มองอนาคตการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยของประเทศไทยกับการบริหารจัดการสมัยใหม่

โดย.. ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์

ณ โรงแรมบางกอกพาเลซ

24 มิถุนายน 2552

1.      ผมขอขอบคุณที่กรุณามาร่วมแสดงความคิดเห็นทั้งวัน กศน. มีหน้าที่สำคัญมาก ๆ คล้าย ๆ กับผมที่พยายามพัฒนาทุนมนุษย์ให้มีคุณภาพ และปัจจุบันต้องยั่งยืน และมีความสมดุลในชีวิต

2.      หน้าที่ของท่านสำคัญมาก ผมขอเป็นพันธมิตรและใช้จุดแข็งของท่านทั้งหลายให้เป็นประโยชน์สูงสุด

3.      จุดแข็งของท่านก็ คือ มีโครงสร้าง ปัจจุบัน เรียกว่า Structural Capital

·       มีกระทรวง

·       มีหน่วยงานเท่ากับกรม

·       มีงบประมาณ

·       มีคน (ข้าราชการ)

·       มีกฎหมายของรัฐ

        แต่ Structural Capital ไม่เท่ากับ ความเป็นเลิศ

โลกในอนาคต

Structural Capital + Networking + Execution ไปสู่..ความสำเร็จ

ซึ่งเป็นสิ่งที่ยากและต้องใช้เวลา

4.      การทำงานในยุคต่อไปจึงต้องมองแนวร่วม อย่างผมเองกับ ดร.ไชยยศ ก็เริ่มเป็นแนวร่วมกัน เรามีโครงการที่ได้ทำ Proposal ร่วมกันอยู่ ซึ่งผมได้แนบรายละเอียดมาให้ดูแล้ว

5.      ในเวลา 6 ชั่วโมง ผมจึงมีหน้าที่มา Share ความรู้ แต่ก็อยากให้ทุก ๆ คนได้มีโอกาส feedback ให้ผมทราบ และอาจจะมีแนวทางที่ทำอะไรที่เป็นประโยชน์ร่วมกันในอนาคต แต่แค่ 6 ชั่วโมงคงไม่พอ คงจะต้องมีอะไร ผมเรียกว่า ทฤษฎี 3 ต – และในอนาคตพอมี 3 ต ก็จะมี 3 V

6.      ในช่วงแรก คงจะเป็นการตั้งข้อสังเกตกว้าง ๆ ว่าผมมีความคิดเห็นอย่างไร กับเรื่องการศึกษานอกระบบหรือการศึกษาตลอดชีวิต (Lifelong Learning)

7.      สิ่งแรกที่ต้องยอมรับก็คือ Rhythm หรือ จังหวะของคุณและผม และคนไทยเปิดแล้ว..ในการแสดงความคิดเห็นของท่านรัฐมนตรี จุรินทร์ และในการมองเรื่องปฏิรูปการศึกษารอบ 2 – แนวโน้มก็คือตราบใดที่ท่านยังอยู่ต่อ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตลอดชีวิตคงจะสำคัญ

8.      เรื่องที่ 2 น่าจะมอง Concept ให้ชัดว่า เราหมายถึงอะไร? แต่ก่อนจะมองว่า Formal กับ Informal คือ เรียนแบบไม่เป็นทางการ อาจจะเก็บตกเด็กที่ไม่ได้เข้าเรียน แต่ให้เขาจบมีกระดาษ และวันหนึ่งเขาอาจจะมาอยู่ Formal ได้ ซึ่ง กศน. ในอดีต ก็ทำเรื่องนี้มาก เด็กยากจน เด็กพิการ เด็กเกเร เด็กที่อยู่ตามถิ่นกันดาร เด็กชาวเขา หรือปัจจุบัน เรื่องใหญ่ที่สุดก็คือเด็กหรือเยาวชนต่างด้าว

        ผมคิดว่าบทบาทหน้าที่แค่นี้ก็มากแล้ว คงจะต้องทำต่อแต่ขอเน้นว่าอย่ามองแค่ Volume มอง Value ด้วย   

        อย่าใช้หลักสูตรหรือ Methodology ที่เหมือน Formal ต้องสร้างความแตกต่างกับ Formal Learning

9.      ปัจจุบัน Non-formal เปลี่ยนไปมากกลายเป็นสิ่งสำคัญที่สุด แต่ในเมืองไทย งบประมาณ คน วิธีการ อาจจะมองแบบเดิมคือเน้น Formal ดูรูป Life cycles of learning

ผมเชื่อว่า Non-formal ซึ่งกลายมาเป็น Lifelong Learning หรือ Learning Culture ต่างหากที่มีความสำคัญมากขึ้น และเรามี Paradox เกิดขึ้นแล้ว ก็คือ

§        งานสำคัญมากขึ้น แต่โครงสร้าง งบประมาณ ยังไปติดอยู่ที่ formal

§        จึงเกิดการพูดกันมากมาย ซึ่งบางเรื่องผมเป็นคนเริ่ม เช่น ปริญญาไม่ใช่ปัญญา

§        ประเทศไทยล้มละลายทางปัญญาแบบช้าๆ

§        หรือเมื่อเร็ว ๆ นี้ นายกฯ อภิสิทธิ์ ไปพูดที่ไทยรัฐบอกว่าสอบตกยากกว่า สอบได้ เพราะทุก ๆ คนได้เรียนและได้ประกาศนียบัตรแต่ไม่ได้คุณภาพ

10.  Lifelong Learning จึงเป็นจุดสำคัญของ Informal เพราะ

§       ความรู้ล้าสมัยทุก ๆ 2 ปี (Internet)

§       ความรู้แบบเฉพาะทาง ก็ไม่พอ ต้องมีความรู้ข้ามศาสตร์

§       โลกในยุคใหม่ของไทย – จากเกษตร-มาอุตสาหกรรม-มา IT + ความรู้ Ideas - มายุค Ideas + Creativity + Innovation

§       สรุปก็คือ ปริญญาโทเต็มเมืองแถมยังมีปริญญาเอก เรียนเต็มเมือง แล้วคนไทยเก่ง ฉลาดสู้กับคนอื่นได้หรือไม่? ต้องเน้น Formal Learning และ Lifelong Learning

ดังนั้น ผมจึงคิดว่าถ้าจะสร้างให้ กศน. - รับมือกับการเปลี่ยนแปลงได้อย่างไร ต้องเน้นการจัดการให้เกิดทุนมนุษย์ที่มีคุณภาพ และต้องทำอะไรที่เกิดการเปลี่ยนแปลงวิธีการคิดวิธีการทำงานอย่างมาก แต่ในเวลาที่มีจำกัดแค่ 6 – 7 ชั่วโมง ผมจะฝากไว้ 3 เรื่อง และเป็นเรื่องที่ผมพูดไปแล้วหลายเวที ขอให้เวที กศน. ได้นำไปคิดต่อและต่อยอด คือ

§       ระบบบริหารจัดการที่ทันสมัย (Including Innovation) และทุนมนุษย์ใน กศน.

§        การสร้าง Learning Methodology และ Learning Culture ที่เหมาะสม

§        สุดท้ายการสร้างแนวร่วม Networking และเครือข่าย หลังจากนั้นก็เป็นการนำไปสู่การสร้าง Partnership ซึ่งทั้งหมดนี้ก็ต้องไปตอบเป้าหมายของการศึกษา คือ ความยั่งยืน ความสุขและความอยู่รอด

แนวคิดเพื่อการบริหารจัดการและการสร้างทุนมนุษย์

§       HR Architecture

§       ทฤษฎี  3 วงกลมเพื่อการบริหารทรัพยากรมนุษย์

การสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้

§       ทฤษฎี 4 L’s เพื่อการเรียนรู้และสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้

Learning Methodology   มีวิธีการเรียนรู้ที่ดี

Learning Environment   สร้างบรรยากาศในการเรียนรู้

Learning Opportunities  สร้างโอกาสในการเรียนรู้

Learning Communities   สร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้

§       กฎของ Peter Senge (อยู่ในหนังสือ Rethinking the Future)

Personal Mastery รู้อะไร รู้ให้จริง

Mental Models     มีแบบอย่างทางความคิด

Shared Vision      มีเป้าหมายร่วมกัน

Team Learning    เรียนรู้เป็นทีม ช่วยเหลือกัน

System Thinking มีระบบการคิด มีเหตุมีผล

§       การสร้างเครือข่าย

§       ใครคือ Stakeholders ของเรา?

และเรามาสรุปต่อยอดร่วมกัน

ว่าเราจะทำอะไรต่อไป

วิเคราะห์ภาพ HR Architecture กับ กศน.

§       จากรูป input ของเราคือประชากร 22 ปีอยู่ในระบบ formal แต่เท่าที่สังเกตเห็นนั้นคือ การคิดเป็นและวิเคราะห์เป็นยังไม่ได้เกิดขึ้นในสังคมไทย

ดร.จีระ: เพราะฉะนั้นบทบาทของ กศน. คือ ทำให้คนในสังคมไทยมีความสามารถในการคิดเป็นวิเคราะห์เป็นให้ได้

§       เรามองเรื่องทุนมนุษย์เป็น 3 กลุ่ม

o      ตั้งแต่เกิดจนกระทั่งแต่งงาน-บทบาทของ กศน. คือ การเตรียมคู่สมรสที่ดี(ทักษะชีวิต)

o      การเตรียมพ่อแม่ – บทบาทของ กศน. คือ แนะนำการเป็นพ่อแม่ที่ดี (ทักษะชีวิต)

o      เมื่อเด็กเกิดขึ้นมา – นอกจากหลักสูตรแบบ Formal บทบาทของ กศน. คือ ต้องสร้างแหล่งเรียนรู้

o      เมื่อเข้าสู่วัยแรงงานและประชาชน รวมทั้งแรงงานต่างด้าวและผู้ด้อยโอกาส –บทบาทของ กศน. คือ ต้องเสริมสร้างสุขภาพอนามัยที่ดี ทั้งสุขภาพกาย สุขภาพจิต และความรับผิดชอบต่อสังคมและความเป็นอัตลักษณ์ในความเป็นชาติไทย

§       จากภาพของอาจารย์เป็นลักษณะของ Formal เป็นหลัก แต่กลุ่มมองว่างานการศึกษาตลอดชีวิตสามารถสอดแทรกเข้าไปได้ในทุก ๆ กลุ่มตั้งแต่ก่อนเกิด รวมทั้งในช่วงวัยชีวิตต่าง ๆ และงานของ กศน.จะต้องเน้นกระบวนการในการคิดเป็นจากสภาพความเป็นจริงและปัญหาที่เกิดขึ้น

ดร.จีระ: บทบาทของ กศน. ถ้าช่วยเสริมให้คนในสังคมไทยคิดเป็นวิเคราะห์เป็น มี Creativity มี innovation ให้ได้ประเทศไทยก็จะพัฒนามาก

§       กศน. เองมีการทำงานที่ช่วยเติมเต็มระบบของ Formal ในทุก ๆ ส่วน ตั้งแต่เกิด การสร้างทักษะชีวิต การพัฒนาสังคมและชุมชน (เกือบจากอยู่ในทุก ๆ ส่วนของรูปของอาจารย์) แต่พลังของกศน. ยังไม่มีพอที่จะสร้างให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ต้องการ

§       ภาพของอาจารย์เป็นวงจรชีวิตในแบบ Formal  ดังนั้น กศน.จะต้องมองเรื่องที่สำคัญ อาทิ เช่น

o       เรื่องการบริหารจัดการ

o      เรื่องการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ที่เหมาะสมตามวงจรชีวิต

o      เรื่องทุนมนุษย์

o      เรื่องการเชื่อมโยงเครือข่าย

และวันนี้เราต้องถามตัวเองว่าเราสามารถทำได้รึยัง?

§       กศน. ในยุคใหม่ต้อง Change เลือกทำในสิ่งที่จำเป็น สิ่งไหนไม่จำเป็นควรจะตัดออกไปบ้าง

ดร.ชัยยศ: จากรูปของอาจารย์ หากเราสามารถสร้างให้คนคิดเป็น..วิเคราะห์เป็นได้ตั้งแต่ในช่วงของ supply ได้ เราก็จะสามารถสร้าง Demand ให้เกิดขึ้นได้ และก็สามารถตอบโจทย์ในส่วนอื่น ๆ ได้

การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ เป็นเรื่องสำคัญขององค์กรเพราะงานทั้งปวงสำเร็จได้ด้วยคน

ผมได้อะไร

ได้คิด "คน"

- ความสำคัญของคนในการพัฒนาองค์กร

- หันมามองตัวเอง เรารู้จักตัวเอง และพัฒนาตัวเอง ดีหรือยัง

- การบริหารคนในองค์กร "ใจถึงใจ"

นำทฤษฎี 4L's ปรับพัฒนาตนเอง องค์กรเพื่อการเรียนรู้และสร้างสังคมการเรียนรู้

ทฤษฎี 4L's เพื่อการเรียนรู้และสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้

ได้แนวคิดในการให้ความสำคัญของ คำว่า ทุนมนุษย์ เพื่อนำไปพัฒนาองค์กร

การเปลี่ยนแปลงความคิด ในการบริหารจัดการทุนมนุษย์ซึ่งมีความสำคัญมากต่อความสำเร็จหรือล้มเหลวขององค์กร

มองอะไรให้มองในระยะยาวอย่างถูกต้อง และเรียนรู้เพื่อทำให้ดีกว่าวันนี้ วันพรุ่งนี้

ทฤษฎี 4L's เพื่อการเรียนรู้สร้างสังคมแห่งการเรียนรุ้

การคิดที่ทำให้มองเห็นปัญหาและคาดหวังในแก้ไขปัญหา

ได้มุมมองในการมองภาพรวมของการจัดการศึกษาของประเทศในสายตามของ ดร.จีระ ผ่านสายตาของตนเอง

กศน.ทำงานในทุกวันนี้ คนไม่กินหรือถ้ากิจ ก็กินไม่อร่อย

คือทำงานยังไม่ตรงใจ ความต้องการของประชาชน

ได้แนวทางการจัดการความรู้ วัฒนธรรมองค์กรโดย กศน.ต้องพัฒนาทุนมนุษย์โดยใช้ปัญญาเป็นเครื่องพัฒนา ด้วย SD

การเรียนรู้เพื่อสร้างปัญญา

ทุนมนุษย์

ความรู้ที่ได้รับ การบริหารทรัพยากรมนุษย์เพื่อให้เป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ และการสร้างทุนมนุษย์

กศน.ต้องเข้าสู่ Inter โลกาภิวัตน์ (การศึกษาตลอดชีวิต) นำไปพัฒนาองค์กร

การเป็นผู้ใฝ่รู้ ใฝ่เรียน คือสิ่งที่ได้และนำไปใช้ปฎิบัติ

ข้อมูลใน entry นี้ แน่นปึ๊กจริงๆ ค่ะ

มีประโยชน์ในการพัฒนาทุนมนุษย์เหลือเกิน

ขอขอบคุณท่านอาจารย์ที่ตั้งใจเขียนและเอามาแบ่งปันค่ะ

การมองเห็นคุณของมนุษย์และสนองความต้องการเรียนรู้ตลอดชีวิตของทุกคนเพื่อเพิ่มมูลค่าอย่างยั่งยืน

การพัฒนาคนพัฒนาที่วิธีคิด (ความคิด) ด้วยการเรียนรู้จากการฟัง คิดเป็น

เชื่อมั่นและศรัทธาว่าคนเราสามารถ พัฒนาได้ในทุก ๆ ด้าน

ได้เรียนรู้ แนวคิดในการจัดการทุนทางมนุษย์ เพื่อนำไปบริหารจัดการองค์กรต่อไป

กศน.จะสร้างและพัฒนาทุนมนุษย์ในสังคม โดยใช้การบริหาร ใช้วิธีการการประสนงานเครือข่าย

แนวคิดเพื่อการบริหารจัดการและการสร้างทุนมนุษย์โดยใช้ทฤษฎี 3 วงกลม โดยดู Context competencies Motivation

ได้แนวคิด การบริหารคนที่เป็นปัจจัยสำคัญในการขับเคลื่อนภารกิจ กศน.ให้เป็นสังคมแห่งการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิตด้วยการพัฒนา สนใจส่งเสริมและเป็นต้นเป็นการบริหารที่มีความรอบรู้ทันสมัย และมีคุณธรรมจริยธรรม

จุดสนใจคือ Value Added คือการสร้างคุณค่า ไม่ว่าจะเป็นเรื่องใด

- ตัวเอง

- งาน

- สังคม

- ประชาชน ฯลฯ

ดังนั้น การบริหารงาน ต้องคำนึงถึงการเพียงคุณค่าให้กับทุกสิ่ง

ความรู้ที่ได้นำไปใช้ในการพัฒนาองค์กรคือ

การสร้างเครือข่าย แนวร่วมในการหาคำตอบเป้าหมายของการศึกษา นั่นหมายถึง

ความยั่งยืน ความสุขและความอยู่รอด ต้องเรียนรู้ตลอดชีวิต

ทุนความรู้ Knowledge Capital เพื่อพัฒนาคน สร้างคน ให้มีความรู้ มีทักษะ เพิ่มมูลค่าให้กับคน สู่สังคมแห่งการเรียนรู้

สรุปองค์ความรู้ที่ได้รัย

ได้รับความรู้ในการพัฒนาทุนมนุษย์เนื่องจากในการดำเนินงานใด ๆ จะประสบผลสำเร็จได้จะต้องสร้างความรู้ทักษะและทัศนคติให้แก่ทุกคนเนื่องจากสิ่งต่างๆเหล่านี้ จะเป็นเครื่องมืองที่ทำให้มนุษย์สามารถสร้างองค์ความรู้ของตนเองเพื่อนำไปพัฒนาอุดหนุนชีวิตตนเองได้

ความรู้ที่ได้รับ

ทำงาน บริหารงาน อย่ามอง แค่ Volume แค่ให้มอง Value ด้วย

การบริหารจัดการ การพัฒนาคน พัฒนางาน

โดยยึด "คน" เป็นสำคัญ

"คน" เป็นทรัพยากร มนุษย์ ที่ทรงคุณค่าและต้อง Learning anywhere

Learning Everything

การพัฒนาทุนมนุษย์ได้เป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ และการพัฒนาคนโดยใช้ ทฤษฎี 4L's

ทุนมนุษย์ มีคุณภาพ ยั่งยืน สมดุลย์

การ Motivation ต้องดู Drive Force

- Need

- Reward

การบริหารคน โดยการใช้สติ คิดเป็น รอบคอบในการแก้ปัญหา

การบริหารงานบทความไม่พร้อมของ กศน. (ด้านคน งบประมาณ ทรัพยากร) เราต้องดูแลในเรื่องของจิตใจ

- มีกำลังใจและมีเป้าหมายที่ชัดเจนในการทำงานเพื่อสังคม ถึงเวลาคืนกำไรให้สังคม

- คนเป็นทรัพยากรสำคัญ

ได้แนวคิดในการทำงานเปลี่ยนมุมมองและนำไปประยุกต์ใช้ในการทำงาน

- ได้แนวคิดในการพัฒนาคนและรู้เรื่อง ทุนทางสังคม

- 4L's

การทำงานและการคิด การส่งเสริมให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง มีมูลค่าเพิ่ม

Stateholders กศน.

วันนี้ได้ความรู้คือ อนาคตของกศน.คือการพัฒนาทุนมนุษย์ ซึ่งเป็นกลไกสำคัญในการพัฒนาประเทศชาติและเป็นภาระกิจสำคัญของกศน.ให้เกิดสังคมแห่งการเรียนรู้

คุณค่า 3 ระดับ ระดับตัวเราเอง มีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลง

ระดับองค์กร เมื่อเราดีองค์กรต้องดีขึ้น

ระดับสังคมดี เมื่อเราดีองค์กรต้องดีขึ้น ต้องนำไปสู่สังคมที่ดีขึ้น เทคโนโลยีสารสนเทศต้องดีขึ้น ต้องมีปริมาณ คุณภาพ ต้องผสมกัน ทันกับโลกและอยู่ในโลกอย่างยั่งยืนได้

ได้รับรู้ในเรื่องของการบริหารจัดการมนุษย์เพื่อให้เกิดคุณภาพในองค์กรและสามารถเชื่อมโยงดึงเอาศักยภาพของมนุษย์ว่าเป็นทุนทางสังคมที่ดีความจำเป็นอย่างมาก และไม่มีวันหมดไปและจะเพิ่มคุณค่ามากยิ่งขึ้นไปเรื่อย ๆ

ตั้งแต่ 9.00 - 17.00 น.

ได้รับความรู้ไปเรื่องการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้เป็นทุนมนุษย์เป็นมูลค่าเกิดเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ สร้างสังคมแห่งการเรียนรู้

ด้วยความเคารพค่ะ ลูกศิษย์ นบส.กศน.รุ่น 1ค่ะ