เรื่องนี้เป็นประสบการณ์จากการได้ไปเรียนรู้กิจกรรม การส่งเสริมสุขภาพช่องปาก ในชมรมผู้สูงอายุ ที่ดิฉันได้ไปร่วมเรียน ร่วมรู้กิจกรรมที่พื้นที่ทำกันมา ว่า เขาก้าวหน้ากันไปแล้วขนาดไหน ...

กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากในชุมชนในปัจจุบัน จะมีเครือข่ายมากมาย ทั้งในระดับส่วนกลาง และพื้นที่ ซึ่งถ้ามองในพื้นที่ก็จะมีในส่วนของท้องถิ่น และสาธารณสุข ที่ทำงานอยู่ร่วมกัน ถ้าเกิดความร่วมมือกัน ก็จะได้ทำให้เกิดการส่งเสริมสุขภาพในชุมชนได้ยั่งยืนขึ้น

การดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพช่องปากในชมรมผู้สูงอายุ ปี 2553-2554 นี้ ดำเนินงานเนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 84 พรรษา ในปี 2554 ซึ่งมีเป้าหมายการจัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากในชมรมผู้สูงอายุ ปี 2553 เป้าหมาย 1 จังหวัด 1 ชมรมฯ และปี 2554 เป้าหมาย 1 อำเภอ 1 ชมรมฯ

และจากการดำเนินงานที่ผ่าน พบความเป็นไปได้ของการเกิดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากในชมรมผู้สูงอายุ 3 รูปแบบ ได้แก่

รูปแบบที่ 1 ชมรมผู้สูงอายุเข้าร่วมกิจกรรมที่ฝ่ายทันตสาธารณสุขเป็นผู้ให้บริการด้านการรักษา และการส่งเสริมทันตสุขภาพ และมีการจัดกิจกรรมการประกวดการแปรงฟัน และส่งเสริมให้มีการดูแลสุขภาพช่องปากที่ถูกต้องร่วมด้วย

รูปแบบที่ 2 โรงพยาบาลและสถานีอนามัยเป็นผู้สนับสนุน โดย ชมรมผู้สูงอายุร่วมกับสถานีอนามัย และโรงพยาบาล เป็นผู้สนับสนุนด้านวิชาการ ให้กับชมรมผู้สูงอายุ ที่มีการจัดกิจกรรมการดูแลและส่งเสริมสุขภาพช่องปาก เพื่อการส่งเสริมสุขภาพช่องปากที่ดี ด้วยการร่วมดำเนินการกับองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น หรือ อบต.

รูปแบบที่ 3 ชมรมผู้สูงอายุจัดกิจกรรมกันเอง ทั้งการดูแลสุขภาพช่องปาก และการดูแลสุขภาพร่างกาย โดยมี โรงพยาบาล หรือสถานีอนามัย สนับสนุนด้านวิชาการ และ อบต. สนับสนุนด้านงบประมาณ

ปัจจุบัน จะเห็นความเข้มแข็งของชุมชนมากขึ้น ด้วยการที่ชุมชนสามารถรวมตัว ร่วมคิด ร่วมทำ วิเคราะห์ปัญหาและทางเลือกเพื่อการพัฒนา ส่งเสริมการสร้างเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค การดูแลรักษาตัวเอง การดูแลในครอบครัว การดูแลในชุมชน ตลอดจนการมีแผนที่พัฒนาศักยภาพคนในชุมชน ตลอดจนสามารถสร้างระบบสื่อสารได้ในชุมชน

กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากในชมรมผู้สูงอายุที่พบผ่านมา ได้แก่

• จัดกิจกรรมเพื่อดูแลสุขภาพช่องปากตนเอง
  • จัดให้มีการแปรงฟัน ในวันที่มีการทำบุญที่วัด
  • การแปรงฟันแท้ในผู้สูงอายุยังไม่มีฟัน
  • การแปรงฟันเทียม สำหรับผู้ที่ใส่ฟันเทียม
  • จัดให้มีการรับประทานอาหารเพื่อส่งเสริมสุขภาพช่องปาก
  • การบริหารกล้ามเนื้อใบหน้า

• สร้างนวัตกรรมและสิ่งประดิษฐ์
  • จัดทำไม้คนทา เป็นอุปกรณ์เสริมการทำความสะอาดช่องปาก
  • จัดทำกระเป๋าถือ สำหรับใส่ยาสีฟัน และแปรงสีฟัน
  • ใช้เพลงพื้นบ้านกระตุ้นการดูแลสุขภาพช่องปากตัวเอง
• เผยแพร่ประชาสัมพันธ์ในชุมชน
  • ประกวดผู้สูงวัยฟันดี
  • ตั้งกองทุนแปรงสีฟัน / ยาสีฟัน
  • จัดทำข้อตกลงเพื่อประชาชนสุขภาพช่องปากดี
  • จัดมุมความรู้เรื่องสุขภาพช่องปาก
• แนะนำ และฝึกสอนการแปรงฟันในชมรม
  • ด้วยโมเดล
  • ด้วยการย้อมสีฟัน
  • ด้วยการสาธิต
• แกนนำตรวจสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ
  • แนะนำการแปรงฟันให้พระ และประชาชนในชุมชน
  • ตรวจช่องปากให้สมาชิกในชมรม ผู้ป่วย เมื่อออกเยี่ยมบ้าน
  • ตรวจฟันให้ลูกหลานที่บ้าน
  • บันทึกผลการตรวจ และส่งต่อเพื่อรับการรักษาในโรงพยาบาล

รวมเรื่อง ส่งเสริมสุขภาพ สว. พื้นที่ ศูนย์ฯ 8