สวัสดีค่ะสมาชิกทุกท่าน

การ์ตูน spectrum-of-rights นี้ทางผู้เขียนได้นำข้อมูลทั้งหมดมาจาก cc.in.th/wiki/spectrum-of-rights ซึ่งทางผู้จัดทำได้อนุญาตให้นำมาเผยแพร่ต่อได้ แต่ทำตามสัญญาอนุญาตสิทธิ์แสดงที่มาของเนื้อหาค่ะ  

และสาเหตุที่ทางทีมงานต้องแนะนำเกี่ยวกับเรื่องนี้ เพราะบันทึกทุกๆ บันทึกใน GotoKnow.org สามารถเลือกใช้งานสัญญาอนุญาตเหล่านี้ได้ค่ะ

จากบันทึกที่แล้ว Creative Commons: ทำความเข้าใจเบื้องต้น เราได้รู้จักและทำความเข้าใจเกี่ยวกับสัญญาอนุญาตสิทธิ์ประเทศไทยไปแล้ว บันทึกนี้ขอนำเสนอและทำความเข้าใจเกี่ยวกับสัญญาอนุญาตแต่ละตัว ว่ามีความหมายว่าอย่างไร

แต่ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจว่าเมื่อคุณสร้างงานขึ้นมาชิ้นหนึ่ง งานนั้นจะถูกคุ้มครองภายใต้กฎหมายลิขสิทธิ์แบบสงวนลิขสิทธิ์ 100% โดยอัตโนมัติ ไม่ว่าคุณจะแจ้งต่อทางการหรือไม่ ไม่ว่าคุณจะแสดงเครื่องหมาย © บนงานของคุณหรือไม่ นี่เป็นเรื่องปกติสำหรับคนที่ต้องการควบคุมการนำงานของพวกเขาไปใช้ในทุกแง่ทุกมุม

สำหรับคนที่อยากแบ่งปันงานของพวกเขาให้คนอื่นได้ใช้ ภายใต้เงื่อนไขที่กำหนดล่ะ?

ครีเอทีฟคอมมอนส์ (Creative Commons) ได้ออกแบบสัญญาอนุญาต เพื่อให้ผู้สร้างสรรค์ผลงานได้แบ่งปันผลงานกับผู้อื่นและเป็นการรักษาสิทธิ์ของตนด้วย และผู้ที่นำผลงานไปใช้ก็สามารถนำไปใช้ได้แต่ต้องทำตามเงื่อนไขของผู้สร้างสรรค์ผลงานได้กำหนดไว้

สัญญาอนุญาตแบบครีเอทีฟคอมมอนส์ทุกประเภทอนุญาตให้คนทั่วโลกสามารถเผยแพร่ จัดแสดง ทำซ้ำ และโพสงานของคุณได้ ตราบใดที่พวกเขาปฏิบัติตามเงื่อนไขที่คุณเป็นผู้กำหนด 

โดยมีเงื่อนไขหลัก 4 ข้อ ที่คุณสามารถเลือกใช้ในสัญญาอนุญาตแบบครีเอทีฟคอมมอนส์ได้

เงื่อนไขประการแรกคือ ยอมรับสิทธิของผู้สร้าง (Attribution)

ดังนั้น เมื่ออิกนาชิโอ (Ignacio) เจอเว็บของผม เขาก็รู้ได้ทันทีว่าเขาจะนำรูปของผมไปใช้ได้ ตราบใดที่เขาให้เครดิตผม อิกนาชิโอไม่จำเป็นต้องติดต่อผมก่อนที่จะนำรูปไปใช้ เขาเพียงแต่ต้องระบุชื่อของผมอย่างชัดเจน และลิงก์ไปยังสัญญาอนุญาตของผมเท่านั้น       

 เงื่อนไขอีกประการหนึ่งคือ ไม่ใช้เพื่อการค้า (Noncommercial)

ดังนั้น ถ้าคุณครูชื่อเอซรา (Ezra) อยากโพสรูปถ่ายของผมบนเว็บไซต์ของวิชาของเขา เขาก็โพสได้โดยไม่ต้องขออนุญาตก่อน แต่เขายังต้องลิงก์กลับมาที่สัญญาอนุญาตของผม คนอื่นจะได้รับทราบเงื่อนไขว่าพวกเขาจะใช้รูปนี้ด้วยวิธีใดได้บ้าง

ในทางกลับกัน สมมุติว่ามิรันด้า (Miranda) อยากใช้รูปของผมในหนังสือที่เธอกำลังทำอยู่ เนื่องจากเธอต้องการขายหนังสือเล่มนั้น เธอต้องติดต่อผมเพื่อขออนุญาต ก่อนที่จะใช้รูปนั้นในหนังสือของเธอได้

เงื่อนไขประการที่สามคือ ไม่แก้ไขต้นฉบับ (No Derivative Works)

สมมุติว่ามายา (Maya) ต้องการตัดต่อรูปถ่ายของผม แล้วเอาไปใช้ในคอลลาจ (collage) ที่เธอกำลังทำอยู่ เนื่องจากผมเผยแพร่รูปถ่ายภายใต้เงื่อนไข ไม่แก้ไขต้นฉบับ มายาต้องขออนุญาตผมก่อนที่จะเอารูปไปตัดต่อได้ อย่างไรก็ตาม เธอสามารถทำซ้ำและเผยแพร่ต้นฉบับดั้งเดิมของรูปนี้ได้โดยไม่ต้องขอ

 เงื่อนไขประการสุดท้ายคือสิ่งที่เราเรียกว่า ใช้สัญญาอนุญาตแบบเดียวกัน (Share Alike)

ภายใต้เงื่อนไขที่ผมเลือกใช้ทั้งหมดนี้ มายาสามารถตัดต่อและนำรูปผมไปใช้ในงานคอลลาจของเธอ ตราบใดที่เธอเผยแพร่คอลลาจชิ้นนั้นภายใต้เงื่อนไขประเภทเดียวกันกับที่ผมให้ เธอใช้ นั่นคือ ยอมรับสิทธิของผู้สร้าง, ไม่ใช้เพื่อการค้า และ ใช้สัญญาอนุญาตแบบเดียวกัน นอกจากนี้ เธอยังต้องปฏิบัติตามสัญญาอนุญาตดั้งเดิมของผม นั่นคือ ให้เครดิตกับผมในฐานะผู้ถ่ายรูป และไม่นำคอลลาจนั้นไปขาย เว้นแต่จะได้รับอนุญาตจากผมก่อน

นั่นคือวิธีทำงานของเงื่อนไขทั้งสี่ประการ ซึ่งคุณสามารถหยิบมาผสมผสานกันได้ตามใจชอบเพื่อสะท้อนความต้องการของคุณ การผสมผสานเงื่อนไขทั้งหมดนี้ทำได้ 11 รูปแบบด้วยกัน

แต่ถ้าคุณไม่ต้องการสงวนลิขสิทธิ์เลย แต่ต้องการมอบงานชิ้นนั้นให้กับสาธารณะโดยปราศจากเงื่อนไขใด ๆ ทั้งสิ้น คุณก็สามารถมอบงานชิ้นนั้นแด่สาธารณะผ่านเว็บไซต์ครีเอทีฟคอมมอนส์ได้ ด้วยการประกาศยกงานให้เป็น “สมบัติสาธารณะ” (public domain) ซึ่งเท่ากับเป็นการประกาศว่า “ไม่ขอสงวนลิขสิทธิ์ใด ๆ ทั้งสิ้น”