จะปฏิบัติต่อความขัดแย้งอย่างไรให้กลายเป็นผลดีมากกว่าผลเสีย? - อ.สันติกโร และ อ.โจน ไรอัน

• "มนุษย์มีความหลากหลาย แม้ในตัวเราเองก็หลากหลาย"

• "อยู่กับความแตกต่างอย่างมีความสุข"

• "ใช้พลังแห่งความชื่นชมมาเผชิญความขัดแย้ง"

• "ปัญหามีจริง แต่เราไม่เริ่มแก้ที่ตัวปัญหา เราเริ่มที่การชื่นชม เอาการชื่นชมเป็นตัวตั้ง"

• "เราไม่อาจแก้ปัญหาโดยสร้างปัญหาเพิ่มขึ้น"

• "เราควรโปร่งใสและรับผิดชอบต่อทุกคำพูด"

• "เราไม่ตำหนิใคร แต่ไม่ได้หมายความว่าเขาไม่มีข้อผิดพลาด"

• "หากเราใส่ใจแต่ความผิดพลาดของอีกฝ่าย เราก็จะไม่เห็นความผิดพลาดของเรา"

• "เรารับรู้ความรู้สึกของคนอื่น แต่ไม่เอาเป็นปัญหา"

• "ถ้าเราใส่ใจในปัญหา ปัญหาก็ขยายและมีพลังขึ้น ถ้าเราใส่ใจในการชื่นชม อิทธิพลของความชื่นชมก็ขยายและมีพลังขึ้น"

• "เราจะไม่ใช่คนที่ก่อปัญหาความขัดแย้งต่อไป"

• "มีแนวคิดเกี่ยวกับมนุษย์ว่าเป็นสัตว์ที่มีเหตุผล ใช้เหตุผลนำหน้า แต่มีผู้วิจัยพบว่ามนุษย์ไม่ได้ตัดสินเรื่องต่างๆ จากเหตุผลอย่างเดียว เราใช้ความเชื่อและคุณค่าต่างๆ เข้ามาผสม จะโดยรู้ตัวหรือไม่รู้ตัว และบางครั้งก็ใช้คุณค่าในใจมาก่อน เหตุผลมาทีหลัง"

• "ปัญหาจะคลี่คลาย ร่วมกัน อย่างไร ในเมื่อเรามีข้อสรุปล่วงหน้าแล้ว"

• "เฝ้าระวังสภาพข้างในตัวเราโดยอาศัย ๓ ส.(สอาด สว่าง สงบ - พุทธทาส) หรือ 3C (clean, clear, calm)"

• "ภาวะสะอาด คือ ภาวะที่ใจเป็นปกติ ไม่มีอะไรบิดเบือน" - สันติกโร

• "Clean คือภาวะที่เราไม่มีปฏิกิริยาโดยอารมณ์ ไม่ยึดติดกับสิ่งที่จะเป็นผลตอบกลับมาหาเรา" - โจน ไรอัน

• "แต่ละคนอาจมีความคิดรวบยอดต่อคำ สะอาด สว่าง สงบ แตกต่างกัน"

• "ลักษณ์(อัตตาหรือตัวตนแห่งบุคลิกภาพ)คลายตัว (type soften or loosen) เมื่อเราสอาด สว่าง สงบ" - Joan Ryan

• "ในช่วงที่สอาด สว่าง สงบ ความเป็นลักษณ์(อัตตา)จะถอยห่างออกไป เราจะมีความสุข ลดความหมกมุ่นกับตนเอง และมีประสิทธิผลมากขึ้น" - โจน ไรอัน

• "Type is not bad but type has limited." - Joan Ryan

• "เมื่อพัฒนาไป ความเป็นลักษณ์(อัตตา)จะอ่อนตัวลงจนจับลักษณ์(อัตตา)ได้ยาก แต่ต้องตระหนักเสมอว่า มันยังอยู่กับเรา" - โจน ไรอัน

• "ลักษณ์ (อัตตา) ต้องการบอกเราว่าเรายังไม่เคยสอาด สว่าง สงบ ซึ่งไม่เป็นความจริง หากลองพิจารณาดีๆ เราทุกคนเคย แม้จะนานๆ ครั้ง ลองนึกถึงช่วงที่เราเล่นกีฬาหรือทำงานศิลป"

• "เวลาที่เรานิ่ง เราจะเห็นแก่นของสถานการณ์ที่ซับซ้อน"

• "ฉันเคยได้ยินคนหก (คนขี้กังวล) พูดว่า เมื่อใดที่เขาสงบ เขาจะเห็นความจริงชัดเจนกว่าใคร" - โจน ไรอัน

• "ความกล้าหาญที่แท้จริงของคนแปด (คนใจร้อน ชอบควบคุม) หาใช่การใช้พลังเข้าใส่คนอื่น แต่คือการกล้าบอกเขาถึงความเสียใจในการกระทำของเราต่อเขา"

• "คนเจ็ด (คนกลัวข้อจำกัด กลัวความเจ็บปวด) กับคนสี่ (คนขี้อิจฉา) จะใช้พลังแห่งจินตนาการในทางสร้างสรรค์เมื่อสะอาด สว่าง และสงบ"

• "คนห้า (คนกลัวการสูญเสียพลัง) มักเงียบ ถอยห่าง ถอนตัว แต่เมื่อเราสำรวจตนเองพบว่าความเงียบของเราเกิดจากอะไร (น้อยใจ, โกรธ ฯลฯ) อาจทำให้รัศมีที่เราแผ่ออกไปทำให้คนอื่นไม่กล้าเข้าใกล้เบาบางลง ประตูของเราก็จะเปิดต้อนรับคนอื่น" (คำให้การของคนห้าคนหนึ่งบน panel)

• "ความวางใจเป็น ความรู้สึก มากกว่า ความคิด" (อ.โจน ไรอัน พูดกับคนห้า)

• "คนสี่ (คนขี้อิจฉา) มักไม่เอ่ยปากร้องขอ จะดีไหมหากเราร้องขอ บอกความต้องการของเรา โดยไม่คาดหวังว่าจะได้หรือไม่?" (อ.โจน ถามคนสี่คนหนึ่ง)

• "ไม่ต้องเห็นด้วยกับฉัน ขอเพียงอย่าเข้าใจฉันผิดก็พอ" (คำร้องของน้องสี่คนหนึ่ง ประโยคนี้สะเทือนใจและประทับใจผมมาก ขณะเขียนบันทึกนี้ ภาพของเธอปรากฏขึ้นในหัวชัดมาก)

• "รับรู้ความรู้สึกคนอื่น แต่ไม่เอามาเป็นปัญหา บางครั้ง(คนสี่)ทุกข์เพราะรับรู้แล้วอดไม่ไหวที่จะรู้สึกไปด้วย" (อ.สันติกโร พูดกับคนสี่)

• "ฝึกรักษาอิสรภาพภายใน ด้วยการไม่จมตามความรู้สึกคนอื่น" (อ.สันติกโร พูดกับคนสี่)

• "คนสาม (คนกลัวความล้มเหลว-ติดภาพลักษณ์) มีความสามารถในการทำงานพร้อมกันหลายอย่าง (multitasking) ถ้าทำทีละเรื่องจะทำให้ช้าลง"

• "หากเราไม่ตัดสินตนเองว่าเราพลาดไปอีกแล้ว ต่อไปเราจะเห็นตนเองได้เร็วขึ้น" (อ.สันติกโรพูดกับคนสาม)

• "คนหนึ่ง (คนเจ้าระเบียบ) มีธรรมชาติเข้าไปจับด้านผิดหรือด้านลบ แต่มี relax space อยู่ เวลาผ่อนคลายจะมีอารมณ์ขัน ขอให้จำช่วงเวลานั้นไว้" (อ.โจน พูดกับลักษณ์หนึ่งคนหนึ่ง)

• "คนสอง (คนชอบตอบสนองความต้องการคนอื่นโดยหลงลืมความต้องการตนเอง) ถ้าไม่ต้องพยายาม ไม่คาดหวัง เป็นธรรมชาติ จะมีความสุข"

• "ถ้าเขาพึ่งพาตนเองได้ เราจะพึ่งพาใคร?" (อ.โจน ถามคนสองบน panel หลังจากเล่าเหตุการณ์หนึ่ง ผมชอบคำถามนี้มาก)

• "เราจะพึ่งพาคุณค่าอะไรในตัวเราได้บ้าง?" (อีกคำถามหนึ่งของอาจารย์โจนที่ผมถูกใจ)

• "เมื่อเราปฏิบัติต่อกันโดยใช้ ๓ ส.ก็จะมีโอกาสร่วมมือกัน พบทางออกของปัญหา"

• "วัตถุประสงค์หลักของการเรียนรู้นพลักษณ์(ลักษณะคนเก้าแบบ)ก็คือการเห็นตนเองอย่างแจ่มแจ้งขึ้น เพื่อมีทางเลือก" - โจนไรอัน

• "I cannot change myself, If I cannot see it." - Joan Ryan

• "โดยทั่วไป เป็นไปไม่ได้ที่เราจะเปลี่ยนคนอื่น แต่เราสามารถเปลี่ยนวิธีที่เราสัมพันธ์กับเขาได้ ท่าทีของเราในการสัมพันธ์กับเขามักมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงตัวเขาเอง"

• "ให้โอกาสคนอื่นได้เปลี่ยนตนเอง"

• "การพยายามให้คนอื่นเปลี่ยนเป็นความรุนแรง (ทางจิตใจ)"

• "การสอน กับ การบังคับ เป็นสองทักษะที่ต่างกัน"

• "การปล่อยวาง ไม่ใช่การเก็บกดไว้"

• "ระหว่าง การฝึกฝนตนเอง เราอาจเป็นเหมือนลูกตุ้มที่แกว่ง แต่ในที่สุดจะสมดุลย์" อาจารย์ตอบคำถามคนเก้า (คนกลัวความขัดแย้ง) ที่รู้สึกว่าตนเห็นแก่ตัวเมื่อใส่ใจความต้องการของตนเอง

สุรเชษฐ เวชชพิทักษ์

๒๔ พ.ย.๕๓