5 กลุ่ม ลปรร. ประสบการณ์การทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากให้กับผู้สูงอายุ สรุปการ ลปรร. มาเล่าสู่กันฟังค่ะ

มาเริ่มกลุ่มที่ 5 ก่อน Fa คือ ดิฉันเอง พี่นอ นำเสนอ ปัจจัยแห่งความสำเร็จ ของการทำกิจกรรมในภาพรวมของกลุ่มค่ะ ว่าเกิดจากอะไรบ้าง นั่นก็คือ

1. มีความชัดเจนของนโยบาย และรายละเอียดการทำงานตั้งแต่ระดับจังหวัด ได้แก่
   - เป้าหมายการดำเนินงาน ที่กำหนดให้ทุกอำเภอมีชมรมต้นแบบ
   - กำหนดแนวทางของจัดกิจกรรมที่ชัดเจน ในเรื่องของงานทันตฯ เช่น มีออกกำลังกายและแปรงฟัน วันพระผู้สูงอายุเข้าวัดก็มีกิจกรรมแปรงฟัน
2. วิธีการทำกิจกรรม
   - หาชมรมที่มีการเกาะกลุ่มกัน มีการทำกิจกรรมต่างๆ เราก็จะทำงานได้ง่ายขึ้น สะดวกขึ้น
   - การติดต่อประสานงานเป็นสิ่งสำคัญ ทำให้การทำงานทำได้ด้วยดี ทำงานแบบบูรณาการ เช่น กับกลุ่มเวชฯ ผู้รับผิดชอบกลุ่มผู้สูงอายุ ไม่ว่าด้านชุมชน หรือ อปท. ผู้นำชุมชน อสม.
3. ทีมงาน
   - การสนับสนุนสื่อ เช่น โปสเตอร์ โมเดล แผ่นพับ ภาพพลิก เม็ดย้อมสีฟัน แปรง ยาสีฟัน
   - ทีมงานให้ความสำคัญ ร่วมแรงร่วมใจ สละเวลา จริงใจ ต่อผู้สูงอายุ สามัคคี
4. มีการวางแผนงานที่ดี กำหนดช่วงเวลาทำกิจกรรม เพื่อการทำงานจะได้บรรลุตามเป้าหมาย
5. และการติดตามอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นกำลังใจ และกระตุ้นการทำงาน

กลุ่มที่ 4 ... กลุ่มนี้ อ.เอก เป็น Fa

จาก concept การทำงานที่หลากหลาย กลุ่มนี้สรุปได้ 4 ประเด็น ก็คือ

อันดับแรก

• เราให้ความสำคัญที่ งานทุกอย่างจะเดินได้ ก็คือ คนมาด้วยใจ ถ้าใจมาก่อน การทำงานอย่างอื่นก็จะดำเนินไปได้ด้วยดี
• สอง คือ Holistic วิธีคิดในการทำงานของแต่ละคนจะเป็นอย่างไร มุมมองของแต่ละคนไม่เหมือนกัน ก็จะเริ่มด้วยการคุยกัน
• การวางตัว การวางตัวว่าเป็นคนหนึ่ง เป็นสมาชิกคนหนึ่งของเขา ความอ่อนน้อมถ่อมตน การเคารพผู้อาวุโส มีผลดีกับการเข้าชุมชน

ส่วนที่สอง คือ กิจกรรม

• คนทุกคนจะมีความดีของเขาอยู่แล้ว เราจึงไปดูว่า เขามีอะไรดี ไปเสริมพลังให้เขามีเพิ่มขึ้น ดึงความดีที่เขามีมาใช้ให้ได้
• การทำงานทุกวันนี้ ต้องมีการวิเคราะห์ เราก็ทำวิจัยไปในตัว เอาข้อมูลตรงนั้น มาพัฒนางานไปเรื่อยๆ

ประเด็นที่สาม คือ เรื่องของเครื่องมือ

• อิงแนวคิด วิธีการที่ใช้ ในการทำงานกับชุมชน ได้แก่ Ottawa charter 5 กลยุทธ์ในการทำงาน และ Bangkok charter ที่ให้ความสำคัญของภาคีเครือข่าย
• มาตรฐานผู้สูงอายุสุขภาพดี มี 5 ข้อ ที่พิจารณาร่วม ได้แก่ 1) สุขภาพกายดี จิตใจดี 2) มีฟันอย่างน้อย 20 ซี่ 3) มีดัชนีมวลกายที่เหมาะสม 4) การช่วยเหลือตนเอง 5) การออกกำลังกาย

ส่วนอื่นๆ

• บางทีเรื่องเล็กๆ ก็ต้องมีการขยายไปเป็นเรื่องใหญ่ และขยายผลต่อไป
• เรื่องของการทำงาน ต้องมีทีมงาน
• การติดอาวุธทางปัญญา มีการเรียนรู้ตลอดเวลา เรียนรู้เรื่องของชุมชน / บริบทของท้องถิ่น ก่อนที่จะเข้าชุมชน
• ค้นหาความดี เขามีดีอะไรในชุมชน หรือคนคนนั้น
• สร้างแนวร่วม คือ บุคลากร หรือกลุ่มเป้าหมาย ที่มุ่งสร้างคน และหาภาคีเครือข่าย
• สร้างความเชื่อมั่นของแต่ละบุคคล ที่เข้าไปร่วมทำกิจกรรม
• ที่สำคัญ คือ การสร้างให้เกิดพื้นที่การเรียนรู้ เพื่อเป็นแหล่งข้อมูลความรู้การทำกิจกรรม ให้กับคนอื่นๆ ต่อไป

ทฤษฎี ของเรา คือ ดุจเกลือรักษาความเค็ม "SALT" : Support … Analysis ... Learned ... Team

พี่นัน (คุณนันทริกา เลิศเชวงกุล) apply มาจากความรู้ที่ได้รับจากผู้สูงอายุ ... ผู้สูงอายุบอกว่าหลักของการแปรงฟันที่ดี เขาใช้เกลือเสริมอีกทีหนึ่ง ... เอามาคิดหลักของคนทำงานชุมชนที่ง่ายๆ ก็คือ "Support" การทำงานของเรา เราก็จะได้รับการสนับสนุนจากหลายๆ แห่ง เช่น นโยบาย ศูนย์อนามัย สสจ. รพท. รพช. รพ.สต. อนามัย ก็จะกลับไปกลับมาในตอนนี้ได้ "Analysis" การทำงานก็ต้องตามบริบทของเรา ต้องมีการวิเคราะห์ "Learned" การเรียนรู้ เราต้องพยายามเปิดใจเรียนรู้ตลอดเวลา เรื่องใหม่ๆ เรื่องดีๆ สุดท้าย "Team" การทำงานไม่มีใคร one man show ต้อง everybody

กลุ่ม 1 มี Fa คือ อาจารย์ผทายวุธ จาก เกาะคา

เราอิงตาม Zipp Model เริ่มจาก context – input – process – output

ส่วน context

• บริบทของเราที่ทำชมรมผู้สูงอายุ มีทั้งชุมชนเมือง และชนบท
• การเลือกชมรม ตั้งแต่
  ... มีการเลือกเอง อันแรกคือ ดูชมรมที่เข้มแข็ง และมีการดำเนินกิจกรรมกลุ่ม กิจกรรมการส่งเสริมสุขภาพอยู่แล้ว เราก้เข้าไปแจม ไม่ต้องไปเริ่มใหม่ ไปบูรณาการไปเลย
  ... เป็นความต้องการของชุมชน และชมรมฯ เป็นสิ่งสำคัญ ไปดูความต้องการของเขา
  ... พื้นที่ สะดวกในการเก็บข้อมูล และการประสานงาน
• กิจกรรมของชมรมฯ
  ... ใน 4 รพ. กิจกรรมหลักของชมรม ก็คือ งานฌาปนกิจ ทำให้มีการรวมกลุ่มกัน มีงบประมาณสนับสนุนจาก อปท.
  ... กิจกรรมกลุ่ม เดิมมีเรื่องการออกกำลังกาย มีงานหัตกรรมต่างๆ ได้แก่ งานจักสาน เราเสริมงานทันตฯ เข้าไปในชมรมฯ ของเขา
• การเข้าไปประสานงาน
  ... ไปประชุมกับแกนนำ ก็คือ ประธาน กรรมการ เลขาฯ
  ... คืนข้อมูลให้กับชุมชน
  ... ชมรมฯ มีความต้องการให้จัดกิจกรรม เช่น ฟันเทียมพระราชทาน
  ... ให้ความรู้แก่ชุมชน ในเรื่องที่ชุมชนต้องการ
• การนัดหมายทำกิจกรรม
  ... การให้ทันตสุขศึกษา เรื่อง โรคฟันผุ โรคปริทันต์ การดูแลสุขภาพช่องปาก การดูแลฟันเทียม สาธิตการแปรงฟัน ลงมือปฏิบัติ
  ... ติดตามประเมินผล
  ... กิจกรรมเพิ่มเติม เช่น จับคู่กันแปรงฟัน

การขยายกิจกรรมต่อยอด ในปี 54

จะมีการขยายโครงการเพิ่มเติมในชมรมผู้สูงอายุอื่นๆ และจะมีเรื่องนวัตกรรม เช่น อำเภอเมือง จะมีการทำยาสีฟันสมุนไพร และจัดทำแบบบันทึกคู่มือการตรวจฟัน เพื่อที่จะได้เป็นตัววัดความสำเร็จของการดำเนินงานในชมรมฯ ต่อไป

กลุ่มที่ 2 Fa อ.ประยุทธ จาก เกาะคาค่ะ

คุณวรรณา มานำเสนอ

ประเด็นที่ 1 คือ เจ้าหน้าที่มีความมุ่งมั่นในการทำงาน … มีใจรักในการทำงาน รวมทั้ง มีนโยบายชัดเจน ส่งผลให้เกิดการประสานงาน การเข้าหาชมรมฯ ได้ใจของชมรม งานบุญ งานกุศล ไปร่วมด้วยช่วยกัน ... ใจสำคัญที่สุด

ประเด็นที่ 2 คือ ชมรมผู้สูงอายุเข้มแข็ง นั่นก็คือ

• มีกิจกรรมต่อเนื่อง เขาอาจมีทำดอกไม้ ทำแหนม เราก็เอาเรื่องฟันไปแจม เพราะความที่มีการทำกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง ทำให้คิดว่า กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก เขาก็น่าจะทำได้
• แกนนำมีศักยภาพ ถ้ามีเจ้าหน้าที่เกษียณ หรือเจ้าหน้าที่ ยิ่ง อสม. จะช่วยเราได้เยอะ เอามาอบรมให้ความรู้ และให้เขาได้แสดงความสามารถ ทำต่อยอด
• ท้องถิ่นให้การสนับสนุน เจ้าหน้าที่ของเราก็มีส่วน ที่ต้องเข้าถึง และได้ใจท้องถิ่น
• ความมีส่วนได้ส่วนเสียของสมาชิก เช่น การเก็บออมวันละบาท ธนาคาร และอื่นๆ บางทีทำดอกไม้จันทน์ ก็จะมีรายได้เข้ามาเสริม เราก็เอาเรื่องฟันเข้าไปด้วย

กลุ่มที่ 3 Fa พี่หนานค่ะ

กลุ่มนี้ หมอป๋อม@แจ้ห่ม มานำเสนอ ในประเด็น ปัจจัยความสำเร็จในการทำงานส่งเสริมสุขภาพ ของชมรมผู้สูงอายุ

หมอป๋อมมาเล่าให้ฟัง ถึง ปัจจัยความสำเร็จของชมรมผู้สูงอายุวัดศรีหลวง อ.แจ้ห่ม ที่ศึกษาโดย นักศึกษา มช. ค่ะ

สิ่งที่เห็น คือ

• ปัจจัยภายในของตัวชมรม คือ วิสัยทัศน์ของแกนนำผู้สูงอายุ ประธานชมรมผู้สูงอายุแต่ละรุ่น จะมองว่า ใครจะมาทำงานชมรมฯ ต่อ เพื่อสืบสานภารกิจ โดยที่ประธานชมรม หรือแกนนำต้องเป็นที่ยอมรับของคนในสังคม และชมรมด้วย
• จิตอาสาที่เป็นสมาชิกชมรม คือ แกนนำ เป็นผู้มีความเสียสละ มีความเต็มใจ
• บริบทของชมรม
  ... บริบทเมือง เช่น ที่วัดศรีหลวง มีความพร้อมด้านปัจจัย 4 ไม่ต้องไปทำมาหากิน มีลูกหลานเลี้ยงดู ท่านจะมีความสามารถ เปิดรับความรู้ทางทันตสุขภาพ ซึ่งเป็นความรู้ที่เฉพาะทาง
  ... ที่บ้านแม่สุก ส่วนใหญ่เป็นชาวบ้าน แม้แต่ผู้สูงอายุก็จะต้องออกไปทำไร่ทำนา ความสนใจในเรื่องทันตสุขภาพก็จะน้อยลงไป
  ... ส่งผลให้เกิดกิจกรรม ในชมรมผู้สูงอายุบ้านแม่สุก กิจกรรมที่เกิด คือ เพื่อนช่วยเพื่อน เพราะเป็นกิจกรรมที่อยู่ในตัวของคนไทยที่ชอบช่วยเหลือกันและกัน มีการไปตรวจสุขภาพ สุขภาพฟันของผู้ป่วยที่ไปเยี่ยม ไม่เหมือนกับวัดศรีหลวง ที่จะเป็นกิจกรรมการตรวจฟัน การย้อมสีฟัน ให้กับผู้สูงอายุที่ดูชัดเจนมากขึ้น
  ... อีกอันหนึ่ง คือ การเห็นประโยชน์ของความรู้ที่ได้รับของคนในชมรม อย่างวัดศรีหลวง จะยังมีกิจกรรมหนึ่งที่ยังคงอยู่ มานานมาก การออกกำลังกาย ทุกวันนี้ เขาก็ยังออกกำลังกายอยู่ เหมือนกับเป็นกิจกรรมที่อยู่ในชีวิตประจำวัน ซึ่งไม่ต้องมาเตรียมเครื่องมือเฉพาะทาง เช่น ยาย้อมฟัน ต้องแปรงฟันด้วยช่วงเวลาที่จำกัด จึงเหมือนกับเป็นกิจกรรมที่เขาทำได้เรื่อยๆ
• การทำกิจกรรม ต้องมีการกระตุ้น เพื่อให้มีการทำกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง และยั่งยืนในชมรมผู้สูงอายุ
• ปัจจัยภายนอกชมรมฯ ก็มีความสำคัญ เช่น
  ... โรงพยาบาลที่มีเจ้าหน้าที่ key person ประสานงานตลอดเวลา
  ... อปท. สนับสนุนงบประมาณ
• อุปสรรคในการทำให้กิจกรรมการส่งเสริมสุขภาพ ของผู้สูงอายุยังมีไม่มาก จะเกี่ยวกับความหลากหลายของคนในชุมชน ตามทฤษฎี มิจฉาทิษฐิ ที่ได้รับฟังมาจากอาจารย์หมอโกมาตร (เจ้าของแนวคิดนี้ ก็คือ พี่เกียรติค่ะ) นั่นก็คือ เวลาลงไปทำงาน ถ้าเราต้องการให้เป้าหมาย เขาสามารถที่จะดูแลสุขภาพช่องปากได้ด้วยตัวเอง าก็อย่ามองว่า ในตัวชมรม หรือชุมชน เอาอะไรใส่เข้าไป เขาจะทำได้เหมือนกันหมด เราควรจำแนกออกเป็นเหมือนหลักธรรมะ จำแนกบัวออกเป็น 4 เหล่า ค่อยๆ สอนไป ตามแล้วแต่ถนัด ควรมองว่า ในแต่ละชุมชนมีความหลากหลาย การทำกิจกรรมอะไรที่เหมือนๆ กัน ลงไป ก็มองตามบริบทในชีวิตของแต่ละคน และมองแบบองค์รวม

แต่ละกลุ่ม สุดยอด ยกนิ้วให้เลยค่ะ

รวมเรื่อง ลปรร.คนลำปาง ที่บ้านกรูด