ญี่ปุ่นมีชื่ออย่างเป็นทางการคือ ประเทศญี่ปุ่น (japan) แต่ชาวญี่ปุ่นจะเรียกประเทศขอพวกเค้าเองว่า นิปปอนโกะกุ (Nihon-koku) หรือ นิฮงโกะกุ (Nippon-koku) และเรียกตัวพวกเค้าเองว่า นิฮงจิน (Nihong-jin) หรือ ชาวญี่ปุ่น ในภาษาญี่ปุ่น ญี่ปุ่นเป็นประเทศหมู่เกาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออก ตั้งอยู่ในมหาสมุทรแปซิฟิกทางตะวันตกติดกับคาบสมุทรเกาหลีและสาธารณรัฐประชาชนจีน โดยมีทะเลญี่ปุ่นกั้น ส่วนทางทิศเหนือ ติดกับประเทศรัสเซีย มีทะเลโอค็อตสก์เป็นเส้นแบ่งแดน ตัวอักษรคันจิของชื่อญี่ปุ่นแปลว่า ถิ่นกำเนิดของดวงอาทิตย์ ซึ่งส่วนหนึ่งก็มาจากตำนานความเชื่อในลัทธิชินโต (Shinto) อันเป็นพื้นฐานวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวญี่ปุ่น ที่เชื่อว่า พวกเค้าสืบเชื้อสายมาจาก อามะเตะราซึ (Amaterasu) เทพเจ้าแห่งดวงอาทิตย์ จึงทำให้บางครั้งประเทศญี่ปุ่นก็ถูกขานนามว่า ดินแดนแห่งอาทิตย์อุทัย

ญี่ปุ่นมีขนาดเนื้อที่กว่า 377,930 ตารางกิโลเมตร นับเป็นประเทศที่มีขยายใหญ่เป็นอันดับที่ 61 ของโลก หมู่เกาะญี่ปุ่นประกอบไปด้วยเกาะน้อยใหญ่กว่า 3,000 เกาะ เกาะที่ใหญ่ที่สุดก็คือ เกาะฮอนชู (Honshu) ฮกไกโด (Hokkaito) คิวชู (Kyushu) และ ชิโกกุ (Shikoku) ตามลำดับ เกาะของญี่ปุ่นส่วนมากจะเป็นหมู่เกาะภูเขา ซึ่งในนั้นมีจำนวนหนึ่งเป็นภูเขาไฟ เช่น ภูเขาไฟฟูจิ ภูเขาที่สูงที่สุดในประเทศ เป็นต้น ประชากรของญี่ปุ่นนั้นมีมากเป็นอันดับที่ 10 ของโลก คือประมาณ 128 ล้านคน โดยมีเมืองหลวงของญี่ปุ่น คือ กรุงโตเกียว (Tokyo-to) ซึ่งถ้ารวมบริเวณปริมณฑลเข้าไปด้วยแล้วจะกลายเป็นเขตเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลกที่มีประชากรอยู่อาศัยมากกว่า 30 ล้านคน

จากการศึกษาค้นคว้าทางโบราณคดีและธรณีวิทยา สันนิษฐานว่ามีมนุษย์ได้เข้ามาอาศัยและตั้งรกรากในญี่ปุ่นครั้งแรกเมื่อประมาณสมัยยุคหินเก่า โดยการกล่าวถึงญี่ปุ่นครั้งแรกนั้นปรากฏขึ้นในบันทึกของราชสำนักจีนตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 1 ญี่ปุ่นจึงได้รับอิทธิพลจากจีนในหลากหลายด้าน เช่น ภาษา การปกครองและวัฒนธรรม แต่ในขณะเดียวกันก็มีการปรับเปลี่ยนให้เป็นแบบฉบับของญี่ปุ่นเอง ที่เรียกกันว่า เอกลักษณ์ญี่ปุ่น หรือ โคกูไต (Kokutai) จึงทำให้ญี่ปุ่นมีวัฒนธรรมที่โดดเด่นมาจนปัจจุบัน อีกหลายศตวรรษต่อมาญี่ปุ่นก็รับเอาเทคโนโลยีตะวันตก และนำมาพัฒนาประเทศจนกลายเป็นประเทศที่ก้าวหน้าจนกลายเป็นประเทศที่มีอิทธิพลมากที่สุดในเอเชียตะวันออก หลังจากแพ้สงครามโลกครั้งที่สอง ญี่ปุ่นก็มีการเปลี่ยนแปลงทางการปกครองโดยการใช้รัฐธรรมนูญใหม่ใน ค.ศ.1947 ญี่ปุ่นเป็นประเทศผู้นำทางเศรษฐกิจ โดยมีจีดีพีสูงเป็นอันดับสองของโลก และจากความตื่นตัวที่จะมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาของต่างประเทศนี้เอง ก็ทำให้ประเทศญี่ปุ่นได้เป็นสมาชิกขององค์การระหว่างประเทศหลายๆ องค์การ ที่มีบทบาทสำคัญต่อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของโลก เช่น สหประชาชาติ จี 8 โออีซีดี และเอเปค ญี่ปุ่นจึงจัดได้ว่าเป็นประเทศที่มีมาตรฐานความเป็นอยู่ที่ดีมากที่สุดประเทศหนึ่ง รวมทั้งยังเป็นผู้นำในการพัฒนาทางเทคโนโลยีวิศวกรรม เครื่องจักร และหุ่นยนต์