วันนี้ คุณหมอสอง (ทพญ.สิริโสภา จิตราธร จาก รพ.ดำเนินสะดวก) พาคุณพ่อสองท่าน คือ นาวาเอกพิเศษสุรินทร์ สุพรรณตรี จาก ชมรมผู้สูงอายุตำบลท่านัด อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี และคุณพ่อทองหล่อ วรฉัตร จากชมรมผู้สูงอายุ อ.แหลมงอบ จ.ตราด

คุณพ่อสุรินทร์ พาเที่ยวชมรมผู้สูงอายุท่านัด ก่อนค่ะ

ชมรมฯ ตั้งอยู่ที่ สอ.ต.ท่านัด อ.ดำเนินสะดวก ราชบุรี ก่อขึ้นโดยหมออนามัยทำหนังสือ พร้อมทั้งเชิญชวนผู้สูงอายุที่เป็นที่รู้จักของชุมชน ทั้งผู้นำ ทหาร ตำรวจ ครูที่เกษียณฯ และประชาชนทั่วไป ประมาณ 40 กว่า คน มาปรึกษาหารือ  ร่วมตั้งชมรม ในเดือน ธค.45 ใช้ชื่อว่า ชมรมผู้สูงอายุตำบลท่านัด มีสมาชิก 60 กว่าคน ในปี 48 ... มีการวางระเบียบ และเลือกตั้งกรรมการ ปัจจุบัน นายสุธา จันทร์งาม เป็นประธานชมรมฯ คุณหมอเชาว์ และคุณหมอกรรณิการ์ (หมอฮุย) เป็นกรรมการที่ปรึกษา พร้อมกับสมัครเข้าเป็นสมาชิกสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทย สาขาจังหวัดราชบุรี

สมาชิกชมรมฯ มี 2 ประเภท เป็นประเภทสามัญ (อายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป) และประเภทสามัญ (ไม่จำกัดอายุ)

กิจกรรมของชมรมฯ จะมี

• ลงทะเบียน และตรวจสุขภาพเบื้องต้น ประมาณ 8 โมงครึ่ง
• เจ้าหน้าที่ สส. ทำการชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง วัดความดันโลหิต วัดชีพจร วัดรอบเอว พร้อมทั้งตรวจสุขภาพช่องปาก
• เจาะเลือดหาความเข้มข้นของโลหิต ตรวจน้ำตาลในเลือด ตรวจวัดสายตา ปีละ 1 ครั้ง
• ระหว่างตรวจสุขภาพ จะให้สมาชิกเสนอความคิดเห็น หรือเสนอความต้องการต่างๆ หรือแจ้งข่าวสารให้เพื่อนสมาชิกทราบ
• นิมนต์พระมาเทศนา หรือบรรยายธรรม พร้อมทั้งถวายภัตตาหาร เพื่อให้จิตใจผู้สูงอายุได้เป็นกุศล และได้ทำบุญร่วมกัน
• ด้านสุขศึกษา เจ้าหน้าที่ สอ.ท่านัด ให้ความรู้การดูแลสุขภาพอนามัย แทบทุกโรคที่ผู้สูงอายุต้องการ อาหารที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงวัย ... พร้อมทั้งมอบรางวัลให้ผู้ตอบคำถามถูกต้อง เป็นการกระตุ้นให้ ผส. สนใจนำไปประพฤติปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้องต่อไป
• บางเดือน ได้เชิญแพทย์ หรือทันตแพทย์ จาก รพ.ดำเนินสะดวก มาบรรยายให้ความรู้เกี่ยวกับการรักษาสุขภาพ การดูแลสุขภาพช่องปาก และสมุนไพรในท้องถิ่น
• กิจกรรมการออกกำลังกาย ชมรมได้เชิญวิทยากรจาก รพ.ดำเนินสะดวก มานำการออกกำลังกายในท่าที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงวัย
• สำหรับกิจกรรมบันเทิง สมาชิกที่มีความสามารถ จะมาร้องเพลง และรำวง เป็นการเสริมสร้างสุขภาพจิตให้เบิกบาน
• การรับประทานอาหารกลางวันร่วมกัน โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใดๆ เนื่องจากได้รับการสนับสนุนงบประมาณ จาก อบต.ท่านัด และผู้มีจิตศรัทธามาเป็นเจ้าภาพจัดเลี้ยง
• เมื่อรับประทานอาหารเสร็จ ผส. ทุกคนจะแปรงฟัน
• ผส. จะได้รับการรักษาพยาบาล ในช่วงบ่าย รับยาจาก จนท.สส.
• เดินทางกลับบ้าน โดยมีรถยนต์รับส่งฟรี ซึ่งทางชมรมได้ว่าจ้างไว้ตลอด
• กิจกรรมประเพณีในเดือนเมษายน จะร่วมกับ อบต.ท่านัด สรงน้ำพระพุทธรูป และรดน้ำขอพร จากสมาชิกที่มีอายุตั้งแต่ 80 ปีขึ้นไป
• กิจกรรมในวันสำคัญ จัดให้ ผส. ที่มีร่างกายเข็งแรงร่วมเดินเฉลิมพระเกียรติร่วมกับองค์กรต่างๆ ในตำบลท่านัด วันที่ 12 สค. และ 5 ธค . ของทุกปี
• กิจกรรมเยี่ยมผู้ป่วย จัดให้สมาชิก ผส. เป็นผู้แทน เดินทางไป ร่วมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุข เยี่ยมสมาชิกที่ป่วย ไม่สามารถไปทำกิจกรรมร่วมกันได้
• กิจกรรมสุดท้าย คือ การท่องเที่ยว และทัศนศึกษา หากมีงบประมาณ จะจัดให้สมาชิกได้ไปเที่ยวชมรมสถานที่ต่างๆ เช่น วัดพระแก้ว ทำบุญตามวัดต่างๆ การเดินทาง เช้าไป เย็นกลับ สมาชิกไม่เสียค่าใช้จ่าย

การตรวจสุขภาพร่างกายทั่วไป

การริเริ่มการดูแลสุขภาพช่องปากของชมรมผู้สูงอายุ

• เริ่มตั้งแต่ 28 มีค.49 คุณหมอฮุยได้นำโครงการศึกษารูปแบบ ระบบการสร้างเสริมสุขภาพช่องปาก ของ ผส. ซึ่งจัดโดยศูนย์อนามัยที่ 4 ราชบุรี มาชี้แจงวัตถุประสงค์ให้พวกเราทราบ
• ต่อมาในเดือน พค.49 มีการประชุม โดย สสจ.ราชบุรี ร่วมกับศูนย์อนามัยที่ 4 นำแกนนำผู้สูงอายุ ชมรม 10 คน พร้อมทั้งเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงาน ผส. ในตำบลที่ได้รับการคัดเลือก มาร่วมวางแผนงานกัน เพื่อที่จะได้ไปจัดกิจกรรมในชมรมผู้สูงอายุของตนเอง

การให้ความรู้ ให้ทันตสุขศึกษา

กิจกรรมออกกำลังกาย

สำหรับ ชมรมฯ ท่านัด

• งานแรกที่ได้ดำเนินการ ก็คือ การแปรงฟันหลังอาหารกลางวัน โดยได้รับการสนับสนุนแปรง และยาสีฟัน จากศูนย์อนามัยที่ 4 ราชบุรี แจกให้ผู้สูงอายุทุกคน และให้นำมาทุกครั้งที่มีการจัดกิจกรรมร่วมกัน
• คุณหมอฮุย ได้ใช้วิธีจูงใจ โดยจัดหาของขวัญเล็กๆ น้อยๆ ให้ผู้สูงอายุแปรงฟันเสร็จแล้ว ได้จับสลากและนำของขวัญนั้น ติดไม้ติดมือกลับไปบ้าน และเราก็ได้ทำเช่นนี้เสมอ ตลอดมา
• การมีส่วนร่วมของ ผส. ปกติชมรมจัดให้มีการตัดเค้กวันเกิดสำหรับ ผส. ที่เกิดในเดือนนั้นๆ และแจกกันรับประทาน พวกเราก็งดกันโดยสิ้นเชิง ทำให้ประหยัดเงิน และฟันก็ไม่ผุด้วย
• ... ในเดือน พค.49 เป็นเค้กก้อนสุดท้ายของพวกเรา
• ต่อจากนั้น ก็รณรงค์ให้งด หรือหลีกเลี่ยงการรับประทานของหวานจัด งดดื่มน้ำอัดลม งดการสูบบุหรี่ และงดการกินหมาก ... โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ให้เน้นการแปรงฟันหลังอาหารทุกมื้อ และก่อนนอน
• พร้อมกันนั้นก็ได้ให้แกนนำผู้สูงอายุที่ได้รับการฝึกฝนแล้ว ออกมาแนะนำ และสาธิตการแปรงฟันที่ถูกวิธี และการดูแลฟันเทียม ทั้งนี้ ก็อยู่ในการดูแลของเจ้าหน้าที่สาธารณสุข สอ.ท่านัด

คนไทยเรานั้น เมื่อมีอายุสูงขึ้น จะมีความห่วงใยบุตรหลานมากขึ้นด้วย จึงนับว่า โครงการดูแลสุขภาพในช่องปากของผู้สูงอายุดังกล่าวแล้ว ได้ให้ประโยชน์ต่อบุคคลในครอบครัว ของ ผส. ถึง 3 ชั้น คือ ตัว ผส. เอง และกลับไปแนะนบุตร และหลาน

สำหรับปีที่ 2 (2550) เราได้เพิ่ม (1) โครงการปู่ย่าตาย และบุตรหลานสุขภาพฟันดี และ (2) เป็นสมาชิกชมรมคนรักฟัน และ (3) ทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก ให้เด็กนักเรียน และประชาชนทั่วไปในอำเภอดำเนินสะดวก

สำหรับปีที่ 3 (2551) ได้เพิ่มเติมจากโครงการปีก่อนๆ ก็คือ (1) โครงการชุดสิทธิประโยชน์ ตรวจฟันให้ผู้สูงอายุโดยเฉพาะ ให้ผู้ที่ป่วยเป็นโรคเรื้อรัง ได้มีโอกาสดูแลสุขภาพช่องปาก

สำหรับในปีนี้ 2552 พวกเราได้ (1) ร่วมกิจกรรมโครงการยิ้มสร้างสุข ของ สสจ.ราชบุรี โดยการส่งเสริมของคุณหมอก้อย เข้าไปสู่ระดับจังหวัด และ (2) จะมีโครงการเล่านิทาน เพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากให้เด็กเล็ก ก่อนวัยเรียน โดยผู้สูงอายุจะออกไปเล่านิทานร่วมกับหมอฮุย ในศูนย์อบรมเด็กก่อนวัยเรียนในวัด

ปี 2550 สอ. ท่านัดได้จัดประกวดฟันของผู้สูงอายุ และบุตรหลาน โดยใช้ชื่อว่า ปู่ย่าตายาย บุตรหลาน สุขภาพฟันดี โดยมีทันตาภิบาล จาก สอ. ในเขตดำเนินสะดวก จำนวน 4 ท่านเป็นคณะกรรมการ พร้อมทั้งมอบเงินเป็นทุนการศึกษา ให้ครอบครัวที่มีฟันดี ชนะการประกวด

จากกิจกรรมต่างๆ ที่ผ่านมา ทำให้สมาชิกผู้สูงอายุตำบลท่านัด ไม่กลัวเรื่องการทำฟัน และการได้รู้จักกับคุณหมอฟันหลายท่าน และการเข้าถึงบริการสุขภาพช่องปาก ก็สะดวกขึ้น

กิจกรรมของ ชมรมคนรักฟัน จ.ราชบุรี มีการแต่งตั้งคณะกรรมการ (99% เป็นผู้สูงอายุ) มีการประชุมคณะกรรมการจัดงานขึ้น งานแรก จัด Walk Rally ที่โรงเรียนวัดโคกฯ เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม 2550 โดยให้ความรู้แก่เด็กนักเรียน และผู้ปกครอง พร้อมกันนั้น ทั้งแกนนำ และกรรมการ ก็ช่วยกันหาสมาชิก ปัจจุบันมีสมาชิกประมาณ 200 กว่าคน

ในครั้งที่สอง ได้จัด Walk Rally ที่ รร.อมรฯ เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม 2551 ... และในปี 2552 จะจัดขึ้นที่ รร.วัดอุบลวนาราม

ชมรมฯ ก็มีนโยบายว่า จะจัด Walk Rally ใน รร. ที่มีนักเรียนจำนวนมากๆ ปีละ 1 รร. นอกจากนั้นจะจัดกิจกรรมเด็กรุ่นใหม่ ใส่ใจสุขภาพฟัน ใน รร. ที่มี นร. ไม่มากนัก ซึ่งขณะนี้ก็ได้จัดไปแล้ว 3 รร. ได้แก่ รร.ดวงงาม รร.ชุมชนวัดประสาทสิทธิ์ รร.วัดบ้านไร่

นอกจากนั้น ชมรมคนรักฟันอำเภอดำเนินสะดวก ก็ยังได้เข้าร่วมให้ความรู้ ตรวจรักษาฟัน และประกวดสุขภาพฟันให้แก่เด็กและประชาชนทั่วไปในงานของที่ทางอำเภอจัดขึ้น ซึ่งทางอำเภอจัดงานจะเป็นงานใหญ่ และจะมีประชาชนมาร่วมกันโดยทั่วหน้า โดยใช้ชื่อว่า ฟันดีมีรางวัล

ในปี 2551 มีโครงการชุดสิทธิประโยชน์สำหรับ ผส. เกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปาก สมาชิกชมรมผู้สูงอายุ และอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ได้ช่วยกันซักประวัติอบบสอบถามให้หมอ

เมื่อวันที่ 10 เมย.52 ที่ผ่านมา ชมรมผู้สูงอายุ ที่ตำบลท่านัด ได้ไปแนะนำการดูแลสุขภาพช่องปาก แก่ ผส. ตามโครงการประชุมเชิงปฏิบัติการยิ้มสร้างสุข เนื่องในโครงการฟันเทียมพระราชทานจังหวัดราชบุรี ปี 2552 พวกเราได้มีโอกาสแนะนำ ผส. ท่านอื่นๆ ในเรื่องการใช้ไหมขัดฟัน การแปรงฟันที่ถูกวิธี การดูแลฟันเทียม การแปรงฟันให้ลูกหลานที่บ้าน และทำน้ำยบ้วนปากสูตรผสมเอง คือ ใช้เกลือ ผสมกับน้ำอุ่น

ตามที่พวกผมได้เข้าเป็นสมาชิกชมรม ผส. และได้เข้าร่วมทำกิจกรรมต่างๆ ในชมรมฯ ได้รับการตรวจสุขภาพเป็นประจำ ได้พบปะเพื่อนๆ สมาชิก และเป็นกรรมการชมรมคนรักฟัน ก็ได้มีส่วนช่วยเหลือ และสนับสนุนกิจกรรมต่างๆ เสมอมา ทำให้พวกกระผมมีความภาคภูมิใจ ดีใจ และมีความสุข ที่ได้มีส่วนช่วยให้นักเรียน และประชาชนทั่วไป ในอำเภอดำเนินสะดวก ได้รู้จักการดูแลสุขภาพช่องปาก โดยเฉพาะเด็กต่อไปก็จะเติบโตขึ้นเป็นผู้สูงอายุต่อไป

เมื่อประชาชนมีสุขภาพฟันดี ก็ไม่ต้องไปรบกวนหมอฟัน ซึ่งมีน้อย ก็เป็นการประหยัดงบประมาณของชาติ อีกทางหนึ่งด้วย

คุณลุงฝากบอกไว้ ในท้ายที่สุดว่า

ท่านผู้สูงอายุครับ เมื่อเรายังอยู่ในสังคม ยังมีการพบปะพุดคุยกันอยู่เสมอ ถ้าสุขภาพช่องปากของเราไม่ดี เกิดมีกลิ่นปากขึ้น ก็ทำให้คู่สนทนาของเรารังเกียจได้นะครับ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ยังมีผลต่อสุขภาพอื่นๆ ของร่างกายด้วย

จึงนับว่า สุขภาพช่องปากนั้นเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง พระบาทสมเด็ยพระเจ้าอยู่หัว ก็ทรงห่วงกังวลผู้สูงอายุ จึงได้ทรงพระราชทานฟันเทียมให้ผู้สูงอายุ ฉะนั้น ทุกท่านก็โปรดอย่าได้ประมาท หมั่นดูแลฟันของท่านให้อยู่คู่กับปากตลอดไป และอย่าลืมพระราชดำรัสที่ว่า ไม่มีฟันกินอะไรก็ไม่อร่อยนะครับ

รวมเรื่อง ปาก คือ ประตูสู่สุขภาพผู้สูงอายุ