การจัดเก็บข้อมูลผู้ป่วยสำหรับงานรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษา
Data Management
การจัดเก็บข้อมูลผู้ป่วยสำหรับงานรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษา
Interventional Radiology Data Management : self managed view
จุฑา ศรีเอี่ยม* ป.รังสีเทคนิค
ตองอ่อน น้อยวัฒน์* ป.รังสีเทคนิค
คง บุญคุ้ม* ป.รังสีเทคนิค
สมจิตร จอมแก้ว* ป.รังสีเทคนิค
เสาวนีย์ หอมสุด** พย.บ
เอนก สุวรรณบัณฑิต* วท.บ.รังสีเทคนิค
*ภาควิชารังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
**งานการพยาบาลรังสีวิทยา ฝ่ายการพยาบาล โรงพยาบาลศิริราช
จุฑา ศรีเอี่ยม, ตองอ่อน น้อยวัฒน์, คง บุญคุ้ม, สมจิตร จอมแก้ว, เสาวนีย์ หอมสุด, เอนก สุวรรณบัณฑิต. การจัดเก็บข้อมูลผู้ป่วยสำหรับงานรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษา. วารสารชมรมรังสีเทคนิคและพยาบาลเฉพาะทางรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาไทย, 2550; 1(2): 22-32
บทคัดย่อ
งานรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาเป็นส่วนงานที่มีการใช้ข้อมูลเพื่อการวินิจฉัย รักษาผู้ป่วย ในหลายหัตถการผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง ดังนั้นข้อมูลผู้ป่วยจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะต้องบริหารจัดการให้พร้อมใช้ แม้ว่าระบบ Picture Archiving and Communication System (PACS) จะได้รับความนิยมในการนำมาใช้จัดการข้อมูลทางรังสีวิทยาทั้งหมด อย่างไรก็ตามยังขาดความเฉพาะเจาะจง ในด้านบันทึกความก้าวหน้าของโรค ซึ่งพบในการให้บริการทางคลินิก ดังนั้นการบริหารจัดการฐานข้อมูลด้วยตนเอง จึงเป็นอีกแนวทางหนึ่งในการนำใช้เทคโนโลยีให้เหมาะสมและตรงกับความต้องการของหน่วยงานมากที่สุด
การจัดเก็บข้อมูลผู้ป่วยเป็นสิ่งที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อระบบการรักษาพยาบาล ผู้เกี่ยวข้องกับการกำกับดูแลมาตรฐานทางการปฏิบัติงานของวิชาชีพต่างๆ รวมไปถึงมาตรฐานการประกันคุณภาพโรงพยาบาลต่างก็ให้ความสนใจในการจัดเก็บที่ครบถ้วนสมบูรณ์ เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานและสถิติของหน่วยงาน ข้อมูลเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นข้อมูลการตรวจรักษาของผู้ป่วยซึ่งการจัดเก็บเป็นหมวดหมู่ที่ดีจะเป็นประโยชน์ในการติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่อง ขณะเดียวกันจะทำให้สามารถรวบรวมเป็นข้อมูลในการศึกษา ค้นคว้า และทำวิจัยทางการแพทย์ของบุคลากรทุกฝ่ายได้
สถานพยาบาลหลายแห่งมีการจัดเก็บข้อมูลต่างๆ เหล่านี้ในระบบข้อมูลของโรงพยาบาล (Hospital Information System : HIS) ซึ่งเป็นข้อมูลกลางของโรงพยาบาล แต่การเปิดใช้หรือเรียกดูข้อมูลจะมีการจำกัดในบางส่วนเนื่องด้วยสิทธิผู้ป่วย สำหรับงานรังสีวิทยามักจะมีการจัดเก็บบนฐานข้อมูลทางรังสี (Radiology Information System : RIS) ซึ่งมักจะจัดเก็บในฐานข้อมูลประเภท DICOM หรือ main server ซึ่งทำการจัดเก็บเป็นฐานข้อมูลรวมทั้งหมด ดังนั้นการค้นหาจะต้องมีการกำหนดการเรียงตามรหัส ตัวแปรที่สนใจ เช่น วันเดือนปี ประเภทการตรวจ ชื่อ-นามสกุล HN ซึ่งง่ายต่อการค้นหาในระดับหนึ่ง อย่างไรก็ตามส่วนงานรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษานั้นมีความต้องการความสมบูรณ์ของข้อมูลผู้ป่วยสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งงานรังสีร่วมรักษาระบบหลอดเลือดสมองซึ่งต้องมีการติดตามการรักษาผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด การที่จะเรียกข้อมูลจากระบบ RIS มีความไม่สะดวกในการบริหารจัดการ เนื่องจากข้อมูลประวัติผู้ป่วยจากฐานข้อมูลกลางมีข้อมูลเฉพาะไม่ครบถ้วน และบางกรณีเมื่อต้องการเปรียบเทียบหลายข้อมูล ระบบยังขาดความสามารถในการรองรับความต้องการเหล่านี้ อีกทั้งในการประชุมร่วมระหว่างแผนก การนำข้อมูล ฟิล์ม และผลอ่านต่างๆ ติดตัวไปทำให้เกิดภาระในการขนย้าย รวมไปถึงในการทำการวิจัยๆ เมื่อต้องการรวบรวมข้อมูลจะใช้เวลามาก ดังเช่น การที่ไม่สามารถเรียกข้อมูลผู้ป่วยในกลุ่มโรคเดียวกันได้พร้อมๆ กัน จึงทำให้การประมวลข้อมูลผู้ป่วยมีความล่าช้าไม่สมบูรณ์ ขณะเดียวกันระบบฐานข้อมูลกลางอาจเกิดปัญหาที่ตัวระบบ เช่น ฐานข้อมูลล่ม การเปลี่ยนระบบ ทำให้ระบบใหม่ไม่สามารถค้นหาข้อมูลที่จัดเก็บในระบบเดิมได้ ทำให้ไม่สามารถค้นหาข้อมูลเก่าได้ ดังนั้นจึงเกิดแนวคิดในการการจัดการข้อมูลผู้ป่วยรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาใหม่ โดยมีแนวทางที่จะจัดข้อมูลผู้ป่วยมาแยกเก็บเฉพาะเพื่อความสะดวกในการใช้งาน
งานรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาเป็นส่วนงานที่มีการใช้ข้อมูลเพื่อการวินิจฉัย รักษาผู้ป่วย ในหลายหัตถการผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง ดังนั้นข้อมูลผู้ป่วยจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะต้องบริหารจัดการให้พร้อมใช้ แม้ว่าระบบ Picture Archiving and Communication System (PACS) จะได้รับความนิยมในการนำมาใช้จัดการข้อมูลทางรังสีวิทยาทั้งหมด อย่างไรก็ตามยังขาดความเฉพาะเจาะจง ในด้านบันทึกความก้าวหน้าของโรค ซึ่งพบในการให้บริการทางคลินิก ดังนั้นการบริหารจัดการฐานข้อมูลด้วยตนเอง จึงเป็นอีกแนวทางหนึ่งในการนำใช้เทคโนโลยีให้เหมาะสมและตรงกับความต้องการของหน่วยงานมากที่สุด
การจัดเก็บข้อมูลผู้ป่วยเป็นสิ่งที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อระบบการรักษาพยาบาล ผู้เกี่ยวข้องกับการกำกับดูแลมาตรฐานทางการปฏิบัติงานของวิชาชีพต่างๆ รวมไปถึงมาตรฐานการประกันคุณภาพโรงพยาบาลต่างก็ให้ความสนใจในการจัดเก็บที่ครบถ้วนสมบูรณ์ เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานและสถิติของหน่วยงาน ข้อมูลเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นข้อมูลการตรวจรักษาของผู้ป่วยซึ่งการจัดเก็บเป็นหมวดหมู่ที่ดีจะเป็นประโยชน์ในการติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่อง ขณะเดียวกันจะทำให้สามารถรวบรวมเป็นข้อมูลในการศึกษา ค้นคว้า และทำวิจัยทางการแพทย์ของบุคลากรทุกฝ่ายได้
สถานพยาบาลหลายแห่งมีการจัดเก็บข้อมูลต่างๆ เหล่านี้ในระบบข้อมูลของโรงพยาบาล (Hospital Information System : HIS) ซึ่งเป็นข้อมูลกลางของโรงพยาบาล แต่การเปิดใช้หรือเรียกดูข้อมูลจะมีการจำกัดในบางส่วนเนื่องด้วยสิทธิผู้ป่วย สำหรับงานรังสีวิทยามักจะมีการจัดเก็บบนฐานข้อมูลทางรังสี (Radiology Information System : RIS) ซึ่งมักจะจัดเก็บในฐานข้อมูลประเภท DICOM หรือ main server ซึ่งทำการจัดเก็บเป็นฐานข้อมูลรวมทั้งหมด ดังนั้นการค้นหาจะต้องมีการกำหนดการเรียงตามรหัส ตัวแปรที่สนใจ เช่น วันเดือนปี ประเภทการตรวจ ชื่อ-นามสกุล HN ซึ่งง่ายต่อการค้นหาในระดับหนึ่ง อย่างไรก็ตามส่วนงานรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษานั้นมีความต้องการความสมบูรณ์ของข้อมูลผู้ป่วยสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งงานรังสีร่วมรักษาระบบหลอดเลือดสมองซึ่งต้องมีการติดตามการรักษาผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด การที่จะเรียกข้อมูลจากระบบ RIS มีความไม่สะดวกในการบริหารจัดการ เนื่องจากข้อมูลประวัติผู้ป่วยจากฐานข้อมูลกลางมีข้อมูลเฉพาะไม่ครบถ้วน และบางกรณีเมื่อต้องการเปรียบเทียบหลายข้อมูล ระบบยังขาดความสามารถในการรองรับความต้องการเหล่านี้ อีกทั้งในการประชุมร่วมระหว่างแผนก การนำข้อมูล ฟิล์ม และผลอ่านต่างๆ ติดตัวไปทำให้เกิดภาระในการขนย้าย รวมไปถึงในการทำการวิจัยๆ เมื่อต้องการรวบรวมข้อมูลจะใช้เวลามาก ดังเช่น การที่ไม่สามารถเรียกข้อมูลผู้ป่วยในกลุ่มโรคเดียวกันได้พร้อมๆ กัน จึงทำให้การประมวลข้อมูลผู้ป่วยมีความล่าช้าไม่สมบูรณ์ ขณะเดียวกันระบบฐานข้อมูลกลางอาจเกิดปัญหาที่ตัวระบบ เช่น ฐานข้อมูลล่ม การเปลี่ยนระบบ ทำให้ระบบใหม่ไม่สามารถค้นหาข้อมูลที่จัดเก็บในระบบเดิมได้ ทำให้ไม่สามารถค้นหาข้อมูลเก่าได้ ดังนั้นจึงเกิดแนวคิดในการการจัดการข้อมูลผู้ป่วยรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาใหม่ โดยมีแนวทางที่จะจัดข้อมูลผู้ป่วยมาแยกเก็บเฉพาะเพื่อความสะดวกในการใช้งาน
กระบวนการในการจัดการข้อมูลผู้ป่วย (Patient Data Management)
การจัดการข้อมูลผู้ป่วยเป็นสิ่งที่ดำเนินการควบคู่ไปกับกระบวนการในการให้บริการรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษา นับถึงปัจจุบันถือได้ว่าเข้าสู่คลื่นลูกที่ 4 ของระบบการจัดการข้อมูล ซึ่งแปรตามความก้าวหน้าของระบบการสร้างภาพของเครื่องเอกซเรย์หลอดเลือด ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ และขึ้นอยู่กับนโยบายและงบประมาณของแต่ละแห่งอีกด้วย หากจะพิจารณานับแต่คลื่นลูกที่หนึ่ง ดังภาพที่ 1 โดยกระบวนการจัดการข้อมูล ดังนี้
การจัดการข้อมูลผู้ป่วยเป็นสิ่งที่ดำเนินการควบคู่ไปกับกระบวนการในการให้บริการรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษา นับถึงปัจจุบันถือได้ว่าเข้าสู่คลื่นลูกที่ 4 ของระบบการจัดการข้อมูล ซึ่งแปรตามความก้าวหน้าของระบบการสร้างภาพของเครื่องเอกซเรย์หลอดเลือด ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ และขึ้นอยู่กับนโยบายและงบประมาณของแต่ละแห่งอีกด้วย หากจะพิจารณานับแต่คลื่นลูกที่หนึ่ง ดังภาพที่ 1 โดยกระบวนการจัดการข้อมูล ดังนี้
-
การแรกรับผู้ป่วย เมื่อแพทย์เจ้าของไข้ส่งผู้ป่วยพร้อมใบนัดตรวจมายังแผนก จะมีการให้คำปรึกษาการตรวจเบื้องต้น
-
การจัดผู้ป่วยมารับการให้คำปรึกษาการตรวจก่อนวันตรวจ จะมีการทำแฟ้มประวัติประจำตัวผู้ป่วย
-
ในวันตรวจ จะมีการทำหัตถการ อย่างไรก็ตามเครื่องเอกซเรย์หลอดเลือดยังใช้ระบบสร้างภาพแบบ roll film ซึ่งให้ข้อมูลเป็นภาพฟิล์มเท่านั้น
-
แพทย์อ่านและรายงานผลการตรวจรักษาผู้ป่วย
(interventional report)
ดังนั้นการจัดทำฐานข้อมูลผู้ป่วยในคลื่นลูกที่ 1 จึงมักจะเป็นการสำเนาฟิล์มและผลการตรวจรักษาไว้ และจัดให้มีสถานที่เก็บโดยเฉพาะ
ต่อมาในราวปี 1990 เครื่องเอกซเรย์หลอดเลือดได้พัฒนาระบบการบันทึกภาพเป็นดิจิตอล ทำให้การจัดการฐานข้อมูลก้าวเข้าสู่คลื่นลูกที่ 2 โดยมีกระบวนการจัดเก็บข้อมูลตามการบริการเกิดขึ้น ดังภาพที่ 2 ซึ่งขั้นตอนดังนี้
- การแรกรับผู้ป่วย เมื่อแพทย์เจ้าของไข้ส่งผู้ป่วยพร้อมใบนัดตรวจมายังแผนก จะมีการให้คำปรึกษาการตรวจเบื้องต้น
- การจัดผู้ป่วยมารับการให้คำปรึกษาการตรวจก่อนวันตรวจ จะมีการทำแฟ้มประวัติประจำตัวผู้ป่วย
- ในวันตรวจ จะมีการบันทึกภาพในการตรวจเก็บไว้ในหน่วยความจำของเครื่อง และมีการพิมพ์ภาพออกเป็นฟิล์ม
- อัดบันทึกภาพการตรวจลงเทป เพื่อเก็บรักษาข้อมูลแบบอนาลอก
- แพทย์ทำการลงบันทึก Interventional record sheet
- แพทย์อ่านและรายงานผลการตรวจรักษาผู้ป่วย(interventional report)
อย่างไรก็ตามในช่วงนี้แม้จะสามารถจัดการภาพที่เป็นดิจิตอลได้ แต่เทคโนโลยีฐานข้อมูล (data base server) ยังเป็นการลงทุนที่สูง ดังนั้นข้อมูลจึงยังไม่ได้ใช้อย่างเต็มที่ การเรียกใช้ข้อมูลจึงจะเป็นการนำ tape record ที่มีมาอ่านซ้ำที่ตัวเครื่อง เพื่อดูภาพ แล้วสำเนาฟิล์มเพื่อนำไปใช้เป็นหลักฐาน ยังขาดการจัดการเชิงดิจิตอลอย่างจริงจัง
อย่างไรก็ตามในราวปี 1995 กระบวนการจัดการฐานข้อมูลได้เริ่มก้าวเข้าสู่ในคลื่นลูกที่ 3 เนื่องจากการใช้ระบบฐานข้อมูล(data base server) มีราคาการลงทุนที่ถูกลง และเมื่อเชื่อมต่อระบบ ก็สามารถที่จะส่งข้อมูลไปเก็บรวมไว้ที่ฐานข้อมูลกลางของหน่วยงานได้ทันที ในช่วงนี้จะมีการจัดการฐานข้อมูลในเชิงปฏิบัติคาบเกี่ยวระหว่างคลื่นลูกที่ 2และ 3 ในหลายแห่ง ดังภาพที่ 3 ซึ่งมีการจัดเก็บข้อมูลตามการบริการ มีขั้นตอนดังนี้
- การแรกรับผู้ป่วย เมื่อแพทย์เจ้าของไข้ส่งผู้ป่วยพร้อมใบนัดตรวจมายังแผนก จะมีการให้คำปรึกษาการตรวจเบื้องต้น และมีการจัดการทำแฟ้มประวัติประจำตัวผู้ป่วย
- ในวันตรวจ จะมีการบันทึกภาพในการตรวจเก็บไว้ในหน่วยความจำของเครื่อง และมีการพิมพ์ภาพออกเป็นฟิล์ม และจัดส่งภาพลงสู่ DICOM
- อัดบันทึกภาพการตรวจลงเทป เพื่อเก็บรักษาข้อมูลแบบอนาลอก
- แพทย์ทำการลงบันทึกInterventional record
- แพทย์อ่านและรายงานผลการตรวจรักษาผู้ป่วย(interventional report)
อย่างไรก็ตามเมื่อมีการพัฒนาไปจนถึงระดับหนึ่ง ความต้องการใช้ข้อมูลผู้ป่วยปรับไปจากการต้องการข้อมูลรายบุคคลเพื่อการรักษา เป็นการต้องการกลุ่มของข้อมูลเพื่อการเปรียบเทียบ วิเคราะห์และวิจัย ซึ่งระบบฐานข้อมูลกลางรองรับได้เพียงบางส่วน ดังนั้นแนวคิดในการจัดการฐานข้อมูลด้วยตนเอง (self-managed data system) จึงได้เกิดขึ้นเป็นคลื่นลูกที่ 4 ในราวปี 2000 ในแนวคิดของคลื่นลูกที่ 4 เป็นการจัดการฐานข้อมูลตามการใช้งานจริง เพื่อจุดมุ่งหมายของการสร้างกลุ่มข้อมูล เพื่อหน่วยงานนั้นๆ สิ่งสำคัญจึงเป็นประเด็นของข้อมูลที่ต้องการเพื่อการจัดเก็บ ไม่ใช้เก็บข้อมูลทั้งหมด (required data not all data)
ข้อมูลที่ต้องจัดเก็บ (Required Data)
การเก็บข้อมูลผู้ป่วย แต่เดิมเก็บในรูปของแฟ้มกระดาษ ผ่านการออกแบบสร้างแบบฟอร์มต่างๆ ออกมาเพื่อการจัดเก็บข้อมูล หากแต่จะมีสิ่งที่จำเป็นต้องบันทึกคล้ายๆ กันได้แก่
1. ข้อมูลประวัติ (geographic data) ที่จำเป็นจะต้องบันทึกประกอบด้วย
การเก็บข้อมูลผู้ป่วย แต่เดิมเก็บในรูปของแฟ้มกระดาษ ผ่านการออกแบบสร้างแบบฟอร์มต่างๆ ออกมาเพื่อการจัดเก็บข้อมูล หากแต่จะมีสิ่งที่จำเป็นต้องบันทึกคล้ายๆ กันได้แก่
1. ข้อมูลประวัติ (geographic data) ที่จำเป็นจะต้องบันทึกประกอบด้วย
- ชื่อ-นามสกุล, อายุ, เพศ
- Hospital No.
- Admission No.
- Radiology No.
- หอผู้ป่วย (ward)
- วันที่ทำการให้คำปรึกษา
- วันที่ทำการตรวจ
- ที่อยู่ของผู้ป่วยและหมายเลขโทรศัพท์ติดต่อ
- Hospital No.
- Admission No.
- Radiology No.
- หอผู้ป่วย (ward)
- วันที่ทำการให้คำปรึกษา
- วันที่ทำการตรวจ
- ที่อยู่ของผู้ป่วยและหมายเลขโทรศัพท์ติดต่อ
2. ข้อมูลการเจ็บป่วย (Medical history data)
- ผลการวินิจฉัย (Diagnosis)
- รายงานการตรวจอื่นๆ (Study)
- ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต และ ปัจจุบัน
- อาการสำคัญที่มาพบแพทย์
- รายงานการตรวจอื่นๆ (Study)
- ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต และ ปัจจุบัน
- อาการสำคัญที่มาพบแพทย์
3. ข้อมูลการตรวจวินิจฉัยอื่นๆ ที่ผู้ป่วยได้รับการตรวจ (Radiology and other diagnostic data) ได้แก่
- ผลเอกซเรย์ทั่วไป (Plain film)
- Ultrasound, CT, MRI, IVP,GI, Endoscope
- ผล Biopsy
- ผล Blood chemistry ฯลฯ
- ผลการตรวจทางรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาที่ผ่านมา
- Ultrasound, CT, MRI, IVP,GI, Endoscope
- ผล Biopsy
- ผล Blood chemistry ฯลฯ
- ผลการตรวจทางรังสีวิทยาหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาที่ผ่านมา
แนวทางการจัดการข้อมูล
การบันทึกข้อมูลแต่เดิม จะมีเพียงการจดบันทึกลงกระดาษ (hard copy) หรือแบบฟอร์มต่างๆ ตั้งแต่การนัดหมาย การแรกรับ ประวัติและบันทึกระหว่างการทำหัตถการ และภายหลังการทำหัตถการ รวมถึงการติดตามอาการผู้ป่วยด้วย โดยทั่วไปจะมี 4 แบบฟอร์ม ซึ่งจะมีข้อมูลซ้ำๆ กันไป เช่น บันทึกการทำหัตถการ บันทึกภาวะแทรกซ้อน บันทึกทางการพยาบาล ทำให้ต้องเสียปริมาณกระดาษจำนวนมาก รวมไปถึงพื้นที่ในการจัดเก็บและยังเป็นการยากต่อการเรียกใช้อีกด้วย
แนวการบันทึกข้อมูลรูปแบบจัดการตนเอง (self-management Data system)
ในการจัดเก็บข้อมูลเพื่อใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อทั้งผู้ป่วยและแพทย์นั้น ดังเช่น แนวทางของงานรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาระบบหลอดเลือด สาขาวิชารังสีวินิจฉัย ภาควิชารังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ใช้การจัดเก็บข้อมูลดิจิตอลโดยมีการวางแนวทางการจัดการข้อมูลผู้ป่วยเพิ่มเติมดังภาพที่ 4 และมีการจัดเก็บข้อมูลลงในโปรแกรมฐานข้อมูลอีก 4 รูปแบบร่วมกัน ได้แก่
1. การลงข้อมูลประวัติผู้ป่วย (Patient profile) ในฐานข้อมูลซึ่งสร้างจากโปรแกรมสำเร็จรูป คือ โปรแกรม FileMaker Pro8 เพื่อทำการบันทึกข้อมูลผู้ป่วย ดังภาพที่ 5 ซึ่งมีการเก็บข้อมูลได้แก่
1.1 ประวัติทั่วไป
1.2 แพทย์ผู้ส่งตรวจ
1.3 สถานที่ติดต่อ
1.4 รังสีแพทย์ผู้รับผิดชอบ
1.5 ประวัติทางครอบครัว
1.6 ประวัติโรค
1.7 ผลการตรวจอื่น
1.2 แพทย์ผู้ส่งตรวจ
1.3 สถานที่ติดต่อ
1.4 รังสีแพทย์ผู้รับผิดชอบ
1.5 ประวัติทางครอบครัว
1.6 ประวัติโรค
1.7 ผลการตรวจอื่น
2. การสร้าง Angio Unit Database โดยการใช้ Window explorer จัดเก็บข้อมูลของผู้ป่วย และภาพรังสีหลอดเลือดโดยแยกตามประเภทของโรค/การตรวจ ใน Folder ดังภาพที่ 6 ซึ่งแยกออกได้เป็น 23 กลุ่ม และในแต่ละกลุ่ม sub folder จะแยกเก็บตามผู้ป่วยซึ่งจะระบุเป็นชื่อและหมายเลข HN ดังภาพที่ 7 และ ในแต่ละ sub Folder จะมีภาพทางรังสีจากการตรวจ angiography , CT หรือ MRI รวมไปถึงประวัติผู้ป่วยและรายงานผลแต่ละครั้งในรูปของไฟล์ pdf จากโปรแกรม FileMaker Pro8 ดังภาพที่ 8
การใช้โปรแกรมฐานข้อมูลเป็นทางเลือกหนึ่งในการสร้างไฟล์ฐานข้อมูลที่สำคัญ อาจเลือกใช้ Microsoft access ก็ได้ อย่างไรก็ตาม ทางเลือกที่ดีในการสร้างฐานข้อมูลก็คือ โปรแกรม FileMaker Pro ซึ่งสามารถสร้างให้ง่ายและมีหลายหน้าต่างเพื่อใช้งานได้ ส่วนสำคัญก็คือการเก็บประวัติของผู้ป่วยเพื่อการติดตามผลการรักษาได้อย่างถูกต้อง หน่วยงานควรที่จะจัดการไฟล์เพื่อการติดตามแยกตามประเภทของโรคที่พบบ่อย เช่น Aneurysm. AVM, Tumor เป็นต้น
3. การใช้ SPSS file version 11.5 จัดเก็บข้อมูลต่างๆ ได้แก่ ชื่อ-นามสกุล ผู้ป่วย วันเดือนปีที่ตรวจ, รังสีแพทย์ที่ทำการตรวจ, ส่วนที่ตรวจ การวินิจฉัยโรค ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้น ประเภทของการรักษาทางรังสีร่วมรักษา รวมทั้ง Unit cost ของผู้ป่วย และที่เรียกเก็บ จากผู้ป่วย ฯลฯ โดยโปรแกรมนี้มีความง่ายในการใช้เพื่อการคำนวณสถิติต่างๆ เพื่อทำการประเมินผลการทำงาน และสามารถนำเป็นรายงาน กราฟ หรือแสดงผลการทำงานต่างๆ ได้ดังภาพที่ 9
4. การจัดเก็บผลการตรวจทางรังสี (interventional Result) ในระบบฐานข้อมูลซึ่งสร้างจากโปรแกรมสำเร็จรูป คือ โปรแกรม FileMaker Pro8 เพื่อทำการบันทึกผลการตรวจวินิจฉัยและรักษาผู้ป่วย ดังภาพที่ 10 ซึ่งมีการกรอกข้อมูลวิธีการตรวจ กระบวนการทำและผลที่ได้ เพื่อจัดเก็บและมีการพิมพ์ออกเพื่อใส่เข้าฟอร์มปรอทของผู้ป่วยให้แก่แพทย์เจ้าของไข้ได้รับทราบ
3. การใช้ SPSS file version 11.5 จัดเก็บข้อมูลต่างๆ ได้แก่ ชื่อ-นามสกุล ผู้ป่วย วันเดือนปีที่ตรวจ, รังสีแพทย์ที่ทำการตรวจ, ส่วนที่ตรวจ การวินิจฉัยโรค ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้น ประเภทของการรักษาทางรังสีร่วมรักษา รวมทั้ง Unit cost ของผู้ป่วย และที่เรียกเก็บ จากผู้ป่วย ฯลฯ โดยโปรแกรมนี้มีความง่ายในการใช้เพื่อการคำนวณสถิติต่างๆ เพื่อทำการประเมินผลการทำงาน และสามารถนำเป็นรายงาน กราฟ หรือแสดงผลการทำงานต่างๆ ได้ดังภาพที่ 9
4. การจัดเก็บผลการตรวจทางรังสี (interventional Result) ในระบบฐานข้อมูลซึ่งสร้างจากโปรแกรมสำเร็จรูป คือ โปรแกรม FileMaker Pro8 เพื่อทำการบันทึกผลการตรวจวินิจฉัยและรักษาผู้ป่วย ดังภาพที่ 10 ซึ่งมีการกรอกข้อมูลวิธีการตรวจ กระบวนการทำและผลที่ได้ เพื่อจัดเก็บและมีการพิมพ์ออกเพื่อใส่เข้าฟอร์มปรอทของผู้ป่วยให้แก่แพทย์เจ้าของไข้ได้รับทราบ
ข้อดีของการจัดการฐานข้อมูลดิจิตอลในคลื่นลูกที่ 4
- การจัดการฐานข้อมูลเป็นไปได้โดยสะดวก เนื่องจากใช้ระบบคอมพิวเตอร์พื้นฐาน
- ข้อมูลผู้ป่วยมีการจัดเก็บที่ครบถ้วน สมบูรณ์พร้อมสำหรับการใช้ติดตามผลและดูแลผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง
- เกิดระบบฐานข้อมูลเฉพาะของงานรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษา
- ทำให้เกิดความพร้อมในการศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลตามกลุ่มโรค เพื่อการวิจัย
- ทำให้ง่ายต่อการนำข้อมูลไปใช้ในการประชุมร่วม interdepartmental conference
- ข้อมูลในรูปไฟล์ดิจิตอลทั้งไฟล์ที่ลงท้ายด้วย pdf และ jpg สามารถนำไปใช้ในการเสนอต่างๆ ได้ง่าย
แนวทางการพัฒนาการจัดการฐานข้อมูลดิจิตอลใหม่
การจัดการข้อมูลทางรังสีหลอดเลือดและรังสีร่วมรักษาทั้งในรูปแบบเดิม ที่เป็น hard copy และรูปแบบใหม่ที่เป็น digital file ยังมีการใช้ร่วมกัน ดังนั้นเพื่อการเดินหน้าต่อไปในการจัดการข้อมูลเพื่อให้เกิดระบบฐานข้อมูลที่ดีนั้น จะต้องมีขั้นตอนที่สำคัญเพิ่มเติม ได้แก่
- จัดการให้ความรู้ และแนวทางการปฎิบัติของบุคลากรที่เกี่ยวข้องในการใช้คอมพิวเตอร์พื้นฐานให้สามารถใช้งานได้เป็นอย่างดี
- เพื่อระบบฐานข้อมูลที่ดี จะต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลย้อนหลังเป็นระยะ
- นำข้อมูลที่ยังเป็น hard copy ที่ข้อมูลผู้ป่วยที่เป็นกระดาษมาทำการสแกนหรือลงข้อมูลในโปรแกรมฐานข้อมูลที่มี และนำฟิล์มไปทำการสแกนเพื่อแปลงให้เป็น digital file
- นำระบบการคิดค่าใช้จ่ายมารวมไว้ในฐานข้อมูล
สรุป
แนวทางการจัดการข้อมูลนั้น มุ่งเน้นการมีฐานข้อมูลเฉพาะที่ครบถ้วน แยกเก็บไว้นอกระบบกลาง โดยการใช้คอมพิวเตอร์พื้นฐานเพื่อป้องการการสูญหายของข้อมูลจากไวรัสคอมพิวเตอร์ และทำให้สะดวกกับการนำข้อมูลมาใช้เพื่อการดูแลรักษาผู้ป่วย การศึกษา และการวิจัย ฐานข้อมูลดิจิตอลจึงเป็นสิ่งจำเป็น หากแต่ในการจัดการยังคงต้องเดินไปกับการจัดเก็บข้อมูลแบบอนาลอกต่อไป เพื่อให้การเปลี่ยนแปลงเป็นไปอย่างต่อเนื่อง และไม่สร้างความยุ่งยากแก่ผู้ปฏิบัติงาน หากแต่ทำให้การทำงานปกติมีความง่ายและเกิดกระบวนการทำงานที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
บรรณานุกรม
- บุญดี บุญญากิจและณีชมน พรกาญจนานันท์. ตรวจประเมินความรู้...สู่การปฏิบัติ สถาบันเพิ่มผลผลิตแห่งชาติ, 2550
- เอกสารประกอบการประชุมวิชาการประจำปีการพัฒนและรับรองคุณภาพโรงพยาบาลครั้งที่ 8 “Humanized Healthcare ..คืนหัวใจให้ระบบสุขภาพ”, 2550
- เอกสารประกอบโครงการอบรมคอมพิวเตอร์ศิริราชพยาบาล เอกสารประกอบการอบรม. ศูนย์การศึกษาต่อเนื่องแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2548
คำสำคัญ (Tags): #การจัดการข้อมูล
หมายเลขบันทึก: 161927เขียนเมื่อ 28 มกราคม 2008 18:02 น. ()ความเห็น (0)
ไม่มีความเห็น