สามปี ใน GOTOKNOW

อ้างอิง - ภาพ Pt Tookta

เหมือนเป็นหนึ่ง

ในบทบันทึกเรื่องราว

เป็นหนึ่งบทบันทึกสำคัญ

เมื่อชีวิตผ่านรอบของเดือนปี

เช่นเดียวกับการได้อยู่ในชุมชน ได้เขียน ได้อ่าน ได้ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และผูกพันมิตรภาพ ในชุมชนเสมือนจริงซึ่งมีตัวตนอยู่จริง ทั้งรูปแบบวิธีคิด การรวมกลุ่ม และการสื่อสารระหว่างกัน หลายเรื่องหลายราวในชีวิต กับการคิดการเขียนเพื่อสื่อสารแลกเปลี่ยน อยู่ร่วมทางความคิดและความเห็น ต่างเป็นหนึ่งสิ่งอันงอกงามขึ้นมา ของความคิดความเข้าใจ

หลังจากได้รับคำทักทาย จาก คุณมะปรางเปรี้ยว ถึงความเรียง 3 ปี GOTOKNOW.ORG ทำให้ผมต้องกลับไปคิดทบทวน ถึงเรื่องราว AAR : After Action Review ในแต่ละรายละเอียดของ AAR-GOTOKNOW รวมทั้งทบทวนในแต่ละความประทับใจของตนเอง ที่มีต่อชุมชนแห่งนี้

ซึ่งทำให้ผมเห็นบางสิ่งบางอย่างของชีวิต

ทั้งมุมมองแนวคิดและชีวิต

เมื่อได้อ่านความเห็น

ได้ยินความคิดและมุมมองของผู้คน ในชุมชนแห่งนี้มากขึ้น จากรอบเกือบสามปีในการเขียน และอธิบายเรื่องราวในความคิดของตัวเอง ที่ได้รับเสียงตอบกลับ เสียงสะท้อน มีคำทักทาย มีความคิดเห็น และคำท้วงติงมากมาย ที่ช่วยให้งานเขียนความเรียงของตัวผม สมบูรณ์มากขึ้น หลายเรื่องราวกลายเป็นคำถามใหม่ ที่ทำให้ไปคิดต่อเนื่อง เหล่านี้คือความรู้สึกประทับใจ ในแต่ละมิตรภาพและคำทักทาย หรือกระทั่งในแต่ละความขัดแย้ง

ผ่านงานเขียน

ซึ่งเพียงนำเสนอความคิด

กระทั่งอธิบายมุมมองในแต่ละด้าน

กลายเป็นภาพสะท้อนที่ดีของชีวิต ซึ่งชุมชน GOTOKNOW มีพื้นที่ทางความคิด ที่ได้มีโอกาสทดสอบมุมมองชีวิต จากความคิดความเห็นและมุมมองความเข้าใจ ในแต่ละความแตกต่างของวิชาชีพ แม้ว่าผมจะมองเห็นความคล้ายคลึงกัน ในท่ามกลางความเป็นวิชาชีพ ครู อาจารย์ นักวิจัย แพทย์ พยาบาล

แต่ในด้านหนึ่งผมก็เห็นความแตกต่าง จากกลุ่มคนวิชาชีพอื่น ที่อยู่ร่วมความคิดในชุมชน GOTOKNOW อย่างน้อยก็มีผม ในฐานะของวิชาชีพที่แตกต่าง 

ความประทับใจสำคัญเกิดขึ้นจากมิตรภาพ ในแต่ละการรับรู้รับทราบ ของผู้เข้ามาเยี่ยมเยือน จากคำทักทายไปจนถึงคำท้วงติง ที่ทำให้ได้รับผลตอบรับ จากทั้งคำถามคำตอบ หลายเรื่องของคำทักทายชวนให้ต้องระวังความคิด และระวังการนำเสนอ

คำแสดงความคิดเห็นที่รุนแรงของตัวเองก็เป็นส่วนหนึ่ง

ซึ่งช่วยให้เราต้องหันมาทบทวนตัวเอง

มองความเข้าใจของตัว

กระทั่งต้องกลับมานั่งอ่านสิ่งที่ตัวเองเขียนไป จากรอบสองสามสี่จนกว่าจะเข้าใจถึงข้อโต้แย้ง ว่าสื่อสารได้ครอบคลุมรอบด้านเพียงพอหรือไม่ หรือใช้ถ้อยคำรุนแรงจนเกินไป กระทั่งนำเรื่องราวที่ไม่เกี่ยวข้องมาเชื่อมโยงจนก่อให้เกิดความเข้าใจผิดพลาด จนมองถึงคำแสดงความคิดเห็นเหล่านั้น ว่าใช้อารมณ์ความรู้สึกเช่นไร ขณะที่จุดเด่นอย่างหนึ่งของชุมชน GOTOKNOW

ซึ่งมีรูปแบบในการสงวนท่าทีและประนีประนอมกันสูง ในแต่ละกรณีความคิดเห็น ผมพบว่า เป็นทั้งจุดเด่นและจุดด้อยของชุมชนแห่งนี้ แม้ในระยะหลังผมจะไม่ค่อยได้แวะเวียน ไปทักทาย อ่านความคิดเห็น หรือเขียนความคิดเห็นของตัวเองเพื่อแลกเปลี่ยน แต่ผมพบว่า ธรรมชาติในการสงวนท่าที กรณีมีความคิดเห็นที่แตกต่างหรือไม่เห็นด้วย ยังคงเป็นธรรมชาติของชุมชนแห่งนี้

ด้านหนึ่งอาจจะถือเป็นจุดเด่น ในการระงับความขัดแย้ง หรือต่อเนื่องความเห็นที่ไม่ใช้หลักเหตุผล ในการกำกับคำท้วงติง แต่ในอีกด้านหนึ่ง ก็ไม่ก่อให้เกิดภาวะการโต้แย้ง ซึ่งถือเป็นภาวะพื้นฐานในการพัฒนา วิวัฒน์ หรืองอกงามทางปัญญา ลักษณะการสงวนท่าทีดังกล่าว อาจเป็นธรรมชาติของการนำเสนอความคิดเห็น ที่ยังไม่เห็นทางออกที่ชัดเจน วุฒิภาวะของผู้คน หรือกระทั่งไม่เห็นประโยชน์ที่จะโต้แย้งอย่างรุนแรง ต่อความเรียง หรือความคิดเห็นต่างต่าง

มองได้ทั้ง 2 กรณี ทั้งในด้านดี และด้านไม่ดี สำหรับเหตุผลโดยส่วนตัวผม ให้คะแนนกับคุณค่าในด้านดี และวุฒิภาวะของผู้คนในชุมชนแห่งนี้ พร้อมกับคำถามในใจว่า ในบางกรณีหรือบางเรื่องราว ผู้คนในชุมชนแห่งนี้ จะไม่อยู่ในกระแสความสนใจ หรือไม่มีความคิดเห็นตอบสนองมากนัก ซึ่งบางประการก็เป็นคำถามโดยส่วนตัวของผม

รูปแบบเรื่องราว

ในแต่ละความคิดเห็น

แม้จะเป็นความเห็นคัดค้านโต้แย้ง

ผมก็ยังเชื่อว่ามีประโยชน์ต่อการทบทวนข้อเขียน

แม้กระทั่งคำด่าทอ ตำหนิติติงอย่างรุนแรง ก็มีผลต่อความคิดของผู้เขียน เช่นเดียวกับแต่ละครั้งที่ได้นั่งอ่านมุมมองความคิดเห็น ได้เห็นมิตรภาพและคำทักทาย จากแรกเริ่มเดิมที ซึ่งอาจควบคุมใจได้น้อย มีความร้อนรุ่มยามเผชิญหน้า ยามอ่านคำวิพากษ์ไม่ตรงใจไม่ตรงอารมณ์ จากความคิดเห็นที่ด่าทออย่างรุนแรง พอพักหลัง ผมก็เชื่อว่า ผู้คนโดยส่วนใหญ่จะเริ่มจับอารมณ์ตัวเองได้บ้าง แม้กระทั่งผมก็เชื่อเช่นกัน สำหรับพื้นที่ของการทดสอบ และฝึกมุมมองความคิดของตัวเอง

คำตอบหนึ่งที่ผมได้รับจาก วาทกรรม เรื่อง การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ คือ ภาวะหลังเหตุการณ์ ยึดอำนาจ 19 กันยายน 2549 ผมพบว่า ในชุมชนแห่งนี้ มีความระมัดระวังตัวสูง ในท่ามกลางวัตถุประสงค์ จุดเริ่มต้นของโครงการ หรือแม้กระทั่งการวางบทบาททิศทางของ GOTOKNOW ในสายตาของภาครัฐ และภาคการเมือง ท่ามกลางกระแสความขัดแย้งทางสังคม แต่ในระยะต่อมา ผมเข้าใจโดยส่วนตัวว่า เป็นวิธีการที่ถูกต้อง ในคำถามทางสังคม

โดยเหตุผลที่ผมเห็นทิศทางการเมือง ที่ไม่จำเป็นต้องจำกัด อยู่เฉพาะประเด็นความขัดแย้ง หรือการค้นหาเสียงสนับสนุน เสียงโต้แย้ง เสียงคัดค้าน ก็สามารถจัดพื้นที่ให้อยู่ในรูปของความรู้ หรือ พื้นที่ขององค์ความรู้ได้เช่นกัน สำหรับมิติทางเลือก ในความคิดเห็นของผู้คน ผมคิดว่า ชุมชน GOTOKNOW น่าจะเข้าใจธรรมชาติลักษณะ และวิธีการนำเสนอ ได้ในระดับหนึ่ง

ด้วยข้อจำกัดบางด้านในการทำงาน

ทำให้ผมไม่ค่อยได้อ่านแง่มุมความคิดเห็น

จึงค่อยได้มีโอกาสทบทวนความคิดของตัวเอง

ที่มองเห็นความไม่พอใจในหน้าจอ

เห็นถึงถ้อยคำที่ย้อนถาม

ซึ่งเป็นผลดีอย่างสำคัญ ซึ่งทำให้เราได้เข้าใจถึงสิ่งที่เรียกว่า ความแตกต่าง และ ช่องว่างของการสื่อสาร จนแม้กระทั่งเห็นถึงความคิดของตัวเอง การเขียนยามเช้า ยามบ่าย ยามเย็น ยามดึกดื่น หรือแม้กระทั่งการลำดับความคิด ให้อธิบายเรื่องราวต่างต่าง ให้ตรงความหมาย ให้สามารถสื่อสารได้ชัดเจน

เหล่านี้ ถือเป็นคุณค่าอย่างมาก ที่ทำให้เข้าใจบันทึก ทั้งรูปแบบที่เป็นทางการ รูปแบบที่ไม่เป็นทางการ ความพยายามทบทวนเรื่องราว ในแต่ละการเขียน การอธิบาย และนำเสนอเรื่องราวของชีวิต ซึ่งผมคิดว่า ส่วนสำคัญในแต่ละความสม่ำเสมอ มีผลของความเปลี่ยนแปลงอย่างมาก

ไม่เพียงแต่ได้มองเห็น

แต่การได้ตระหนักถึงสิ่งที่เขียน

และได้เข้าใจในคำตอบที่แต่ละความคิดเห็น

ได้อธิบายมุมมองของตัวเองออกมา ทำให้สองปีครึ่งที่ผ่านมา ซึ่งได้ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ภายในชุมชนแห่งนี้ เป็นช่วงเวลาที่ดีอย่างมาก ซึ่งหากพูดเกินเลยไป ก็อาจฟังคล้ายคำตอบของนางงามรุ่นพี่ที่จะมาอำลาตำแหน่ง ว่าเป็นช่วงเวลาที่สำคัญ และประสบการณ์ที่ล้ำค่าของชีวิต เพราะสำหรับความเข้าใจโดยส่วนตัวของผม ผมคิดว่าสิ่งเหล่านี้ ไม่ใช่ประสบการณ์ล้ำค่าของคำอำลา แต่เป็นประสบการณ์ที่งอกงามตามวันเวลาของชีวิต

ในแต่ละการตอบคำถามความเข้าใจส่วนตัวของผม ผมพบว่า ไม่ว่าจะเป็นความคิดเห็นที่แตกต่าง หรือ ความคิดเห็นสนับสนุน ทุกสิ่งอย่างล้วนมีดีเสมอ หากเรายอมรับความแตกต่าง และมองหาความเข้าใจในแต่ละความคิดเห็นอันแตกต่างเหล่านั้น สำหรับผมถือว่า องค์ประกอบในการยอมรับความแตกต่าง คือส่วนที่สำคัญที่สุด ที่ชุมชน GOTOKNOW สามารถพัฒนาต่อเนื่อง จนกลายเป็นจุดเด่นของชุมชนได้อย่างไม่ยากนัก 

สิ่งสำคัญสำหรับคำสารภาพขณะนี้

ไม่เพียงแต่ทำให้ผมได้ฉุกคิด

แต่ชีวิตในชุมชนแห่งนี้

ยังทำให้ผมเสพติด

เสพติดมิตรภาพ เสพติดเรื่องเล่า เสพติดเรื่องราว ที่นำพาให้ชีวิตการทำงานในแต่ละวัน ต้องคอยนั่งอ่าน นั่งเขียน จนไปถึงการแวะเวียนเยี่ยมยามมิตรสหาย ในแต่ละบ้าน ในแต่ละพื้นที่ของมิตรสหายทางความคิด คอยเข้ามาอ่านความคิดเห็น ว่ามีมุมมองของใครบ้างที่เข้ามาตอบความเห็น แม้จะยอมรับในระยะหลัง จะห่างหายไปบ้างก็ตาม

แต่ผมก็รับรู้ว่า ยังมีความรู้สึกเสพติดในแต่ละมุมมองความคิดเห็น และความต้องการ ที่อยากฟังคำถามไถ่ รับฟังความคิดเห็น ในแต่ละข้อเขียนที่อยากนำมาแบ่งแยก ให้ได้ช่วยกันมองช่วยกันคิด จะโต้แย้งถกเถียง เห็นต่าง ไม่เห็นพ้อง ผมก็ยังคงอยากรับรู้ และอ่านมุมมองความคิดเห็นเสมอ

เนื้อหาและความดี

ในแต่ละพื้นที่ของชุมชนแห่งนี้

ยังช่วยให้ผมได้เข้าใจสิ่งที่เปลี่ยนแปลงไป

ในแต่ละการสร้างพื้นที่ของชีวิต พื้นที่ทางสังคม พื้นที่การเรียนรู้  และกระบวนการที่เราจะสามารถสร้างการมีส่วนร่วมของคนไทยร่วมกันได้ ไม่ใช่มีเพียงกรอบคิดทางการเมือง ผลประโยชน์ ความขัดแย้ง ความรุนแรง และการถามหาว่าใครใหญ่กว่ากัน แต่พื้นที่ของคนไทย สิ่งเหล่านี้ คือ มิติใหม่ และมิติที่สำคัญ ซึ่งคู่ขนานไปกับ สิ่งที่เรียกว่า การแลกเปลี่ยนเรียนรู้

ที่ทำให้ผมเข้าใจว่า เรายังเหลือพื้นที่อีกมาก

หากเราสามารถก้าวพ้นจากกลเกม

และกลไกแห่งอำนาจ

ที่นักการเมือง กลุ่มทุน กลุ่มเคลื่อนไหว กลุ่มผลประโยชน์ ใช้พื้นที่เพียงเพื่อปกป้องผลประโยชน์ส่วนตน กลุ่มผลประโยชน์ที่สามารถสร้างขึ้นมา จากพื้นที่ของคนตัวเล็กตัวน้อย พื้นที่ของผู้คนในชุมชนเล็กเล็ก เมื่อหลายชุมชนหลายคนรวมตัวกัน เราก็จะมีพื้นที่ของประชาสังคม เช่นเดียวกับพื้นที่ของความเปลี่ยนแปลง ที่สามารถเริ่มต้นได้จากความคิดเห็น ความคิด ความเข้าใจ องค์ความรู้ และการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ซึ่งจะสามารถนำไปสู่การเปลี่ยนแปลง ผมเชื่อว่า เป็นไปได้

ในพื้นที่

ของชุมชนแห่งนี้

ชุมชน GOTOKNOW แห่งนี้

มีคำตอบในแต่ละการค้นหาเหล่านั้นอยู่จริง แม้ใครหลายคนในชุมชนแห่งนี้ จะยืนยันว่าพื้นที่ชุมชนเสมือนจริงไม่มีอยู่จริง ไม่มีมิตรภาพอันแน่นอนยั่งยืน หรือมีเพียงเรื่องหลอกคำลวงให้เราได้เข้าใจเท่านั้น แต่ผมกลับมองว่า บทพิสูจน์ของผู้คนในชุมชนแห่งนี้ คือ คำตอบที่ดีที่สุด

บทพิสูจน์ภายใต้ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ คำทักทาย การบอกเล่าเรื่องราวในชีวิต การอธิบายทักษะมุมมองของชีวิต หรือการแบ่งปันในแต่ละอารมณ์ความรู้สึก ผมถือว่า สิ่งเหล่านี้เป็นบทพิสูจน์ ซึ่งก่อให้เกิดการมีอยู่จริง มีผู้คน และ มีชุมชน อยู่จริง

การแลกเปลี่ยนมิตรภาพความคิดเห็น

การร่วมมือร่วมใจเพื่อน้ำใจให้กัน

การช่วยเหลือกันและกัน

คือความจริงที่ปรากฎขึ้น แม้ในท่ามกลางข้อสังเกตถึงทิศทาง และความจริงในการรวมกลุ่มกัน ผมก็ยังคงเชื่อมั่นว่า ทิศทางในอนาคตของ GOTOKNOW ยังคงมีคำตอบในพื้นที่ที่สดใส มีเรื่องเล่าและเรื่องราวของความจริง ที่สามารถทำให้เราได้สร้างสรรค์โอกาสแห่งการเรียนรู้ โอกาสแห่งการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน กับ ผู้คนในชุมชนแห่งนี้

ในท่ามกลางมิตรภาพ

ในท่ามกลางข้อเขียนและความคิดเห็น

ขอบคุณมากครับสำหรับมิตรภาพ ตลอดระยะสามปีที่ผ่านมา

ตลอดระยะเวลาในการสร้างพื้นที่แห่งองค์ความรู้

สร้างพื้นที่ของการแลกเปลี่ยนเรียนรู้

ขอบคุณมากครับ