เรื่องนี้ อ.กนกพร พะลัง จากคณะทันตฯ จุฬาฯ มาคุยให้ฟังในเรื่อง "ปัจจัยเสี่ยง การตรวจ และคัดกรองมะเร็งช่องปาก ในผู้สูงอายุ"

มะเร็งช่องปาก (Oral Cancer) ... Definition ของ American oral Cancer society

หมายถึง มะเร็งของส่วนตั้งแต่ Buccal mucosa, retromolar triangle, alveolus หรือ gingival, hard palate, anterior 2/3 ของลิ้น นอกนั้น เลยเข้าไปข้างในเป็น naso-pharyngeal cancer และยังมี floor of mouth และ mucosal surface ของ lip เพราะฉะนั้น ถ้าเป็น Oral cancer mucosal surface ถือว่าเป็นด้านในของ oral cancer แต่ถ้าเป็น lip cancer จะเป็นบริเวณที่เลยออกไป จาก vermillion border

ความสำคัญของ oral cancer

ข้อมูลจาก USA มีคนตายจากมะเร็งช่องปาก ทุกชั่วโมงของทุกวัน เป็นมะเร็งที่ค่อนข้างน่ากลัวทีเดียว 5 years survival rate ขึ้นกับว่า เราเริ่มรักษาตอนไหน ข้อมูลจากหนังสือ ถ้าเราเจอคนไข้ตั้งแต่ เขามีมะเร็งอยู่ในพื้นที่จำกัด เล็กๆ อีก 5 ปี เปอร์เซนต์ที่เขาจะมีชีวิตอยู่สูงถึง 82% ถ้ามันได้กระจายไปยังเนื้อเยื่อข้างๆ แล้ว 5 years survival จะลดลง เหลือแค่ 46% ถ้ามี distant metastasis แล้ว จะเหลือแค่ 21% เพราะฉะนั้น ถ้าเราสามารถตรวจ แล้วพบมะเร็งตั้งแต่ระยะแรก เราก็ช่วยคนไข้ได้มากทีเดียว เพราะว่าอย่างน้อย 5ปี เขาก็ยังมีชีวิตอยู่ได้ และอยู่ได้อีกนาน

ชนิด/ประเภท ของ Oral cancer

Oral cancer ส่วนใหญ่เป็น squamous cell carcinoma (96%) อื่นๆ จะเป็น cancer ของ epithelium อีก 4% ก็จะเป็น connective tissue ต่อมน้ำลาย หรืออื่นๆ

วันนี้จะเน้น squamous cell carcinoma ส่วนใหญ่ที่พบจะเป็นที่ข้างลิ้น เพราะฉะนั้น ถ้าคนไข้มาทำฟัน ก็ตรวจด้านข้างลิ้นสักนิดหนึ่ง ก็จะช่วยคนไข้ได้มาก ถ้าเขาเริ่มเป็นในบริเวณนี้

ผู้ชายก็จะพบมากกว่าผู้หญิง ส่วนใหญ่อายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป และ risk factor ที่เป็นหลักจริงๆ คือ บุหรี่

อุบัติการณ์ สถานการณ์ต่างๆ ของโรคมะเร็งในช่องปากของประเทศไทย 

ข้อมูลจากสถาบันมะเร็งแห่งชาติล่าสุด เมื่อปี 1999 อุบัติการณ์ สถานการณ์ มะเร็งในช่องปากของประเทศไทย ในผู้ชาย มะเร็งในช่องปากพบเป็นอันดับ 4 ส่วนในผู้หญิง ในขณะที่สำหรับผู้หญิงพบเป็นอันดับ 7 ของมะเร็งร่างกาย

ถ้าดูในตำแหน่งต่างๆ มีผู้ชายเป็นมากกว่าผู้หญิง แต่อัตราส่วนไม่ต่างกันมาก แต่ในต่างประเทศบางทีเขา 2 ต่อ 1 ของไทยประมาณ 1.3 ต่อ 1 เอง ถ้าดูบริเวณใหญ่ๆ คือ เชียงใหม่ ลำปาง นครพนม อุดร อย่างขอนแก่น ผู้หญิงเป็นเยอะมากกว่า เนื่องจากการเคี้ยวหมาก ก็เป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของผู้หญิง ในขณะที่สูบบุหรี่ จะเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของผู้ชาย ทางใต้ผู้ชายจึงเยอะกว่ามาก มีสงขลา รวมทั้งระยองด้วย

รวมเรื่อง Early Detection