18 พฤษภาคม  ในช่วงมีกิจกรรมให้อยู่กับตัวเองและต้นไม้   ทุกคนได้แยกย้ายไปหามุมตริตรองตน บางคนไปคนเดียว  บางคนไปด้วยกัน  บางคนเงียบอยู่กับตัวเอง บางคนคุยไปเรื่อยกับคนที่ไปด้วย   ฉันได้บอกกับตัวเองว่า  ถ้ามีโอกาสจะสอบถามพ่อครูเรื่องต้นการะเกดที่เมื่อวานเห็นดอกถูกเก็บวางไว้ที่ในครัวว่าหน้าตามันเป็นอย่างไร  แล้วก็ไม่ผิดหวังเมื่ออาจารย์ปล่อยให้ว่างหลังกิจกรรมนี้เสร็จสิ้นลง 

 เมื่อสิ้นคำถามพ่อครูไม่รีรอ พาเดินตรงไปจากหน้าบ้านใหญ่ เลาะลัดไปตามแนวทางเดินจนถึงบริเวณถังเก็บกักน้ำบาดาล แล้วชี้ไปว่า นั่นไงต้นที่ถามนะ  ฉันมองตามไปแล้วก็อึ้ง ต้นที่เห็นนั่นนะมันเตยปาหนันนี่นา พ่อยืนยันว่า นั่นแหละต้นการะเกด  เวลามันออกดอก ดอกมันหอมชื่นใจ  ตอนเดินกันไปมีคนเห็น แล้วก็เดินมาสมทบ  ใครกันๆอ้อนั่น ครูอึ่งนะเอง  ครูตามมาและถามว่าไปไหนกันค่ะ ฉันตอบไปว่าจะไปดูต้นการะเกด  ครูจึงมาเดินไปด้วยกับเรา 

ตอนเดินกันไป พ่อครูหันมองฟ้าแล้วบอกว่า เมฆฝนตั้งเค้า แต่ดูลมแล้ว ลูกนี้คงไม่ตก ฉันนั้นสะดุดใจจึงถามพ่อครูว่า รู้ได้ยังไงว่าฝนจะไม่ตก พ่อครูชี้ไปที่ยอดไม้ใหญ่ลิบๆ แล้วก็บอกว่า ต้นไม้มันบอก ภาพที่มองเห็น คือ ปลายไม้ใหญ่ต้นสูงไหวโอนไปโอนมา ปลายไม้เล็กเตี้ยๆ มันอยู่เฉยๆ ดูอยู่สักครู่พ่อครูก็บอก หลบฝนกันเถอะ แล้วชวนเดินเข้าไปใต้ถังสูงเก็บน้ำ  ฉันถือโอกาสถาม ทำไมพ่อรู้ว่า คราวนี้ฝนจะตก พ่อบอกมาว่า ลมมันต่ำกว่าเดิม ดูจากไม้ไหวเช่นเดียวกันครับ พูดจบตอนนั้นมันก็มีลมหวน ทวนต้นไม้จนไหวรุนแรงไปหมด ลมระยอดพืชผลที่ปลูกเอาไว้ กล้วย มะละกอไหวให้ได้ยลกับตา แล้วฝนก็โปรยเม็ดลงมาปรอยๆ 

ลมพัดยอดไม้....ถ่ายมาให้ดู

ก่อนฝนจะลง เรากำลังอยู่ใต้ถัง พ่อครูที่เดินนำ ก็ร้องบอกว่า โชคดีๆ ดอกการะเกดช่อใหญ่กว่าเมื่อวานอยู่ที่ตรงนี้ แล้วส่งเสียงเรียก อารามเอาบันไดมาหน่อย มาช่วยตัดดอกการะเกดไปให้นีน่าดูหน่อย ครูอารามปรากฏกายมาทันใดท่าน ตัดดอกไม้ให้ทันกับใจโก๋  พ่อครูรับมาใส่มือครูอึ่ง เราพากันทึ่ง ดอกมันช่อใหญ่จัง มันใหญ่อย่างนี้เล่า จึงสามารถส่งกลิ่นขจรไปไกลๆ  ได้ดอกมาแล้วบรรดามือกล้องก็ถ่ายภาพมันเก็บไว้ในมุมต่างๆ แล้วครูอารามก็รับมันเพื่อไปเก็บ ก่อนครูอึ่งมือจะเจ็บเพราะน้ำหนักของมัน   

ระหว่างรอฝนพรำ พ่อครูได้สอนบอกว่า ที่นี่นั้นหนาใช้น้ำจากถังนี้ จ่ายไปรอบๆสวนป่าแห่งนี้ รวมทั้งไปที่บ้านให้คนได้ใช้  มีน้ำอยู่เท่านี้ในถิ่นที่นี่  แล้วพ่อสอนต่อให้รู้จักต้นไม้ ฉันเหลือบไปเห็นใกล้พื้นใต้ถัง  ก็ปลูกต้นไม้เอาไว้อย่างฉลาด มีต้นส้มพอเพียงนอนราบใกล้พื้น เคล้าเคลียกันด้วยต้นฟักทองงามๆหนึ่งต้น สังเกตมาตลอดว่าสวนพ่อมีรูปแบบต้นไม้มันกอดกันอยู่อย่างนี้อยู่ทั่วๆไป ทั้งในป่าด้านซ้ายและป่าด้านขวาของตัวบ้านใหญ่ ไม่เว้นแม้ในป่าวัชพืชที่ไม่ถากถาง แต่ปล่อยมันไว้ให้ช่วยคลุมดิน  การปลูกผักสวนครัวที่นี้ก็ใช้หลักของการกอดกัน  กอดท่ายืน กอดท่านอน มีให้เห็นทั้งนั้นค่ะ  ใครนึกไม่ออก กอดท่านอนเห็นที่ไหน ก็ให้นึกภาพแตงกวาที่พ่อปลูกไว้ไง

 วิชากอด หลากหลายท่าของต้นไม้....ถ่ายมาดูเล่น

แหละนี่กระมังคือหลักวิชากอดที่ชาวเฮฮาคลอดมาใช้เป็นธรรมเนียม  การกอดกันของต้นไม้มันสอนให้รู้รักกัน การรู้จักให้กัน ทั้งเมตตาปราณี  ทั้งหนุนเนื่องกัน ทั้งพึ่งพากัน  แบบที่พากันปลอดจากภยันตราย  แบบไม่เบียดเบียนแต่เกี่ยวพันกันอยู่ให้พากันอยู่รอด 

พูดถึงหลักใช้น้ำ ดูเหมือนว่าพ่อจะมีหลักใหญ่ในใจ ฉันเห็นหน้าบ้านใหญ่จดจารเอาไว้ ที่นี่สอนวิธีบริหารน้ำด้วยนะท่านขา มีกระดานอยู่แผ่นหนึ่งที่พ่อเปรียบเทียบไว้ วิธีบริหารน้ำหลากหลายประเด็น ซึ่งที่สวนป่าคราวนี้ฉันไม่ได้ยินพ่อครูบอกอะไรออกมา  ได้รู้จากการอ่านและเก็บเกี่ยวมาจากที่ตาเห็นแล้วคุยกับตัว  การไปเดินสวนในวันแรกนั้น พิสูจน์สัมผัสให้น้ำด้วยน้ำค้าง เดินๆกันไป ไม่นานหรอกหนา ตลอดทั้งปลายขาผ้าถุงกางเกงล้วนเปียกโชกไปด้วยน้ำ  มันมาจากไหน มาจากน้ำค้างที่เกาะตามต้นหญ้าและวัชพืชหนาที่เก็บมันไว้คลุมดินยังไงเจ้า ร้ายกาจๆเรียนรู้ธรรมชาติและมาประยุกต์ได้เหมาะ เจาะถึงด้านบวกที่วัชพืชมีแล้วเอามาใช้ เก็บมันเอาไว้ไม่ถางทิ้งไป  ให้เสียแรงงานและทรัพย์ที่ได้มาให้มันเปล่าดาย 

พูดถึงวัชพืช นึกได้ว่ามีภาพถ่ายเอาไว้ ตั้งแต่วันแรกที่มาเดินสวนเพื่อเก็บผักไปทำครัว วันนั้นจำได้ พบผีเสื้อบินว่อน ร่อนมาเล่นกันอยู่เหนือดงหญ้าและวัชพืชงาม ตามถ่ายมันเพื่อจะให้ได้ชมภาพ  แต่มือไวไม่เท่าทันความเร็วผีเสื้อ  จึงถ่ายภาพมาได้แค่นี้เองอ่ะค่ะ