งานที่ต้องทำและสะสางยังคงอยู่ในแผนงานประจำวัน อยากจะลบออกไปบ้างแต่ยังก็ไม่สามารถ ในแต่ละวันไม่รู้จัดการอะไรไปบ้าง งานจรผ่านเข้ามาให้ได้ทำตลอด

ใกล้เลิกงานแล้ว แต่จะสะสางงานก็คงไม่ทัน  ขอกลับบ้านเร็วหน่อยแล้วกัน เข้านอนแต่วัน สมองคงสดชื่นขึ้น

ปั่นจักรยานกลับบ้านอย่างชิวชิว  ลืมเสียสนิทว่า น้องฝากให้ขึ้นเวรตรวจการ  พอนึกขึ้นมาได้ ก็รีบอาบน้ำ แต่งตัวกลับไปทำงานอีกครั้ง 

 ห้าโมงเย็น ...ฉันแวะที่ตึกผู้ป่วยหนัก  ระหว่างเตียงผู้ป่วย เต็มไปด้วยเครื่องมือช่วยชีวิต พี่พยาบาลผู้เชี่ยวชาญด้านไกล่เกลี่ย นั่งอยู่ใกล้ๆ ที่ทำงานพยาบาล

“ ใคร เป็น ไร พี่” ฉันเอ่ยถาม หลังจากยกมือไหว้

“มาดูไข้ หลังผ่าตัด” พี่ มีสีหน้าไม่ค่อยดีนัก ฉันไม่ได้รับข้อมูลอะไรมากนัก เดินไปที่เตียงคนไข้ ไม้กระดานยังวางอยู่ใต้ตัวคนไข้ แสดงว่า เพิ่งจะผ่านการปั้มหัวใจ

“คนไข้ arrest" น้องเจ้าของไข้ บอก “ในห้องผ่าตัด ก็ปั้ม สองครั้ง”

“เครื่องช่วยหายใจ กับคนไข้  ไม่ไปด้วยกัน เราจะช่วยยังไงดี ....” ฉันปรึกษากับน้อง เมื่อเห็นว่าคนไข้หายใจเอง

“คุณหมอ กำลังจะมาดู” น้องบอกต่อ

พี่พยาบาลที่มาเยี่ยมคนไข้ ขอตัวกลับบ้าน ฉันรับปากว่าจะดูแลต่อให้ พี่บอกว่า บอกภรรยาคนไข้ไปพักแล้ว  คนไข้ใช้สิทธิข้าราชการ อยู่ห้องพิเศษ ตอนนี้คนไข้มาอยู่ไอซียู แต่...เราจัดให้ญาติได้อยู่ห้องพิเศษต่อ

“คนไข้ ใส่ท่อไม่ได้ เขาเคยถูกยิงบริเวณ หลอดลม” คุณหมอวิสัญญีบอก เมื่อมาถึง เตียงคนไข้ ฉันเริ่มคิดต่อได้แล้วว่า เกิดอะไรขึ้นบ้างกับคนไข้ ด้วยความที่เป็นวิสัญญีพยาบาล

ม่านตาคนไข้โตมาก ไม่ตอบสนองต่อแสง ฉันหวั่นใจหลายเรื่อง แต่ไม่กล้าที่จะพูดออกไป ทีมงานหลายคนต่างไม่สบายใจ  ผู้อำนวยการโรงพยาบาลที่กำลังเตรียมตัวผ่าตัดให้วันรุ่งขึ้นก็พลอยถูกรบกวนไปด้วย

ฉันช่วยคุณหมอใส่สายยางเพื่อเอาลมที่อยู่ในท้องออกเสียบ้าง เผื่อว่าคนไข้จะสบายขึ้น คุณหมอยังไม่กล้าให้การรักษาอะไรมากนัก เพราะเกรงว่าความดันโลหิตจะลดต่ำลงอีก

เราต่าง พูดคุยและแลกเปลี่ยน หาวิธีการที่ดีที่สุดที่จะช่วยคนไข้ ทีมงานห้องชัณสูตร ต่างรีบตรวจเลือด เพื่อดูความผิดปกติ ทีมเภสัชกร รีบจัดยาส่งให้อย่างเร่งด่วน 

คุณหมอเริ่มให้ยาเมื่อผลเลือดได้รับการวินิจฉัย และตัดสินใจให้ยาคนไข้ได้หลับต่อ  ฉันเอาไม้กระดานออกจากตัวคนไข้ จัดท่าให้ดูสบายที่สุด

“ท่อช่วยหายใจ ทุกชนิด ถูกนำมาใช้กับคนไข้” น้องวิสัญญีพยาบาลบอกฉัน

“โชคดีของคนไข้ ที่หมออยู่กันครบ มาช่วยเจาะคอให้ ” น้องบอก ในแววตาที่กังวล ว่าจะเกิดอะไรกับคนไข้ เพราะหยุดหายใจไปนาน

“คนไข้ หายใจ แรงมาก เดินผ่านไกลๆ ยังได้ยินเสียงเลยค่ะ” น้องพยาบาลตึกศัลยกรรมบอก เมื่อฉันไปตรวจเยี่ยม

ทีมงานต่างวินิจฉัยได้ว่า คนไข้ มีปัญหาด้านการหายใจ และยังเคยถูกเลื่อนผ่าตัดเมื่อวิสัญญีแพทย์ไม่อยู่

“ผมคิดว่า คนไข้น่าจะใส่ท่อได้ เพราะเคยผ่าตัดมาแล้ว” คุณหมอบอกต่อ

“หนูจะกลับไป สวดมนต์ ช่วยนะพี่” น้องพยาบาลภรรยาคุณหมอ บอกอย่างวิตก

หลังเดินตรวจเยี่ยมครบทุกตึก ฉันกลับมาอยู่กับคนไข้ และในที่สุด ปาฎิหาริย์ก็เกิดขึ้น เมื่อใกล้เที่ยงคืนคนไข้เริ่มขยับตัวและพยายามที่จะลุกนั่ง ม่านตาผู้ป่วยตอบสนองต่อแสง  เราต่างพูดคุยและบอกให้คนไข้ได้พัก

รุ่งขึ้น น้องพยาบาล เล่าให้ฟังว่า คนไข้บอกว่า ฝันได้ไปเที่ยวที่ไหนไม่รู้ไกลมาก พอตื่นขึ้น ก็มีคนมากมาย มาบอกให้หลับต่อ ญาติคนไข้ ต่างดีใจกันมาก ขอบคุณทีมดูแลกันยกใหญ่

ฉันเขียน “คนไข้ใส่ท่อหายใจลำบาก” ในเวชระเบียนทุกหน้าที่จะสื่อให้คนอื่นได้เห็น เพื่อเป็นประโยชน์ในการดูแลครั้งหน้า เมื่อคนไข้อาจจะกลับมาใช้บริการ รวมถึงโปรแกรมคอมพิวเตอร์ฉันเขียนเตือนเอาไว้เช่นกัน

คนไข้ดูอ่อนเพลียจนไม่สามารถหย่าเครื่องช่วยหายใจได้ คิ้วขมวดตลอดเวลา ถามว่า ปวดไหม คนไข้ก็ส่ายหน้า ถามว่ารำคาญท่อช่วยหายใจไหม คนไข้พยักหน้าตอบรับ

ฉันนวดมือให้คนไข้ทุกวันหลังดูดเสมหะ เพื่อให้สมาธิมาอยู่ที่มือตามวิธีการที่อาจารย์สอนเรื่องของการจัดการความเจ็บปวด จนผู้ป่วยผ่อนคลายและหลับได้ในที่สุด ฉันสอนญาติให้นวดหรือสัมผัสคนไข้เพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยให้คลายความกังวลและรู้สึกถึงความอบอุ่นในสัมผัสที่ได้รับ

สองอาทิตย์ต่อมา คนไข้ถูกย้ายไปยังตึกสามัญ ฉันตามไปเยี่ยมคนไข้ และพยายามย้ำว่า หากต้องผ่าตัด ต้องบอกว่า “ใส่ท่อหายใจไม่ได้ ต้องเจาะคอ” ภรรยาคนไข้บอกต่อว่า ครั้งก่อนที่ผ่าตัดก็เป็นแบบนี้แล้วแต่ผ่าตัดได้  “ไม่รู้ว่าดมยาสลบแบบไหน” เมื่อฉันถามว่า “วางยาสลบด้วยวิธีการใด”

คนไข้ถามว่า ผ่าตัดต้องดมยาสลบทุกคนมั้ย ฉันตอบว่าไม่ทุกคน บางคนก็ใช้วิธีการ ให้ยาชาทางไขสันหลัง หรือให้ยาชาเฉพาะที่ หรือฉีดยาให้หลับ ขึ้นอยู่กับการผ่าตัดหรือตัวคนไข้ที่จะเลือกใช้

ฉันแนะนำคนไข้ต่อว่า หากนิ่วในท่อไตของคนไข้ เลื่อนต่ำลงมาอีก และหากจำเป็นต้องผ่าตัด ก็อาจจะใช้วิธีการให้ยาชาทางไขสันหลังได้

คนไข้เล่าให้ฟังต่อว่า รอดตายมาหลายครั้ง เริ่มรู้สึกกลัวเพราะอายุก็มากขึ้น จะกลับไปออกกำลังกาย กินยาตามที่หมอให้ และจะบอกต่อเพื่อนๆว่า ถึงเวลาที่ต้องผ่าตัด ต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้าง

คนไข้ถูกส่งตัวไปยังโรงพยาบาลใกล้บ้าน และเปลี่ยนท่อเจาะคอที่นั้น ภรรยาคนไข้ดูแลคนไข้ได้เป็นอย่างดี สามารถแสดงวิธีการดูแลท่อเจาะคอ ได้อย่างคล่องแคล้ว เพราะเคยดูแลเมื่อตอนที่คนไข้ถูกยิงที่คอ 

ลูกสาวของคนไข้ ที่เคยเป็นอาจารย์สอนน้องพยาบาล โทรกลับมาบอกว่า “คุณพ่อสบายดีแล้ว คุณแม่ก็ไม่กังวลอะไรนัก” เราพลอยยินดีและดีใจไปด้วย

การเตรียมความพร้อมในการผ่าตัด และเรื่องของการเตรียมความพร้อมในการให้ในยาสลบ เป็นเรื่องสำคัญ  อาจารย์วิสัญญี เคยบอกว่า”ผ่าตัดอาจจะรียกว่า ผ่าตัดเล็ก”ได้ แต่ ดมยา ไม่มีคำว่า “เล็ก”

มีโรคประจำตัวอะไรบ้าง ต้องบอก หมอ

เคยผ่าตัดอะไรมาบ้าง ต้องบอก หมอ และเกิดอะไรขึ้นบ้าง ต้องบอก หมอ

กินยาประจำอะไรอยู่บ้าง ต้องบอก หมอ

และ....สิ่งสำคัญที่สุดนั่นก็คือ การรักษาสุขภาพให้สมบูรณ์แข็งแรง ปราศจากโรคประจำตัว ทุกคนต้องคำนึง

“สร้างสุขภาพก่อนที่ต้องซ่อมสุขภาพ “