คุณหมอเฉลิมชัย วุฒิพิทยามงคล รุ่นพี่ทันตฯ ที่ท่านมีประสบการณ์ และมีความเชี่ยวชาญในเรื่องงานสาธารณสุขมาอย่างเนิ่นนานแล้ว ท่านได้มาเปิดการประชุมในครั้งนี้ จึงได้นำคำกล่าวบางช่วงบางตอนมาเล่าสู่กันฟังค่ะ ท่านกล่าวไว้ว่า

"จังหวัดลำปางมีการดำเนินการเรื่อง การส่งเสริมสุขภาพในชมรมผู้สูงอายุได้ก้าวหน้ามาก และจังหวัดลำปางเป็นจังหวัดนำร่องในเรื่องทันตสาธารณสุข จึงมีความชื่นชมในชมรมผู้สูงอายุจังหวัดลำปางเป็นอย่างยิ่ง ที่ได้ดำเนินการต่อยอด นำเอาโครงการต่างๆ เข้าไปผนวกในกิจกรรมผู้สูงอายุในช่วงเวลาที่ผ่านมา

ทราบว่า กิจกรรมทันตสาธารณสุขในชมรมผู้สูงอายุ ซึ่งเราได้ทำขึ้นมามีความก้าวหน้ามากกว่าที่ผมคาดไว้เยอะ ไปไกลมาก ทราบว่า ทางชมรมฯ ได้เอาเรื่องฟันมาดูแลในชมรมฯ และมีการจัดกิจกรรมความรู้ตรงนี้ไปสอนนักเรียนก็มี นำความรู้ไปสอนเพื่อนๆ ในชมรมฯ ทุกที่ หรือมีการนำไปช่วยในส่วนของโครงการเพื่อนช่วยเพื่อน คือ การไปแนะนำให้กับเพื่อนผู้สูงอายุที่ช่วยตัวเองไม่ได้ เพื่อที่จะได้มีการดูแลสุขภาพช่องปากได้ดีขึ้น

จริงๆ เราพูดเรื่อง คุณภาพชีวิต ... ผมคิดว่า ตอนเด็กๆ เรามีฟันเต็มปาก เราไม่ค่อยคิดกันเท่าไร เรียกว่า เรายังมีแรงเคี้ยวกันอยู่เยอะ แรงยังดี แม้ฟันมีน้อยเราก็ยังเคี้ยวได้ แต่พออายุมากขึ้นๆ เป็นผู้สูงอายุวัยเกิน 60 ขึ้นไป ยิ่งอายุมากเท่าไร เรี่ยวแรงก็น้อยลง เรี่ยวแรงในการเคี้ยวด้วยขากรรไกรก็น้อยลง เพราะฉะนั้น ถ้าเรามีฟันน้อยลง การบดเคี้ยวก็ลำบาก คิดว่า หลายๆ คนที่ฟันเริ่มจะหมด เคี้ยวยาก เคี้ยวลำบาก โดยเฉพาะอาหารที่เป็นเนื้อสัตว์ บางทีแค่เคี้ยวผักก็ยังยาก ... พออายุมากขึ้น ก็จะเห็นความสำคัญของฟันมากขึ้น ประกอบกับสุขภาพความเป็นจริงว่า พออายุมากขึ้น ฟันเราก็จะหลุดร่วงไปมากขึ้นด้วย

แต่โดยความเป็นจริง ถ้าเราดูแลตั้งแต่เด็กตั้งแต่หนุ่มสาวแล้ว ฟันเราก็ยังจะอยู่ตลอด เพราะฉะนั้น ที่ผ่านๆ มาเรายังมีความเชื่อที่ไม่ถูกต้อง ที่คิดกันว่า พออายุมากขึ้น ฟันจะต้องร่วงไปตามวัย ... ความจริงแล้วไม่ใช่ ถ้าเราได้ดูแลตั้งแต่หนุ่ม แต่สาว แต่เด็ก พออายุมากๆ ฟันก็ยังอยู่ครบ และในที่นี้เราก็คงมีผู้สูงอายุ พี่ป้าน้าอา ที่มีฟันที่ยังใช้เคี้ยวอยู่ได้เยอะก็จะมีเยอะอยู่เหมือนกันนะครับ แสดงได้ว่า มีการดูแลสุขภาพช่องปากที่ดีตั้งแต่เด็ก ตั้งแต่หนุ่มสาว

แต่ส่วนที่มีฟันน้อย เพราะว่าปกติเราต้องมีฟันอย่างน้อย 4 คู่ขึ้นไป จึงจะเคี้ยวอาหารได้ ตัวเลขในลำปาง จะมีคนที่ฟันตั้งแต่ 4 คู่ขึ้นไป ประมาณ 55% แสดงว่าอีก 45% เคี้ยวไม่ได้ดี ก็ต้องอาศัยฟันเทียม หรือฟันปลอม และหลายๆ คนก็ได้พูดเรื่อง การใส่ฟันปลอมก็จะมีปัญหา และส่วนราชการก็ได้มาช่วยเหลือตรงนี้มากขึ้น ทำให้เราสามารถที่จะได้รับฟันปลอมกันมากขึ้น ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา เราได้มีโครงการฟันเทียมพระราชทาน จังหวัดลำปางได้รับประโยชน์ตรงนี้ปีละประมาณหลายพันราย แต่ถ้าเทียบกับตัวเลข 45% ของคนอายุมาก เรามี 10% ก็จะประมาณ 80,000 คน แต่เราได้ฟันเทียมมาประมาณ 10,000 คน ก็จะยังมีผู้สูงอายุหลายหมื่นคนยังไม่มี เข้าใจว่า เพื่อนๆ ของพวกเราในที่นี้ ก็ยังมีฟันที่เคี้ยวลำบากอยู่ก็ประมาณหลายหมื่นคน และคงจะเป็นเรื่องที่เราจะต้องช่วยกันดูแล ช่วยกันคิดว่าจะทำกันอย่างไร

ในคนที่ไม่มีตรงนี้ ก็คงจะต้องช่วยกันนำพาไปโรงพยาบาล เพื่อให้ได้มีฟันเทียม หรือฟันปลอมมาใส่ ส่วนในฟันที่เหลืออยู่ สำหรับคนที่ยังมีฟันเหลืออยู่มาก ก็คงจะชะล่าใจไม่ได้ จะต้องดูแลฟันที่มีอยู่ให้ดีที่สุด ให้สามารถที่จะใช้เคี้ยวอาหารได้ตลอด ชั่วอายุขัยของเรา จึงคิดว่า โครงการส่งเสริมทันตสุขภาพในช่องปากในชมรมผู้สุงอายุ เป็นเรื่องสำคัญมาก เพราะว่าถ้าเราเคี้ยวอาหารไม่ได้ ร่างกาย สุขภาพของเราก็เริ่มร่วงโรย ถ้าฟันยิ่งไม่ดี การเคี้ยวอาหารก็ลำบาก ในส่วนของกระเพาะอาหาร ทำให้กระเพาะอาหารต้องทำงานหนัก ก็จะให้เราต้องลำบากมากขึ้น ก็จะทำให้สุขภาพแย่ลง ทรุดโทรมไปมากขึ้น ตรงนี้ เรื่องของฟันจึงมีความจำเป็น ที่เราจะต้องดูแลตัวเราเองให้ดีที่สุด

ในส่วนของชมรมนั้น ทราบว่า ... กรรมการชมรมผู้สูงอายุ สมาชิกชมรมผู้สูงอายุหลายๆ ท่าน สามารถดูแลตัวเองได้ดีเป็นอย่างยิ่ง ตรงนี้ก็มีการเริ่มขยายไปยังเพื่อนฝูง ผู้สูงอายุคนอื่นๆ ด้วย ก็คงจะเป็นบุญเป็นกุศลที่จะทำให้เพื่อนๆ เรามีสุขภาพฟันที่ดี ก็จะมีผลทำให้สุขภาพร่างกายของเราดีด้วย เมื่อมีสุขภาพร่างกายที่ดี อายุของเราก็จะยืนยาวมากขึ้น และก็คงจะเป็นภาระกับลูกหลานน้อยลง

ผมรู้สึกดีใจที่ได้มาวันนี้ และได้ทราบว่า เราทำอะไรกันมากมายหลายอย่าง อยากให้กำลังใจกันต่อไปให้กับผู้สูงอายุ ทันตแพทย์ ทันตาภิบาล ให้กำลังใจในการที่จะขยายงานตรงนี้ให้ไปยังชมรมผู้สูงอายุอื่นๆ มากขึ้น ซึ่งเป็นประโยชน์กับผู้สูงอายุจังหวัดลำปางได้มากขึ้นด้วย

ที่สำคัญก็คือ ผมคิดว่า ทั้งภาคราชการ และภาคชุมชน ก็น่าจะมีบทบาทในส่วนนี้ ให้การสนับสนุนกันอย่างกว้างขวาง ... เรามีเครือข่ายองค์กร เครือข่ายท้องถิ่น ชมรมเราอยู่ใน อบต.ไหน ในเทศบาลไหน ท้องถิ่นน่าจะมีบทบาทเข้ามา มาช่วยตรงนี้ด้วย ที่จะทำให้คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุดีขึ้น ก็อยากฝากผู้ที่เกี่ยวกับได้หาหนทาง ที่จะขยายงานตรงนี้ออกไปได้กว้างขวางยิ่งขึ้น ซึ่งต้องอาศัยการบูรณาการ อาศัยเครือข่าย และอาศัยท้องถิ่นเป็นอย่างยิ่งด้วยครับ"

รวมเรื่อง สร้างความรับรู้ และเรียนรู้ร่วมกันที่เมืองลำปาง