วันที่สองของการมาคุยกัน ดิฉันหลบไปเซ็นทาราซะแล้ว จึงเหลือหมออ้อยโซโลอยู่คนเดียว เป็นงานที่หนักมากเลย ที่จะต้องทั้งเก็บเกี่ยวประเด็นสรุปจาก เรื่องเล่าที่นำเสนอ และมาสรุปรวบยอดความคิด แต่หมออ้อยก็ทำได้เนื้อหาสาระดีมากเลยค่ะ (สาระเต็มๆ นั้น เน้น ... ต้องฟังจากเทปบันทึกละค่ะ ก็จะได้สาระที่ตรงกับผู้นำเสนอที่แท้จริงเลย)

จาก "เวทีเติมสาระ ปันความรู้ ก้าวสู่การพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุในชุมชน" ในประเด็นเรื่อง "การทำงานส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุในชุมชน แบบบูรณาการ" สรุปได้ก็คือ

ผู้ปันความรู้ ... มีหลายกลุ่มจริงๆ เลย ก็คือ

• ผู้สูงอายุ : ชมรม สาขาสภาผู้สูงอายุ
• องค์กรท้องถิ่น : อบต. เทศบาลตำบล
• บุคลากรสาธารณสุข : สถานีอนามัย ศูนย์สุขภาพชุมชน
  โรงพยาบาล  สสจ.  ศูนย์สิรินธรฯ
• นักเขียนอิสระ

การทำงานผู้สูงอายุในชุมชน: รูปแบบกิจกรรมและความสำเร็จ มีกิจกรรมก็คือ

• การจัดบริการในสถานพยาบาล
  บำบัด บริการทางการแพทย์เฉพาะโรค ดนตรีบำบัด ช่องทางด่วน
• การจัดบริการในชุมชน
  ... กีฬา, ทัศนศึกษา, วิทยุชุมชน, จัดการสิ่งแวดล้อม, การตรวจคัดกรอง)
  ... จัดกิจกรรมด้านจิตใจ (ธรรมะ)
  ... การดูแลในกลุ่มเป้าหมาย ที่มีปัญหาเฉพาะ (เยี่ยมบ้าน)
  ... การสร้างศักยภาพกลุ่มเป้าหมาย
• การทำงานร่วมกับภาคีเครือข่าย
  พี่ช่วยชมรมน้อง อบต. เทศบาล

มีข้อสังเกต ก็คือ

• กิจกรรมส่วนใหญ่ ยังมีหญิงร่วมกิจกรรมมากกว่าชาย
• กิจกรรม ที่สร้างคุณค่า หลากหลาย
• กิจกรรม ทำอย่างไรให้ต่อเนื่อง ราบรื่น ขึ้นกับ แกนนำ ชนิดกิจกรรม เงิน

ประสบการณ์จริงคนทำงาน : เพื่อก้าวสู่การพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุในชุมชน

1. บุคคล : ใคร บุคลิกลักษณะ แนวคิด บทบาทหน้าที่

ผู้สูงอายุ

• เสียสละ จิตอาสา
• สมาชิก แกนนำมีความรู้ ความเข้าใจ เป็นตัวอย่างด้านสุขภาพ
• ผู้นำมีแนวคิด เน้นการดูแลตนเอง ครอบครัว ชุมชน
• ไม่เน้นการพึ่งพาหมอมาก
• ใช้ศาสนานำ

บุคลากรสาธารณสุข

• มีความสัมพันธ์ที่ดี   รู้ธรรมชาติความชอบผู้สูงอายุ
• ทักษะการฟังสื่อสารกับผู้สูงอายุได้
• รู้จังหวะรู้โอกาส  รู้วิธีจัดการโดยใช้คนกลาง/ผู้ใหญ่ ลดความขัดแย้งผู้สูงอายุ
• บทบาทเป็นผู้ประสาน 10 ทิศ ตล่อมตลบ อำนวยความสะดวก สนับสนุน
• เป็นที่ปรึกษาชี้ช่องได้ (รู้ระเบียบ รู้แหล่งเงิน ปรึกษาวิชาการ)
• เกาะติด  ต่อเนื่อง

องค์กรท้องถิ่น

• สนับสนุนกิจกรรม สถานที่ สิ่งแวดล้อม
• พยายามทำให้เป็นระบบ หาเจ้าภาพร่วม

อผส. อสม. อสรพ.  สถาบันครอบครัว

2. มีจุดเริ่มต้น ทำงานเป็นทีม

• การได้มาซึ่งกิจกรรม มาจาก ทั้งผู้สูงอายุ และบุคลากรร่วมเสนอ
  การรวมกลุ่มอาจเริ่มจาก กศน. (มาจากฝึกอาชีพก่อน) วัด
  (กิจกรรม อาจจะเริ่มจากอะไรก็ได้ และทีมสูงอายุเข้าร่วมกิจกรรม)
• หาทีม วิธีการเลือกต่างกัน ระหว่างชุมชนเมือง (ชมรม ต้องยื่นใยสมัคร และพิจารณาวุฒิ) และต่างจังหวัด (ประธานชมรมรู้จักคนในชุมชน ก็จะเล็งคนที่มีแวว แล้วเข้าไปทาบทาม เช่น ครูเก่า)
• ทำให้ทุกคนรู้สึกว่าตนเองมีส่วนร่วม  ขาดคนใดคนหนึ่งไม่ได้เลย
• มีสังกัด (ชมรมเป็นสมาชิกสมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทย)
  มีการเชื่อมต่อ  มีเครือข่าย ทั้งแบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการ
• ติดตาม กระตุ้น สนับสนุนให้กำลังใจ เผยแพร่วงกว้าง

3. มีข้อมูลความต้องการของผู้สูงอายุในชุมชน แบ่งทีมอาสาดูแลแต่ละเขต  ช่วยเฝ้าระวัง case ใหม่ อื่นๆ

4. มองต้นทุนที่มีอยู่แล้วในชุมชน วัฒนธรรม ภูมิปัญญา ขุมพลังในชุมชน สิ่งแวดล้อมที่เอื้อ  กลมกลืน ยั่งยืน

• เน้นการใช้ชีวิตแบบผสมผสาน กับภูมิปัญญาพื้นบ้าน (นวด) และวิถีชีวิต (ปลูกผักปลอดสาร) มองกิจกรรมที่เชื่อมต่อกันมีผลกระทบซึ่งกันและกัน เช่น การเพาะเห็ดที่ไม่ใช้สารเคมี
• การใช้วัสดุในท้องถิ่นทำอุปกรณ์การคัดกรอง ออกกำลัง ฟื้นฟู
• เวทีรวมกลุ่ม : วิถีชีวิตคนเมืองใหญ่ (มีสถานที่พบปะ เล่นกีฬา ร่วมจ่าย)
  กับต่างจังหวัด (อผส. รุกเข้าในชุมชน ใกล้บ้าน ใช้สถานที่เวียนแต่ละอำเภอ) แตกต่าง
• มองต้นทุน ที่มีอยู่ในหน่วยบริการ เช่น ศูนย์สิรินธร มีอุปกรณ์ บุคลากรอยู่แล้ว
• มองกิจกรรมที่อิงนโยบาย (6 อ.) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ที่ รพ. ต้องทำระบบบริการเชิงคุณภาพ ก็เอางานส่งเสริมสุขภาพเข้าไปร่วมในกิจกรรมเลย

5. การพัฒนาศักยภาพคนทำงาน

• องค์ความรู้ ที่เป็นองค์ความรู้ด้านสุขภาพ
• องค์ความรู้ด้าน เทคนิคการทำงาน เช่น การเกลี้ยกล่อม การใช้ข้อมูลจากคนรอบด้าน ในการเกลี้ยกล่อม การใช้ธรรมะ  การกระตุ้นให้ผู้สูงอายุสามารถคุยกันเองด้วยภาษากลุ่มอายุ
• พัฒนาเป็นที่ดูงาน

6. แลกเปลี่ยนเรียนรู้ / มีการสรุปบทเรียน / นำเสนอ

• สร้างโอกาสสู่สังคม  มีเกียรติมีศักดิ์ศรี ทำให้เกิดการขยาย และยั่งยืน

สุดท้าย หมออ้อยนำ AAR ประเด็น

• สิ่งที่จะดำเนินการต่อไปในพื้นที่
• ข้อเสนอต่อการพัฒนาระบบการทำงานชุมชน
• ข้อเสนอทั่วไปต่อกระบวนการ

คงจะรอฟังสรุปเต็มๆ จาก หน่วยงานเจ้าภาพ คือ สพช. ต่อไปละค่ะ

รวมเรื่อง ร่วมปฏิบัติภารกิจกับ สพช.