เป็น "ความ" ที่ปรากฏขึ้นในเช้านี้ อันเป็นบทสรุปแห่งการเรียนรู้ที่เดินทางมาเป็นระยะเวลานานหลายปี หากว่าเรามีเป้าหมายชัดเจนเราจะไม่วอกแวกออกจากเป้าหมายเรา แต่กระบวนการระหว่างทางอาจมีการปรับเปลี่ยนได้บ้าง เพราะนี่ คือ การเรียนรู้

สิ่งที่ข้าพเจ้าได้ทดลอง...

ความเดิมหากใคร่ครวญในตนเอง ข้าพเจ้าค่อนข้างเป็นคนที่ขี้เกียจเรียนหนังสือ แต่ในความขี้เกียจก็ช่างเป็นเรื่องที่น่าแปลกใจที่นำพาให้ตนเอง ได้เรียนอะไรมากมาย ข้าพเจ้าเพียงอยากทดลองดูว่าในความขี้เกียจเรียนของข้าพเจ้านี้ ข้าพเจ้าจะเรียนไปถึงไหนกัน...และวิธีการเรียนของข้าพเจ้าก็ไม่เหมือนเพื่อน

เป้าหมายการเรียนของข้าพเจ้า จึงไม่ได้อยู่เพียงแค่ใบปริญญา เพราะตลอดที่เรียนมาก็ไม่เคยที่จะได้รับใบปริญญา มีเพียงครั้งเดียวในชีวิตเท่านั้น ไม่ว่าจะเป็นตรี โท หรือเอก เพราะข้าพเจ้ามองไม่เห็นความจำเป็นต่อตนเอง และเป้าหมายของชีวิตก็ไม่ได้พุ่งเป้าที่จะเอาใบปริญญาทำอะไร

หลายคนอาจมองต่างๆ ว่า หากได้ไปจะทำประโยชน์ได้เยอะ

แต่เปล่าเลย ในทัศนะของข้าพเจ้ามองต่างออกไป การที่เราจะลุกขึ้นมาทำประโยชน์ ไม่จำเป็นต้องอิงอาศัยใบปริญญา มันเป็นเพียงเงื่อนไขที่ถูกครอบงำ ว่าหากมีสิ่งนี้ เราจึงจะทำสิ่งนี้ได้ ... แต่หากไม่มีสิ่งนี้ล่ะ เราจะทำบางสิ่งบางอย่างได้ไหม...คือ โจทย์ที่ข้าพเจ้าตั้งต่อตนเอง

และวิถีชีวิตทุกวันนี้ ข้าพเจ้าได้ทดลองกับชีวิต ว่าในการทำประโยชน์ อันเป็นการเรียนรู้เส้นทางของการฝึกฝนตนเองในการเสียสละนั้น เราไม่จำเป็นต้องมีเงื่อนไขอะไร เราเพียงแค่ใช้ "ใจ" นำทาง อันเป็นใจที่เปี่ยมด้วย "สัมมาทิฐิ" คือ มีความคิดเห็นที่ถูกต้องต่อเป้าหมาย ภายใต้ความศรัทธาอันตั้งมั่นของเรา แล้วพิจารณาแล้วว่าก่อประโยชน์มากกว่าก่อโทษ...แม้บางครั้งอาจไม่สมบูรณ์แบบ หากแต่เราเข้าใจธรรมชาติแล้วเราจะย่างก้าวไปในเส้นทางแห่งเป้าหมายนั้นได้ ด้วยความมีสติและมีสมาธิจดจ่ออยู่ในสภาวะแห่งการเป็นของเรา ณ ขณะนั้น

หลายคนที่ข้าพเจ้ารู้จัก...

มักพูดไปในทำนองเดียวกันว่า การได้เรียนได้ใบปริญญา จะทำให้เราได้ทำอะไรต่างๆ มากมายตามที่ใจเราปรารถนา ข้าพเจ้าก็เลยสงสัยว่า ความปรารถนาของผู้คนเหล่านั้นคือ อะไรกันนะ แต่ข้าพเจ้าก็ไม่ได้เสียเวลาที่หาคำตอบเพราะนั่นไม่ใช่เรื่องของข้าพเจ้า แต่...สำหรับข้าพเจ้าแล้ว ตลอดเวลาทุกห้วงวินาทีข้าพเจ้านั้นได้ทำในสิ่งที่ตนเองปรารถนามาตลอด อาจจะเป็นความปรารถนาที่ไม่เหมือนชาวบ้าน แต่...นั่นก็ได้ทำให้ข้าพเจ้าอิ่มเอมใจ และเกิดเป็นปิติสุขอยู่เสมอ...

ข้าพเจ้าได้ทดลองเรียนปริญญาเอกในประเทศไทย ทั้งในมหาวิทยาลัยเปิด และมหาวิทยาลัยปิด ทดลองเรียนทั้งในมหาวิทยาลัยชั้นนำของประเทศ และมหาวิทยาลัยภูธรในภูมิภาค... ==> และข้าพเจ้าก็พบว่า ที่สุดแล้วในความต่างก็มีความคล้าย และในความคล้ายก็มีความแตกต่าง สิ่งสำคัญที่เกิดขึ้นต่อข้าพเจ้า คือ ข้าพเจ้าได้มองเห็นสภาวะ "ใจ" ของตนเองชัดเจน และที่สำคัญ...มันคือ การจบลงแล้ว ต่อสิ่งที่ยืนยันในเป้าหมายของตนเอง ว่าไม่มีสิ่งใดให้วอกแวกหากว่าเราตั้งมั่นต่อ เป้าหมายแห่งการเรียนรู้ของตนเอง

การเรียนในมหาลัยเปิดของข้าพเจ้า ต้องหนักแน่นพอสมควรต่อข้อครหา และการไม่ได้รับการยอมรับ แต่...ข้าพเจ้าเชื่อว่า ความเป็นผู้ได้รับการยอมรับไม่ได้อิงอาศัยกับปัจจัยภายนอกมากนัก อาจเป็นเพียงแค่ ๑๐% ที่เราไปให้ค่า ... แต่เราละเลยอีก ๙๐% ที่เป็นปัจจัยภายใน อันเป็นปัจเจคบุคคล ... ซึ่งส่วนนี้ค่อนข้างมีพลังมาก ที่นำพาไปสู่การเปลี่ยนสังคมและโลก...แต่คนก็ให้คุณค่าน้อยเหลือเกิน

ความจริงที่ได้เผชิญ...มันคือ ความไม่มั่นใจในปัจเจคบุคคล จึงต้องอิงอาศัยปัจจัยภายนอกมารับรองตนเอง

ทุกคนต่างมีเหตุผลของตนเอง

แต่เหตุผลของข้าพเจ้าอาจดูทำความเข้าใจยาก แต่ก็ไม่เป็นเรื่องที่น่าแปลกใจ เพราะสำหรับข้าพเจ้าเองไม่ได้มุ่งมาดปรารถนาที่จะก้าวย่างไปในเส้นทางดั่งนักวิชาการทั่วไป

ข้าพเจ้าปรารถนาเพียงแค่วิถีชีวิตที่เรียบง่ายขณะที่ดำรงอยู่ ณ ทุกขณะจิตอันเปี่ยมด้วยใจที่เบิกบานผ่องแผ่ว...

จริงๆ แล้วหากว่าจะถอดบทเรียนหรือบทสรุปของการเรียนมาเป็นระยะเวลาสิบกว่าปีในระบบ ก็จะพบว่า ทุกสิ่งทุกอย่างมันก็เป็นไปเช่นนั้นเอง เรานั้นมักนำตนเองเข้าไปสู่ในวงล้อมอันคับแคบแห่งความเป็นชีวิต ทำให้เราขาดความเป็นอิสระที่จะดำรงอยู่และเรียนรู้ความเป็นธรรมชาติที่พึงเรียนตามศักยภาพแห่งความเป็นมนุษย์ หากจะเทียบเคียงวงล้อมอันคับแคบนั้นในทัศนะทางพุทธศาสนา ก็อาจหมายถึง "โลกธรรมแปด" ที่ทำให้เราหลงมัวเมาและหาทางออกได้ยากอย่างเป็นอิสระ

วันนี้...วันก่อน หรืออีกในวันข้างหน้านั้นนั้นล้วนไม่มีสิ่งใด

มีแต่ความงดงามของชีวิต และสิ่งที่พึงให้เราได้ตื่นรู้ที่จะลุกขึ้นมาชำระล้างจิตใจของเราให้เบิกบาน