ดูกรลูกนายบ้าน มิตรผู้เป็นทิศเบื้องซ้ายอันกุลบุตรพึงบำรุงด้วยสถาน ๕ คือ

• ด้วยการให้ปัน ๑
• ด้วยเจรจาถ้อยคำอันเป็นที่รัก ๑
• ด้วยประพฤติประโยชน์ ๑
• ด้วยความเป็นผู้มีตนเสมอ ๑
• ด้วยไม่แกล้งกล่าวให้คลาดจากความเป็นจริง ๑

หัวข้อเหล่านี้ชัดเจนแล้ว แม้ในอรรถกถาท่านก็แก้ไว้เฉพาะคำศัพท์ของข้อสุดท้ายเท่านั้น... ทำนองว่า ถ้าเป็นเพื่อนกันก็ไม่ควรจะแกล้งพูดเพื่อให้เพื่อนเข้าใจผิด 

..............

ดูกรลูกนายบ้าน มิตรผู้เป็นทิศเบื้องซ้ายอันกุลบุตรบำรุงด้วยสถาน ๕ เหล่านี้แล้ว ย่อมอนุเคราะห์กุลบุตรด้วยสถาน ๕ คือ

• รักษามิตรผู้ประมาทแล้ว ๑
• รักษาทรัพย์ของมิตรผู้ประมาทแล้ว ๑
• เมื่อมิตรมีภัยเอาเป็นที่ึ่พึ่งพำนักได้ ๑
• ไม่ละทิ้งในยามวิบัติ ๑
• นับถือตลอดถึงวงศ์มิตร ๑

หน้าที่ของเพื่อนที่พึงช่วยเหลือเพื่อนก็เช่นเดียวกัน ท่านขยายความเฉพาะข้อสุดท้ายเท่านั้น... ทำนองว่า เพื่อนย่อมนับถือและรักใคร่ห่วงใยญาติของเขาฉันใด เราก็ควรจะนับถือและรักใคร่ห่วงใยญาติของเพื่อนฉันนั้น

............

สาเหตุที่ท่านไม่ขยายไว้ คงเป็นเพราะรายละเอียดเรื่องการคบมิตรนี้ พระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้แล้วในตอนต้น ดังนั้น เมื่อมาตรัสย้ำในฐานะเป็นทิศเบื้องซ้าย จึงทรงตรัสในฐานะที่มิตรพึงกระทำต่อมิตรด้วยกันเท่านั้น...

ผู้สนใจประเด็นเหล่านี้ สามารถกลับไปดูได้ที่ เล่า...๑๗ , เล่า...๑๘ และ  เล่า...๒๐ ได้ตามลำดับ

ต่อจากทิศเบื้องซ้าย ก็คือทิศเบื้องล่างได้แก่ ทาสและกรรมกร ซึ่งผู้เขียนจะนำมาเล่าในตอนต่อไป...