ทำไม คนเราถึงได้สะอึก (hiccups)


พวกเราอาจจะสงสัยกันว่า สะอึก (hiccups) นี่เป็นโรคของช่องท้อง หรือโรคของทรวงอก วันนี้มีคำตอบจากอาจารย์แพทย์รอบ ฮิคส์ซึ่งตีพิมพ์ในเว็บไซต์ BBC ออนไลน์มาฝากครับ

...

พวกเราอาจจะสงสัยกันว่า สะอึก (hiccups) นี่เป็นโรคของช่องท้อง หรือโรคของทรวงอก วันนี้มีคำตอบจากอาจารย์แพทย์รอบ ฮิคส์ซึ่งตีพิมพ์ในเว็บไซต์ BBC ออนไลน์มาฝากครับ

กล่าวกันว่า คนเราทุกคนจะมีประสบการณ์ "สะอึก" กันมาแล้ว ผู้เขียนมีประสบการณ์ตกใจอะไรจำไม่ได้ สะอึกอยู่นาน

...

ตอนนั้นคุณแม่บอกหน้าตาเฉยว่า คนข้างบ้านฟ้องว่า ผู้เขียนขโมยของ ผู้เขียนตกใจจนหายสะอึก คุณแม่เลยเฉลยว่า การทำให้คนตกใจเป็นวิธีแก้สะอึกวิธีหนึ่ง

ฝรั่งได้ยินเสียงสะอึกว่า "ฮิคคัปส์" คนไข้ได้ยินเสียงสะอึกว่า "สะอึก" เรื่องนี้ไม่แปลกเท่าไร เพราะหูของคนแต่ละชาติย่อมจะได้ยินอะไรไม่เหมือนกัน

...

คนไทยได้ยินเสียงน้องหมาตัวโตว่า "โฮ่งๆ" ตัวเล็กว่า "บ๊อกๆ" คนพม่าได้ยินเสียงน้องหมา (ภาษาพม่า = "เคว่") ไม่ว่าตัวโตหรือเล็กว่า "เว่าๆ"

หูไทยกับหูพม่าต่างกันในเรื่องน้องหมาไม่มากเท่าไร ทว่า... ถ้าเป็นเรื่องแมวจะต่างกันมาก คนไทยได้ยินน้องแมวร้อง "เหมียวๆ" คนพม่าได้ยินแมวน้อง "เหม่งๆ" เวลาให้อาหารแมว คนพม่าจะเจาะกาละมังเรียกแมวว่า "เหม่งๆ"

...

ขอกลับมาเรื่องสะอึกอีกครั้ง... ปรากฏการณ์สะอึกเกิดจากการหดตัวอย่างรวดเร็วของกะบังลม ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อที่มีพังผืดบางๆ หุ้มรูปคล้ายโดม (dome) กะบังลมอยู่ตรงกลางระหว่างช่องอกกับช่องท้อง

เพราะฉะนั้นอาการสะอึกจะตอบว่า เป็นโรคของทรวงอก หรือจะตอบว่า เป็นโรคของช่องท้องก็คงจะถูกทั้งคู่ เรื่องสำคัญมากๆ คือ ปอดของเราอยู่เหนือเจ้ากะบังลมพอดิบพอดีทีเดียว

...

เวลาคนเราหายใจเข้า... เจ้ากะบังลมจะหดตัว ทำให้โครงสร้างรูปโดมแบนราบ ส่งผลให้ความดันในช่องอกลดต่ำลง ปอดจะขยายตัว

ขอกล่าวถึงมุมมองของการหายใจที่ทางพี่หม่องมองโลกไม่เหมือนพี่ไทยอย่างหนึ่งคือ "การหายใจ" (พม่า... ชอบให้เรียกพี่คล้ายๆ คนจีน ไม่เหมือนคนไทยชอบอายุอ่อนกว่าจริง)

...

คนไทยเรามองการหายใจที่ท้อง (ขยับ) ว่า เป็นการพองเข้าพองออกของท้องบริเวณสะดือ คนพม่ามองการหายใจที่ท้อง (ขยับ) ว่า เป็นการขยับขึ้นลง (up-and-down) ของสะดือ

เร็วๆ นี้ผู้เขียนอ่านพบคำแนะนำของอาจารย์แพทย์ด้านเวชศาสตร์ฟื้นฟู (กายภาพบำบัด) ท่านหนึ่ง

...

ท่านแนะนำว่า เวลาหายใจ... ให้แขม่วท้องไว้นิดหน่อย ให้ท้องขยับขึ้นลง (up-and-down) จะดีกับสุขภาพมากกว่าหายใจแบบท้องยุบท้องพอง เนื่องจากจะทำให้ลำตัวตรง ท้องไม่ป่อง และปวดหลังน้อยกว่า

เป็นอันว่า มุมมองเรื่องการหายใจที่ท้อง (บริเวณสะดือ) ขยับขึ้นลงแบบพม่าดีกับสุขภาพมากกว่าท้องยุบท้องพองแบบมุมมองของไทย

...

การหายใจปกติของคนเราอาศัยการขยับกะบังลมรูปโดมขึ้นๆ ลงๆ หรือโค้งขึ้น-แบนลงประมาณ 70% อีก 30% อาศัยการทำงานของกล้ามเนื้อระหว่างช่องซี่โครง

การสะอึกเกิดจากกล้ามเนื้อกะบังลมหดตัวอย่างรวดเร็ว ทำให้ลมเข้าปอดอย่างรวดเร็ว ตามมาด้วยการปิดของระบบผนังกั้นที่กล่องเสียง ทำให้เกิดเสียง "สะอึก" สำหรับหูไทย หรือ "ฮิคคัพส์" สำหรับหูฝรั่ง

...

อาจารย์นายแพทย์ฮิคส์กล่าวว่า สาเหตุของการสะอึกส่วนใหญ่ยังไม่เป็นที่ทราบกันแน่ชัด

ถึงตรงนี้... ขอเล่าให้ท่านผู้อ่านทราบไว้สักหน่อยว่า โรคภัยไข้เจ็บที่พวกเราเป็นกันอย่างน้อยหลายสิบเปอร์เซ็นต์นี่ ยังไม่ทราบว่า เกิดจากสาเหตุอะไร ทว่า... รักษากันไปตามอาการบ้าง ตามวิธีที่กล่าวกันว่า ดีที่สุดเท่าที่มีการศึกษาวิจัยกันมา

...

สาเหตุที่ทำให้สะอึกบ่อยหน่อยได้แก่

  • กินอาหารมื้อใหญ่มากเกิน
  • อากาศเปลี่ยนแปลงทันที เช่น กระทบเย็น กระทบหมอก กระทบฟองแก๊สจากน้ำอัดลม ฯลฯ
  • ตื่นเต้น หรือเครียดมากๆ

...

สาเหตุอื่นๆ ที่ซับซ้อน ซึ่งควรให้หมอรักษาก็มีหลายอย่าง เช่น สารเคมีในร่างกายเสียศูนย์จากโรคตับ โรคไต ฯลฯ

การรักษาที่อาจช่วยให้หายจากการสะอึกได้มีดังต่อไปนี้

  • กลืนน้ำเย็นเร็วๆ
  • การกลั้นหายใจ แล้วตามด้วยการหายใจช้าๆ
  • การใช้ถุงกระดาษ (ห้ามใช้ถุงพลาสติก เนื่องจากอาจทำให้ขาดอากาศหายใจ และถึงตายได้) ปิดจมูก แล้วหายใจอากาศเก่าสักพักหนึ่ง

...

ฝรั่งมีความเชื่อตามแบบภูมิปัญญาท้องถิ่นว่า ถ้านำของเย็นๆ เช่น ลูกกุญแจโลหะ ฯลฯ ใส่ไปในเสื้อผ้า อาจทำให้หายสะอึกได้

ต่อไปเป็นเรื่องสัพเพเหระเกี่ยวกับการสะอึก...

  • การสะอึกเกือบทั้งหมดเป็นข้างเดียว คือ ข้างซ้าย > ไม่ใช่ข้างขวา
  • ผู้ชายสะอีกบ่อยประมาณ 4 เท่าของผู้หญิง > เรื่องนี้อาจจะบอกให้เรารู้ว่า ผู้ชายนี่... ลึกๆ แล้วก็ขี้ตกอกตกใจ ทว่า... เก็บกดไว้ที่กะบังลม
  • คนไข้รายหนึ่งสะอึกตั้งแต่เด็ก สะอึกอยู่นานประมาณ 6 ทศวรรษ (60 ปี)

...

ทีนี้เรื่องสะอึกมีส่วนเกี่ยวข้องกับการท้อง หรือตั้งครรภ์นิดหน่อยได้แก่

  • คนท้อง > พบอาการสะอึกน้อยมากๆ (rare)
  • คนในท้อง > เด็กในครรภ์พบการสะอึกได้บ่อย (often)

...

ใครมีประสบการณ์ตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง (อัลตราซาวนด์ / ultrasound) คนตั้งครรภ์คงจะมีประสบการณ์เห็นเด็กในครรภ์สะอึกมาแล้วไม่มากก็น้อย

ถึงตรงนี้... ขอให้พวกเรามีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ

...

ที่มา                                                  

  • Thank BBC > Dr. Rob Hicks. Dr. Trisha Macnair ed. > Hiccups > [ Click ] > Last reviewed > March 2008.
  • ข้อมูลและการอ้างอิงในบล็อก "บ้านสุขภาพ" เป็นไปเพื่อส่งเสริมสุขภาพ และป้องกันโรค ไม่ใช่รักษาโรค
  • ท่านที่มีโรคประจำตัวควรปรึกษาหมอ พยาบาล เภสัชกร หรืออนามัยที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้
  • ขอขอบคุณอาจารย์ณรงค์ ม่วงตานี + อาจารย์เบนซ์ iT ศูนย์มะเร็งลำปาง > สนับสนุนเทคนิค iT.
  • นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ > 7 พฤษภาคม 2551.
หมายเลขบันทึก: 181303เขียนเมื่อ 8 พฤษภาคม 2008 18:26 น. ()แก้ไขเมื่อ 21 มิถุนายน 2012 15:44 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (5)

อยากรู้มานานแล้วครับ สะอึก อิอิ

ขอแนะนำวิธีแก้โรคสะอึก หายขาด ล้าน% เพียงแค่ใช้น้ำแก้วเดียว ทดสอบกับตัวเอง และทุกๆคนที่เจอ ไม่เคยมีใครที่ทำวิธีนี้แล้วไม่หาย ใช้มากว่ายี่สิบปีแล้ว

1. เตียมน้ำดื่ม 1 แก้ว

2. ให้ดื่มน้ำช้าๆ และให้ดื่มแบบต่อเนื่อง อย่าให้น้ำขาดสาย

3. ขั้นตอนนี้สำคัญมาก ถ้าไม่ทำจะไม่หายภายใน 1 แก้ว คือขณะที่ดื่น้ำให้ใช้นิ้วมือบีบจมูกไว้ ตั้งแต่เริ่มดื่มน้ำ จนกระทั่งดื่มหมด (ห้ามกลั้นหายใจ เพราะจะไม่หาย)

หลังจากดื่มหมดแก้วก็จะหายทันทีค่ะ หวังว่าน้อง ๆ เพื่อนๆ คงจะได้ประโยชน์อย่างมากจากข้อแนะนำนี้นะค่ะ

ขอบคุณครับ ผมลองนำ้ตาลหายไปได้สักคู่แต่ก็กลับมาอีก หายใจในถุงกระดาษก็ดีหายเลยครับ

ไม่อนุญาตให้แสดงความเห็น
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท