พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเปรียบเทียบบุคคลรอบตัวเราด้วยทิศทั้ง ๖ ตามเนื้อความในพระไตรปิฏกดังต่อไปนี้.... 

• ดูกรลูกนายบ้าน ก็อริยสาวกเป็นผู้ปกปิดทิศทั้ง ๖ อย่างไร ? ท่านพึงทราบทิศ ๖ เหล่านี้ คือ พึงทราบว่ามารดาบิดาเป็นทิศเบื้องหน้า อาจารย์เป็นทิศเบื้องขวา บุตรและภรรยาเป็นทิศเบื้องหลัง มิตรและอำมาตย์เป็นทิศเบื้องซ้าย ทาสและกรรมกรเป็นทิศเบื้องต่ำ สมณพรามณ์เป็นทิศเบื้องบน ฯ

ชาวไทยทั่วไป แม้จะไม่ค่อยสนใจหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนามากนัก หรือแม้แต่ศาสนิกชนศาสนาอื่น ก็มักจะรู้หลักคำสอนเรื่องทิศทั้ง ๖ นี้...  สาเหตุอาจเป็นเพราะเรื่องนี้มีบรรจุอยู่ในคำสอนพื้นฐานพระพุทธศาสนาทั่วไป เช่น หนังสือนวโกวาท ซึ่งเป็นคู่มือสำหรับพระใหม่ และเป็นแบบเรียนนักธรรม-ธรรมศึกษาตรี จะมีเรื่องทิศทั้ง ๖ อยู่ด้วย... เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม แม้จะรับทราบกันทั่วไป แต่ถ้าถามว่า ทิศไหนหมายถึงใคร ? หลายๆ คนก็อาจตอบผิดบ้างถูกบ้าง นั่นก็เป็นเรื่องธรรมดา ซึ่งผู้เขียนในสมัยก่อนก็เป็นเช่นนั้นเหมือนกัน.....

ผู้เขียนเพ่งพินิจแล้ว จึงกำหนดความเป็นทิศทั้ง ๖ ดังนี้....

มารดาบิดา เกิดก่อนเรา มาก่อนเรา ดังนั้น ต้องอยู่ข้างหน้า... ประเด็นนี้ชัดเจน 

ระหว่างครูกับเพื่อน ควรจะเชื่อครูมากกว่าเชื่อเพื่อน... คล้ายๆ กับระหว่างมือขวากับมือซ้าย คนทั่วไปมักถนัดขวามากกว่าซ้าย นั่นคือ ใช้มือขวามากกว่ามือซ้าย... ดังนั้น ขวาจึงหมายถึงครูหรืออาจารย์ ส่วนซ้ายหมายถึงเพื่อนหรือมิตร นั่นเอง ...(แต่ ..กรณีที่ผู้เขียนหรือกัลยาณมิตรบางท่าน ถนัดซ้าย เป็นเรื่องเรื่องส่วนน้อย ไม่เกี่ยวกับนัยนี้)

ทาสและกรรมกร หรือลูกน้องและบริวาร เป็นทิศเบื้องล่าง เพราะเป็นผู้สนับสนุนเราให้ดำรงอยู่ได้ในสถานภาพปัจจุบัน... ประเด็นนี้ก็ไม่ยาก

บุตรและภรรยา จัดเป็นทิศเบื้องหลัง เพราะเวลาไปไหนภรรยาและลูกมักจะเดินตามหลังบิดาหรือสามีเสมอ... นี้เป็นธรรมเนียมทั่วไป

และ สมณพราหมณ์ คือนักบวชหรือพระสงฆ์ จัดเป็นทิศเบื้องบน หมายถึงผู้ที่เราควร เคารพบูชา ซึ่งก็ชัดเจนเช่นเดียวกัน.....

.............

ส่วนในคัมภีร์อรรถกถา ท่านขยายความต่างไปจากความเห็นของผู้เขียนบางประเด็นดังต่อไปนี้....

มารดาบิดา ได้ชื่อว่าเป็นทิศเบื้องหน้า เพราะเป็นผู้มีอุปการะก่อน

ครู - อาจารย์ ได้ชื่อว่าเป็นทิศเบื้องขวา เพราะเป็นผู้ควรแก่ทักษิณา (คำว่า ขวา บาลีเรียก ทักขิณา ซึ่งมีความหมายอีกอย่างว่า  ควรแก่การทำความเคารพบูชา... ประมาณนี้)

บุตรและภรรยา ได้ชื่อว่าทิศเบื้องหลัง เพราะสามารถติดตามมาข้างหลัง

ิมิตรสหาย ได้ชื่อว่าทิศเบื้องซ้าย เพราะแม้กุลบุตรนั้นอาศัยมิตรและสหาย จึงข้ามพ้นทุกข์พิเศษนั้นๆ

ทาสและกรรมกร ได้ชื่อว่าเป็นทิศเบื้องต่ำ เพราะสามารถดำรงอยู่ ณ แทบเท้า (ทำนองนี้เป็นไปตามธรรมเนียมโบราณ ซึ่งปัจจุบันอาจพอมีอยู่บ้าง)

สมณพราหมณ์ ได้ชื่อว่าเป็นทิศเบื้องบน เพราะความเป็นผู้ตั้งอยู่ในเบื้องบนด้วยคุณธรรมทั้งหลาย

.........

เมื่อพิจารณาทำนองนี้ ก็อาจมิใช่สิ่งที่ยากในการกำหนดเปรียบเทียบบุคคลกับทิศต่างๆ อีกต่อไป...

ส่วนรายละเอียดความสัมพันธ์กับบุคคลหรือทิศเหล่านี้ จะนำมาเล่าเป็นลำดับต่อไป....