คำถามจากเพื่อนบ้านของกรมอนามัยนี่เอง ... สถาบันบำราศนราดูร ถามว่า "ทำอย่างไร จึงจะชวนคนที่ไม่สนใจ KM ไม่ชอบ KM หรือเกลียด KM มาร่วมมือกับเราในการทำ KM"

อ.วิจารณ์ บอกว่า ให้เด็กพูดก่อนนะครับ (อิอิ เด็กที่สุดบนเวทีละค่ะ)

คุณศรีวิภา เธอเล่าว่า

• ใช้ความเข้มแข็งนำ สิ่งสำคัญคือ "คุณอำนวย ท้อได้ แต่ถอยไม่ได้"
• เพราะฉะนั้นสิ่งที่ดิฉันเริ่ม ไม่ว่าจะเป็นจุดเล็กหรือจุดใหญ่ แค่มีคน 2 คน เราก็ OK ค่ะ
• กรมอนามัยมี 30 กว่าหน่วยงาน ไม่ใช่ทุกหน่วยงานเข้ามาทำ และก็ปูพรมได้เท่านี้ สิ่งที่ดิฉันเล่าวันนี้ คือ ผ่านมาแล้ว 3 ปี นี่คือ ปีที่ 4
• เพราะฉะนั้นตอนที่เริ่มต้นปีแรกๆ นี่ มีแค่หน่วยเดียวเองที่ตอบรับ หมายความว่า ปูไปทั่วทั้งหมด แต่ acting แค่หน่วยเดียว เพราะว่าคนที่เขาทำงาน เขามีหลายตัวชี้วัด เพราะฉะนั้น ถ้าเขาจะสนใจเราช้าไปนิดหนึ่งก็ไม่เป็นไร แต่เราค่อยๆ เข้าไปหาเขาเอง
• ไม่ได้บอกว่า เราคาดหวังเยอะไปหรือเปล่า ... ถามว่า คาดหวังไหม คาดหวังในเวลาที่ทำ พอทำเต็มแรงและได้เท่าไร คือ เท่านั้น
• เพราะฉะนั้นเมื่อมันออกมานี่ แม้จะน้อยก็รับได้ มากก็ยิ่งดี และก็ค่อยๆ ตีกลับมาเรื่อยๆ
• พอมันเกิดขึ้นสักหน่อยหนึ่งแล้ว ก็ส่งคนนี้ละค่ะ ... เกิดที่ศูนย์ฯ 1 ก็โยนศูนย์ฯ 1 ขึ้นมาบนเวที หลายๆ หน่วยงานก็เริ่มตื่นเต้น ว่า เขายังทำได้ จากปีแรก 1 และปีที่ 2 เป็น 9 ปีที่ 3 เป็น 19 เริ่มก้าวกระโดดเอง ก็อย่าไปกังวลเรื่องเล็กเรื่องใหญ่นะคะ มันอยู่ที่เราไม่หยุดที่จะทำก็แล้วกัน

คุณหมอสมศักดิ์ บอกว่า

ผมมีความเชื่ออยู่ 2 อย่างในการทำ KM

• อันที่หนึ่ง คือ KM ถ้าคนรู้จักแล้วจะชอบ ไอ้ที่ไม่ชอบเพราะไม่รู้จัก
• อันที่สอง คือ รับรองได้ว่า ทุกคนทำ KM เป็น ขอให้เขาได้มีโอกาสทำเท่านั้นเอง

เพราะฉะนั้น ผมก็ไม่รู้สึกว่า การทำ KM ในกรมอนามัย เป็นความจำเป็นที่จะไปยัดเยียด หรือเอาคำสั่ง หรือเอาอำนาจไปบังคับเขา แต่ว่าแน่นอน ผมพูดอย่างนี้ก็ไม่ได้บอกว่า พอเริ่มปุ๊บ ทุกอย่างก็สะดวกหรอกนะ

เพราะพอเริ่มจริงๆ ก็เห็นชัดว่า มีที่ยังลังเล รอให้เจ้านายสั่งเยอะ แต่พวกที่พอได้โอกาสปุ๊บ เข้าใจ พูดไม่กี่คำนะ ลปรร. ทำให้งานดีขึ้น เอาไปใช้ได้หลายๆ โอกาส ยกตัวอย่าง 2-3 อัน เขาก็ทำได้ ผมเองก็ประทับใจมาก

เมื่อวันที่เราบอกให้ทำแผน ทำกิจกรรม นั้น แล้วเรากลับมาคุยกันอีกสัก 1-2 รอบ กองที่ active เขาก็จะเข้ามาทุกครั้งเลย เวลาเข้ามา เขาก็จะเมาๆ เหมือนที่เราแซวกันเล่นๆ ว่า ที่กรมอนามัย เราทำ KM แบบ Learning by confusion เมาๆ ไปก่อนสักพัก อันนั้นใช่ อันนี้ไม่ใช่ 2-3 รอบ นี่ผมว่าใช้เวลาไม่ถึงปี หลายหน่วยงานก็เริ่มทำงาน ก็ประทับใจ ที่ผมจะเล่าคือ 3 กรณีนี้เสมอๆ

• หนึ่งก็คือ กองคลัง
  ... อ๋อ เข้าใจละ คุณหมออย่างนี้ใช่ไหม
  ... เราจะใช้ KM ใน GFMIS ซึ่งเป็นระบบบัญชีแบบใหม่
  ... เราถามว่า ทำไมล่ะ
  ... ก็บอกว่า คนที่ทำ GFMIS ไม่รู้เรื่อง โทรศัพท์ถามกันเข้ามามากเลย ทำผิดทำถูก เราก็เอาคนที่ถามนี่มาคุยกันดีมั๊ย
  ... อ๋อ เอาเลย คุณเปี๊ยก เจ้าของไอเดีย GFMIS นี่
  ... แกก็ไปจัดทีมคุยเรื่อง GFMIS กับคนในกองฯ
  ... สักพักหนึ่งก็บอกว่า มันก็ยังมีคนทำงานที่ผิดๆ อยู่ในศูนย์ฯ นะ กองอื่นๆ ด้วยนะ ไม่ใช่กองคลังอย่างเดียว เอามาคุยกันด้วย
  ... เราไม่เคยบอกเขาเลยนะครับว่า ให้ทำ GFMIS
  ... ไม่เคยบอกเขาเลยว่า ให้เอาใครมาคุย
  ... ไม่ได้บอกว่าคุยนอกกองฯ ด้วย
  ... เขาไปจัดการกันเอง
• อันที่สอง ที่ศูนย์อนามัยที่ 1 ที่ห้องคลอด ศูนย์อนามัยที่ 1 นี่เป็น รพ.ส่งเสริมสุขภาพ ทำงานแม่และเด็ก ทำคลอด
  ... ห้องคลอดเวลาส่งเวรเขาก็ใช้เวลาประมาณครึ่ง หรือ 1 ชม. ให้คนมาคุยกัน ว่าใครมีเรื่องดีๆ มาเล่าให้กันฟัง
  ... เขาก็จะมีเรื่องดีดีมากเลย
  ... ทั้งจาก aids ผู้ช่วยพยาบาล พยาบาลวิชาชีพ และใครๆ แม้แต่คนเฝ้าประตู
  ... ก็ทำให้เห็นชัดว่า จริงๆ แล้วทุกคนทำเรื่องดีดีเยอะมาก
• เรื่องที่ 3 ก็เป็นที่ศูนย์อนามัยที่ 1 เหมือนกัน ก็เป็นการเอา KM ไปใช้กับการ Educate คนไข้เบาหวาน
  ... เขาก็คิดของเขาเอง ว่า คนไข้เบาหวานมาแลกเปลี่ยนประสบการณ์กันเอง
• เราไม่ได้บอกหรอกครับเรื่องพวกนี้ เขาคิดเองหมด พอให้โอกาส เขาก็ทำ
• ปีที่ 3 ตอนที่เราจัดตลาดนัด concept ก็เป็นอย่างนี้ละครับ เราได้ยิน feedback จากที่ประชุมบอกว่า เออ อย่างนี้มันดีนะ KM มันเหมือนการเปิดโอกาสให้คนคิดนอกกรอบได้มีโอกาสแสดงออก แล้วได้มีโอกาสบอกคนอื่นด้วย คือ ทั้งได้ลอง ทั้งได้บอก
• โดยส่วนตัวก็เข้าใจว่า ตรงนั้นอาจจะเป็นหลายๆ เวที ที่คุณศรีวิภาบอกว่า พอเรามีคนทำได้ดี ก็อย่าไปปล่อยเขาอยู่เฉยๆ เอาเขามาทำ Marketing ด้วย คือ ทั้งทางตรง และทางอ้อม จัดตลาดนัดก็เป็นทางอ้อม และก็เข้าไปคุยอีกที บอกให้เขารู้ว่า เขต 1 ดีนะ เขต 6 ดีนะ เขต 4 ก็มีอะไรดีดีนะ ก็นำเขาไปโฆษณาขายต่อ และมีโอกาสก็ทำอย่างอื่น
• อีกประเด็นหนึ่ง คือ อย่าไปหันมองผู้บริหารมาก ทีมกลางก็ต้องพยายามวิเคราะห์ ว่า งานอะไรที่กองต่างๆ เขาทำอยู่ ที่อาจจะเอา KM ไปใช้ได้ และเราไปชวนเขา
  ... อย่างเช่นการจัดประชุมใหญ่นั้น เราก็ทำให้คนทำงานเรื่องส้วมมาตระหนักเองว่า อยากลองทำ KM เราก็ลองไปแหย่ว่า
  ... การจัดประชุมใหญ่ก็ทำแบบ KM ได้นะ เราพูดตั้งแต่แรกแล้ว เพราะว่าการจัดประชุมใหญ่ของกองวิชาการ ส่วนมากก็จะเป็น lecture
  ... ตอนนี้คนมีความรู้มีเยอะมาก ก็เป็นทางหนึ่งของการทำ KM อยู่แล้ว เราทำ KM เพราะเราเชื่อว่าคนมีความรู้ ไม่งั้นเราไม่ใช้ KM

อ.วิจารณ์ ท่านได้ร่วมแสดงความคิดเห็นที่เฉียบ (คม) ว่า

"คำถามคือว่า ทำอย่างไร จึงจะชวนคนที่ไม่สนใจ KM ไม่ชอบ KM หรือเกลียด KM มาร่วมมือกับเราในการทำ KM ?"

คำตอบของผมคือ

• อย่าไปชวนเขามาร่วมมือกับเรา อย่าไปชวนเขามาทำให้เรา อย่าไปชวนเขาทำ KM นะครับ
• แต่เราไปชวนเขาว่า คุณเนี่ยะ เราสืบมาแล้ว (เราต้องไปสืบเขามานะ ...) คุณมีกลเม็ดเด็ดพรายในการทำงานนี้เนี่ยะ ยอดเยี่ยมมากเลย มาช่วยเล่าให้คนอื่นฟังหน่อยได้มั๊ย นะครับ
• เราอาจจะจัดเวทีกินข้าวเที่ยงด้วยกัน หลังข้าวเที่ยงก็ได้ สัก 15-20 นาที ครึ่งชั่วโมง แบบนี้ มาเล่าหน่อย แต่ว่าเล่าแบบ Storytelling นะครับ
• แล้วเราก็ไปชวน โฆษณา ให้ 9 คน 10 คน นี้ บอกว่ามาฟังเรื่องทีเด็ด แล้วคุณจะติดใจ
• รับประกันครับ หลังจากนี้ไอ้คนนี้จะติด KM โดยไม่รู้จักว่าเป็น KM นะครับ
• ตกลงเราไม่ได้ชวนให้เขาทำ KM เน๊าะ
• เราชวนให้เขานำเอาความสำเร็จที่เขาภูมิใจ และคนอื่นชื่นชมนี่มาเล่า
• ความชื่นชมของคนอื่นนี่ จะทำให้คนนี้ มันมีพลัง จะทำงานเก่งขึ้น ได้รับการยอมรับมากขึ้น มีความสุขมากขึ้น ... ถูกไหมครับ
• และถามว่า เราไปชวนให้เขามาทำอะไรน่ะหรือ ... เราก็เปล่านะ ที่จริงน่ะ เราไปรับใช้เขา รู้ไหมครับ รับใช้ในเรื่องอะไร ... ในเรื่องงานขององค์กร ไม่ใช่เรื่อง KM และเราเอา KM ไปเป็นเครื่องมือ ถูกไหมครับ ไม่ใช่เป้าหมาย

รวมเรื่อง Learn 4 Change ที่เมืองทองธานี