บ่ายคล้อยไปมากแล้ว

        พ่อเฒ่ายังคงนั่งจักตอกจากลำไม้ไผ่ ได้ตอกไม้ไผ่จำนวนหนึ่งแล้วก็จับปลายทั้งสองด้านงอเข้าหากัน ใช้ตอกเส้นหนึ่งมัดที่กึ่งกลางของเส้นตอกกำนั้น แล้วโยนขึ้นไปบนพื้นเรือน

        จะพือ ยืนอยู่บนพื้นไม้ฟากบนเรือนที่เพิ่งจะปูเสร็จ ส่งตอกต่อให้จะลาและจะบู เด็กหนุ่มสองคนที่กำลังมุงหลังคาอยู่

        หญ้าคาถูกส่งต่อมาจากด้านล่างด้วยไม้ค้ำสั้น ๆ จะบูและจะลารับหญ้าคาที่ไพเป็นแผ่นมัดกับลำไม้ไผ่ด้วยตอกไม้ไผ่ จะบูมุงหญ้าคาอยู่ทางด้านเหนือ ส่วนจะลาอยู่อีกฝั่ง

        การมุงหลังคาดำเนินการค่อนข้างเร็ว เนื่องจากหญ้าคาถูกไฟเป็นแผ่นไว้แล้ว หากการมุงหญ้าคาโดยมิได้ไพไว้ก่อนจะทำให้ใช้เวลานานและยุ่งยากมากกว่านี้

        ด้านหลังตัวเรือน เลยที่นั่งของพ่อเฒ่าชอก่อ จะนะกำลังประกอบท่อนและซีกไม่ไผ่เข้าด้วยกัน เขากำลังทำประตูโดยใช้วัสดุทั้งหมดจากไม้ไผ่ อีกสักพักเมื่อฝาด้านหน้าถูกประกอบขึ้นแล้ว เขาก็จะนำประตูบานนี้ไปติดตั้ง

        ที่ผนังด้านเหนือ จะเต๊าะและจะชอย ช่วยกันขัดไม้ฟากทำเป็นฝาบ้าน ที่พื้นบ้านบริเวณที่จะทำฝาบ้านด้านเหนือมีลำไม่ไผ่ ถูกเจาะเป็นรูด้านหนึ่งสำหรับวางรองรับฟากไม้ไผ่ที่เป็นตัวตั้งขัดสานกับฟากไม้ไผ่ที่วางซ้อนขึ้นไป ฟากหรือไม้ไผ่สับที่ทำเป็นฝาบ้าน จะถูดยึดกับเสาทั้งสามต้นด้วยตอกไม้ไผ่เช่นเดียวกัน

        ด้านหน้าตัวเรือน วินัย จำปาและจะทอ กำลังผูกไม้เข้ากับเสาเพื่อทำเป็นนอกชานของบ้าน นอกชานนี้ต่อเติมต่างหากออกมาจากตัวเรือน ใช้เสาแยกต่างหาก เสาทั้งหมดรวมทั้งตงใช้ไม้ยืนต้นเช่นเดียวกัน ผูกด้วยคานไม้ไผ่ก่อนที่จะวางทับฟากไม้ไผ่เป็นพื้นเช่นเดียวกับตัวเรือน

        ขณะที่อะเบะผะ เจ้าของเรือน วีระพงษ์ กังวานนวกุล และสุนทร อวนศรี แขกจากกรุงเทพฯ ช่วยกันขนหญ้าคาที่ไพไว้แล้ว รวมทั้งฟากไม้ไผ่ ซึ่งกองไว้ห่างจากจุดที่ปลูกเรือนราว ๓๐๐ เมตร หลังจากที่เมื่อเช้าพวกเขาทั้งสามช่วยกันขนย้ายท่อนไม้ที่ตัดไว้สำหรับการปลูกเรือนทั้งหมด ซึ่งกองไว้ที่บริเวณเดียวกัน

        ระหว่างที่สหายต่างถิ่น นั่งพักเหนื่อยใต้ร่มไม้ใกล้เรือนหลังใหม่ ก็มีบทสนทนาแลกเปลี่ยนเป็นระยะ

        “นั่น เรียกว่าอะไร ทำมาจากไม้อะไร ทำไมต้องทำแบบนี้ มีความหมายอะไรไหม...”

        จะพือบ้าง วินัยบ้าง ผลัดกันเป็นล่ามถามไถ่พ่อเฒ่าชอก่อที่นั่งจักตอกอยู่อย่างใจเย็น เมื่อได้คำตอบแล้วก็เป็นล่ามแปลกลับมาเป็นภาษาไทยให้สหายจากเมืองกรุงได้เข้าใจถึงคำตอบจากปากพ่อเฒ่า

        การถามตอบเหล่านี้ ไม่เพียงเป็นความรู้ใหม่ของสหายจากเมืองกรุงเท่านั้น แต่คนหนุ่ม ๆ หลายคนที่ทั้งเป็นชาวลาหู่ ก็กระจ่างแจ้งในความรู้นั้น ๆ อีกหลายเรื่องหลายราว

        โอกาสในการปลูกสร้างเรือนคราวนี้ จึงเป็นการถ่ายทอด-ตอกย้ำ ภูมิปัญญาการปลูกเรือนลาหู่ ที่หลานคนอาจลืมเลือนไปกระทั่งมิเคยรับรู้มาก่อนอีกด้วย

...