นวดตอกเส้น การเผายารักษาโรค หมอพื้นบ้าน เป็นพิธีกรรม(ระหว่างรักษาจะมีคาถา) ในการรักษาผู้ป่วยด้วยวิธีการนวด ตอกเส้น เผายา นี้ รักษาคนป่วยที่มีอาการปวดต่างๆเช่น ปวดไหล่ ปวดหลัง ปวดเข่า ปวดข้อมือ ข้อเท้า  ฯลฯ

     เมื่อวันที่ 2-3 มิย.54 ที่ผ่านมามีงานรวมพลังแพทย์แผนไทยภาคเหนือ 2554 ครั้งที่ 3 จัดโดย สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด   17 จังหวัดภาคเหนือ และกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธาณสุข   และ หนึ่งในภูมิปัญญาผญาหมอเมืองที่มาจัดแสดง ในงานและรักษา คือ การเผายา โดยแม่ครูจรรยา วงค์ชัย หมอพื้นบ้าน หรือหมอเมืองที่รักษาโรคให้หายและดีขึ้นได้ ได้หลายวิธีการ ฯ   แม่ครูจรรยาหรือแม่หมอ หรืออาจารย์ แล้วแต่ผู้ป่วยหรือลูกศิยษ์ เรียกค่ะ  จะรักษา 3 แบบ รวมกัน ในแต่ละครั้ง คือ นวด ตอกเส้น เผายา

 

 

 

 ท่าน "ชีวกโกมารภัจจ์ " พร้อมดอกมะลิ และดอกย่านางแดง

                ของ แม่ครูจรรยา  วงค์ชัย

 

       นวด  ตอกเส้น  เผายา 

  

 

 

สมุนไพรที่ใช้ประกอบในการนวดตอกเส้น

  

น้ำมันที่ใช้ คือ น้ำมันเมล็ดทานตะวัน  รำข้าว  น้ำมันงา

สมุนไพรที่ใช้ (ทำลูกประคบ+น้ำมันนวด  )

  

1. ไพล   สรรพคุณ  แก้เคล็ดขัดยอก ช้ำบวม แก้อักเสบ

2. ขมิ้น  สรรพคุณ แก้โรคผิวหนัง ผื่นคัน

3. ข่า     สรรพคุณ  แก้กลากเกลื้อน แก้เหน็บชา ผื่นคัน

4. พลับพลึง    สรรพคุณ  แก้อักเสบ แก้ปวด แก้เส้นพิการ 

5. ขิง             สรรพคุณ  แก้ปวด ช่วยขยายรูขุมขน

6. กระชาย     สรรพคุณ  บำรุงเส้น และกล้ามเนื้อ 

7. ใบขี้เหล็ก   สรรพคุณ  แก้ปวด ถ่ายเส้น

  

 

 

 

   

           

 

 

   นึ่งให้ร้อนไว้ตลอดเวลา เพื่อใช้นวดหรือประคบ

 

ตัวยาสมุนไพรที่ใช้ทำลูกประคบนวด ตอกเส้น

 

 1. เปราะหอม สรรพคุณ แก้ลม

2. ลูกกรวยฟ้า สรรพคุณ แก้โรคกระเพาะ

3. พริกไทยอ่อน สรรพคุณ แก้พิษ

4. กระดูกงูเหลื่อม สรรพคุณ แก้พิษ

5. เจตมูลเพลิง สรรพคุณ แก้ลม

6. ลูกจันทร์ สรรพคุณ แก้ลม

7. เทียนทั้ง 5 สรรพคุณ แก้ลม แก้พิษ

8. ลูกกระวาน สรรพคุณ แก้ลม

9. พิมเสน  สรรพคุณ แก้เคล็ดขัดยอก

10 .การบูร สรรพคุณ แก้ลม

 

วิธีทำลูกประคบ

 

1. เตรียมพืชสมุนไพรที่ยังคงสดอยู่ ล้างน้ำให้สะอาด แล้วนำมาหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ไม่ต้องละเอียดมาก

2. ใช้ผ้าขาวสี่เหลี่ยมจัตุรัส ลูกประคบขนาดใหญ่หรือเล็กแค่ไหน ก็ประมาณผ้าเอง

3. กางผ้าขาวออก เสร็จแล้วนำเอาสมุนไพรใส่บริเวณตรงกลาง แล้วโรยด้วยพิมเสน การบูร

4. ทำการมัดผ้าให้แน่นห่อหุ้มสมุนไพรไว้เป็นลูกกลมๆ

5. นำไปใช้ได้เลยโดยที่ใช้สมุนไพรสด จะมีสรรพคุณดีกว่าสมุนไพรแห้ง

 

 

 

 

 

 

 

 

ตัวยาสมุนไพร

 

1. ไพล  (500กรัม) แก้ปวดเมื่อยลดการอักเสบฟกช้ำ

2.ขมิ้น  (100กรัม) แก้โรคผิวหนัง ช่วยลดการอักเสบ

3.ผิวมะกรูด หรือใบมะกรูด (100 กรัม) มีน้ำมันหอมระเหยแก้ลมวิงเวียน

4. ตะไคร้บ้าน  (200กรัม) แต่งกลิ่น

5.ใบมะขาม   (100 กรัม) ช่วยทำความสะอาดผิวหนัง แก้ฟกบวม

6.ใบส้มป่อย  ( 50กรัม) แก้โรคผิวหนัง ช่วยบำรุงผิว

                               ลดอาการร้อน แก้ฟกช้ำบวม

7. เกลือ (60กรัม)  ช่วยลดความร้อน และช่วยพาตัวยาซึมผ่านผิวหนัง

8.การบูร  (30กรัม) แต่งกลิ่น แก้หวัด บำรุงหัวใจ

9.พิมเสน (30กรัม) แต่งกลิ่น แก้พุพอง ผดผื่น บำรุงหัวใจ

 

 

 

 

 ผู้ป่วย อ.สารภี อายุ 66 ปี (งานที่สาธารณสุข จัด 2 มิย.54 )

 ปวดไหล่ เพราะ มีพังผืดเกาะจนแข็ง ตึง ฯ

 

 

       ที่จำกัดลมพัดหมอต้องหลบไฟ  ซึ่งเมื่อทำการรรักษาเผายาแล้ว ก็ไม่ตึงนิ่มขึ้น ไม่แข็งเหมือนที่หมอจับครั้งแรกก่อนการเผา ซึ่งหากมีการทำต่อเนื่องก็จะหายปวดไหล่ได้

 

 

 

 

 

คุณลุงที่  อ.แม่วาง ปวดเข่า เตรียมเผายา จะมีผ้าล้อมไว้ ก่อนนำยาสมุนไพรวาง เคยมีผู้ป่วยที่เดินขึ้นบันไดไม่ค่อยได้ ถึงกับคลาน มารักษา ก็หายค่ะเดินขึ้น-ลงบันไดได้ดีปกติ

 

 

   ปวดเข่าเช่นกันอายุ 28 ปี  

 

 

 

 ผ้าดิบสีขาวอย่างหนา ชุบน้ำ วางทาบลงไปตรงที่มี

 อาการปวด    วางยาสมุนไพร

 

 

             ผ้าปิดยา แล้วนำการบูรโรย เพื่อจุดไฟ

 

 

 

   เมื่อโรยพอประมาณแล้ว จุดไฟ  เมื่อผู้ป่วยรู้สึกร้อนมากจะบอก ก็จะรีบนำผ้าอีกผืนดับไฟ แต่ถ้าผู้ป่วยไม่ร้อนมาก ก็จะรอสักพักถึงใช้ผ้าดับไฟ แต่มีผู้ป่วยบางคนรอจน ไฟดับไปเอง  ผู้เขียนเคยเผาที่หัวเข่าค่ะ ส่วนใหญ่ผู้รักษาจะไม่บอกให้ดับไฟ เพราะเวลาไฟเผานั้นจะอุ่นๆรู้สึกดี

 

      

 

 

 

 

  โรยการบูร ทำการเผาเหมือนเดิม 3 รอบต่อการรักษา 1 ครั้ง

 

 

    ผู้ป่วยรายนี้เป็นหลายจุด ในวันนั้นได้เผาที่หลังด้วย

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 เป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการรักษาโรค การทำลูกประคบหรือน้ำมันนวด สามารถทำใช้ได้เองนะคะ ตามที่กล่าวไว้ค่ะ

ขอบคุณข้อมูล ตัวยาสมุนไพร จากหนังสือการฝึกอบรมตอกเส้น โดย อาจารย์จรรยา วงค์ชัย  สอบถามหรือปรึกษา เพิ่มเติม การนวดตอกเส้น เผายา และอื่นๆเกี่ยวกับแพทย์แผนไทยได้นะคะ

   ที่หมายเลข โทร. 086-1179124  แม่ครูจรรยา วงค์ชัย

 

 ด้วยความปรารถนาดี  กานดา  แสนมณี

 

หมายเหตุ....ภาพ พระรักษาผู้ป่วย   พ่อหมอ แม่หมอ พื้นบ้าน รักษา  แบบ เหยียบฉ่า ย่ำขาง ฯลฯ  ในงาน  "ภูมิปัญญาพญาหมอเมือง" คลิกชมได้นะคะ

 

http://gotoknow.org/blog/kanda02/445135