1. ตัวเลขของอายุเป็นสิ่งบ่งบอกความชรา

อ.พิช เริ่มก่อน

... อายุเป็นเพียงตัวเลข ใช่มั๊ยคะ ... จริงๆ แล้ว เวลาที่เราบอกว่า คนสูงอายุ เอ๊ อายุเท่าไร อาจารย์ พี่แก่หรือยัง ถึงวัยชราหรือยัง จะเกษียณได้หรือยัง จริงๆ แล้ว ขึ้นกับว่า เรามองนิยาม ตามลักษณะอย่างไร ทางชีววิทยา ทางประชากรศาสตร์ ทางการจ้างงานทางสังคมวิทยา แต่ถ้าดูในการวิจัยทั่วๆ ไป สิ่งที่คนส่วนใหญ่จะเห็น ก็คือ เขาจะกำหนดอายุเอาไว้ที่ประมาณ 60-65 อันนี้ต่างกันไปในแต่ละงานวิจัย และก็ต่างกันไปในแต่ละประเทศ

คนก็ถามว่า ทำไมทางสหรัฐอเมริกา หรือประเทศอังกฤษ หรือยุโรป กำหนดไว้ที่ 65 เพราะว่า ของเขามีความชราน้อยกว่าของเราหน่อย อายุขัยเฉลี่ยของเขาค่อนข้างจะสูงกว่าของเรา ถ้าเผื่อว่า เขากำหนดอายุเกษียณเอาไว้ ว่า ผู้สูงอายุต้องเกษียณที่อายุ 60 แล้ว ประเทศเจ๊งนะคะ เพราะว่าจะต้องมีคนเยอะมากเลยที่รัฐบาลของประเทศที่พัฒนาแล้ว ต้องเลี้ยงดู เพราะว่าบางคนจะอยู่กันนานมาก บางคนก็อยู่กันจนถึงอายุ 90 ปี เขาก็เลยขอเขยิบขึ้นมาอีก 5 ปี ก้แล้วกัน เอารุ่นแบบ ไม่ไหวจริงๆ ก็เลยตัดที่ 65

อ.มัท เสริมว่า ... ที่แคนาดา เมื่อปีที่แล้วนี้เอง 65 ก็ไม่ต้องหยุดทำงานด้วยค่ะ

อ.พิช ... ใช่ เขาก็พยายามจะยืดอายุขึ้นไปอีกละค่ะ ไม่งั้นเขาเจ็งหมด ขนาดตัดที่ 65 ระบบประกันของสหรัฐฯ ยังจะเจ๊งเลย เพราะว่าคนอายุยืนมาก

อ.มัท ... อันนี้เป็นอีกนิยามหนึ่ง เป็นตอนที่มัทอยู่ที่แคนาดา มัทจะทำงานตามโรงพยาบาล เขาจะมีหอพักผู้ป่วยผู้สูงอายุที่แยกไปเลย สำหรับผู้ป่วยที่อยู่กันนานเป็นเดือน หรือเป็นปี เขาก็จะมีบ้านพักคนชราด้วย จะมีป้ายนี้ติดอยู่ข้างหน้าตลอด เกือบจะทุกโรงพยาบาล

เพราะว่านิยามของผู้สูงอายุที่เขาต้องการให้บุคลากรทางการแพทย์ เห็นภาพอยู่ในใจคืออย่างไร คือ

อ.พิช ... ที่นี้ เราเริ่มมี concept แล้ว เรารู้จักแล้วว่า ผู้สูงอายุคืออะไร "เขาเป็นบุคลากรที่มีศักยภาพ" เคยมีคนเดินมาถามอาจารย์ ว่า มาเรียนทำไมเนี่ยะ geriatric นี่ ซ้ายก็แก่ ขวาก็แก่ นะคะ มี นศพ. (นักศึกษาแพทย์) บางคน เรียกประชดนะคะ เอ๊ะ คลินิกเราก็คลินิก พ่อจ๋า แม่จ๋า นะ ... อาจารย์ก็บอกว่า อาจารย์มีความรู้สึกว่า จริงๆ แล้วนี่ "ความชรา ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด ความชราเป็นความสวยงาม เขาคือคนๆ หนึ่งที่ เป็นต้นไม้ที่มันเติบใหญ่มาอย่างสง่างาม ... และต้นไม้แต่ละต้นก็ไม่เหมือนกัน มีความสวยงามเฉพาะของแต่ละต้น แล้วเราก็พยายาม ตั้งแต่ในช่วงที่อาจารย์กลับมา เราก็พยายามที่จะหาคนที่เห็นความสวยงาม แบบเดียวกันเรา" มีไม่เยอะนะคะ นักศึกษาแพทย์ 150 อาจจะมี 1 หรือ 2 คน และก็สาขาอื่นๆ ไม่ต้องพูดถึง เราก็พยายามมอง

วันนี้ ดีใจมากที่ได้มีโอกาสเจอกับหนูมัท เพราะว่า เป็นอะไรที่อาจารย์ตามล่าหามานาน หมอฟันในฝัน ที่จะช่วยทำฟันให้กับผู้สูงอายุ ค้นมาจนพลิกแผ่นดินนี่แล้ว ... แกเพิ่งกลับมา ได้ 3 เดือน ให้เราหาอยู่เสีย 3 ปี ... อาจารย์พบว่า การดูแลผู้สูงอายุเป็นความสุข และเป็นความสนุกอย่างหนึ่ง

ถ้าอย่างไสล์ ของหนูมัทที่บอกเมื่อกี้นี้ ก็คือ เขามีความสวยงาม และก็เขามีประสบการณ์ที่น่าสนใจ ลองฟังชีวิตของแต่ละคนนะคะ อาจารย์เชื่อว่า แต่ละคนเขียนหนังสือได้เป็นเล่มหนึ่งละค่ะ ของทุกๆ คน ของผู้สูงอายุ

กลับมาดูในเรื่องของสังคมไทย สิ่งที่เกิดขึ้นของสังคมไทย ณ ปัจจุบัน อาจารย์ไม่แน่ใจ ว่า รุ่นสาวๆ แบบนี้ เกษียณอายุอาจจะไม่ได้เกษียณที่ 60 แล้วนะคะ ... คุณอาจจะเกษียณอายุที่ 65 เพราะว่าคุณสาวเกินไป มีคนมากระซิบบอกว่า อ.พิช เป็นข้าราชการ หรือเป็นพนักงานมหาวิทยาลัย อาจารย์ก็บอกว่า โอ๊ย พี่ รุ่นพิชน่ะ มันไม่มีแล้ว ข้าราชการมันหมดไปตั้ง 4-5 ปี ก่อนหน้าที่พิชจะกลับมาแล้วพี่ มันมีแต่พนักงานมหาวิทยาลัย ... จริงหรือเปล่า อาจารย์รู้หรือเปล่าว่า พนักงานมหาวิทยาลัย เกษียณที่ 65 ... อ้าว ตอนทำสัญญาเขาไม่ได้บอกเรานี่ ว่าเกษียณที่ 65 ... จริงหรือพี่ ... เขาว่ากันว่าอย่างนั้น ... ไม่ได้ละ หนูต้องไปคุยกับคณะบดี ก็ 60 เหมือนเดิม ... ณ ปัจจุบันนี้เราตัดกันที่ 60 นะคะ

เราพบว่า ในแต่ละปีที่ผ่านไปนี้ ประชากรไทย (อ้างอิงสไลด์ของ อ.สิรินทร เมื่อเช้าได้นะคะ) อาจารย์บอกว่า คุณมีชัย ช่วยให้เราคุมกำเนิด ใช่ไหมคะ ขณะเดียวกัน กราฟก็ป้านขึ้นนะคะ เราพบว่า ผู้สูงอายุจะมากขึ้นเรื่อยๆ ในขณะที่คนดูแล เด็กใน generation นี้ จะน้อยลงเรื่อยๆ และจะมีรุ่น generation ที่เราเรียกว่า ขนมปังแซนวิช คือ รุ่นอย่างนี้ คือ สาวๆ สวยๆ ที่มีลูกน้อย ก็จะดูแลคุณพ่อคุณแม่ด้วย กำลังอายุเข้าสู่วัยสูงอายุ generation นี้เรียกว่าเป็น generation แซนวิช คือเป็นไส้มาทำแซนวิช ประกบหัวกับท้ายด้วยขนมปัง อายุน้อยกับอายุเยอะ ด้านละอัน

เราพบว่า อีกไม่กี่ปีข้างหน้า 2568 คนไทย ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีผู้สูงอายุมากเป็นลำดับที่ 5 อย่างทวีปเอเชีย คือ 14 ล้านคน ไม่น้อยเลย เราถึงต้องเตรียมกันตั้งแต่วันนี้

อ.มัท ... นี่เห็นกันชัดๆ เลยนะคะ ในกราฟ มันจะไประเบิด เช่น ในปีนี้ คือ ใกล้ๆ ตัวเลข 2553 มันจะเริ่มระเบิดแล้ว ความน่ากลัวของมันไม่ใช่ปริมาณ แต่เป็นความเร็ว อัตราความเร็วที่จำนวนผู้สูงอายุจะเพิ่มขึ้น

การใช้อายุแบ่งตามเกณฑ์ ท่านรองฯ ได้พูดไปแล้วเมื่อเช้าทีหนึ่ง ก็คือ แบ่งได้อีกเป็น อายุสูงวัยตอนต้น ตอนกลาง และตอนอายุมาก การแบ่งก็จะใช้ตัวเลข ที่จะมีข้อเสียเปรียบนิดหน่อยคือ ถ้าเป็นตัวเลขเท่านี้ ปุ๊บ เราจะไปตัดสิทธิท่าน ไม่ให้ทำอะไร หรือไม่ได้รับอะไรบางอย่าง งั้นอีกอย่างหนึ่งที่จะให้ดู ก็คือ ดูที่ความสามารถในการทำหน้าที่ ว่า ท่านยังสามารถทำหน้าที่ในสังคมอยู่ได้หรือเปล่า

ความสามารถที่จะทำหน้าที่ของผู้สูงอายุนี้ เวลาที่มักลดลง ความจริงส่วนที่ลดลง หรือ ความชรา หรือเพราะสูงวัย จริงๆ มันเป็นแค่ 1 ส่วน 3 เราต้องมาดูให้ดีว่า อีก 2 ส่วน 3 มันแบ่งเป็นโรค หรือการที่ไม่ได้ไปใช้งาน ไม่ว่าจะเป็นทั้งสมอง หรืออื่นๆ

รวมเรื่อง สุขภาพช่องปากที่สัมพันธ์กับโรคทางระบบ