ลองมาดูวิธี How to กับเรื่องเล่า โดยคุณศรีวิภา ดูนะคะ ... ดิฉันพยายามดึงเอาเสี้ยวเล็กๆ ของเธอออกมาให้ลองดูวิธีการกันนะคะ ว่า tricks การสกัดเรื่องเล่าของเธอ ทำยังไง

• การ train Fa & Note ... ทีมกรมอนามัยใช้สูตร วิทยากร ซ้อน Fa & Note คือ วิทยากร ก็มีฐานะเป็น trainner ตอนเริ่มต้นที่กลุ่มจะฝึก ยากสักนิด ช้าสักหน่อย เพราะว่าการเริ่มแรก มักจะเข้ารอยพฤติกรรมที่ทำกันมาแล้วทั้งนั้น ก็ต้องใช้เวลาสาธิตจากกลุ่มจริงค่ะ ... มาลองดูนะคะ ว่า คุณศรีเธอทำบทบาทนี้อย่างไร

• Fa กลุ่ม (เริ่มบทบาท หลังจากที่เราได้ประชุมเตรียมตัว Fa ให้รู้บทบาทแล้วนะคะ) … ขอให้พวกเราลองนึกกันว่า ตั้งแต่เริ่มกระบวนการฝึก เราอย่าไปนึกที่เดินทางไปแล้ว เริ่มตั้งแต่นักเรียนเปิดเรียนวันแรก เริ่มตั้งแต่มีการจัดตารางสอน จัดยังไง ทำไมถึงต้องเอาการฝึกเอาไว้อย่างนี้ ก่อนหน้ามีการฝึกหรือไม่ ทั้งหมดคือ ความสำเร็จในการฝึกภาคสนาม ใครมีส่วนเกี่ยวข้องตรงไหน พยายามเอาความรู้ตรงนั้นที่มันซ่อนอยู่ ที่มันมีประโยชน์ออกมาบอกกันว่า เป็นความสำเร็จ
  ... สำหรับผมแยกออกเป็น 5 ส่วนใหญ่ๆ ได้เลย ... เริ่มตั้งแต่ที่อาจารย์เป็นอันแรก ไม่ว่าจะเป็นการสอน การจัดตารางสอน การเตรียมความพร้อม การแจกจ่ายของ อะไรก็แล้ว ทั้งหมดที่ว่า เบี้ยเลี้ยงก็ต้องเบิกให้ทัน อะไรก็แล้วแต่ ที่เราทำมาทั้งหมดที่เกิดความสำเร็จ เพราะว่าเราได้มีการเตรียมการมาอย่างดี
  ... อันดับแรกก็เกิดจากอาจารย์ และเจ้าหน้าที่ทั้งหมด มีส่วนไหนที่เกี่ยวข้องก็ลองดู เอาตรงนั้นออกมา
  ... อันที่สอง อาจดูประสบการณ์ก่อน เช่น จากครูฝึกที่ปากช่อง ถ้าไม่มีครูฝึกนี้ เราจะไม่ประสบผลสำเร็จเลย ดูว่าครูฝึกเขาฝึกยังไง เขานำนักเรียนอย่างไร ผลจึงออกมาได้ดี
  ... อันดับที่สาม คือ ส่วนสนับสนุน ไม่ว่าจะเป็น ผู้บริการรถ เจ้าหน้าที่แพทย์ สรรพาวุธที่สนับสนุนวัตถุกระสุน หรือว่า กบ. ที่สนับสนุนน้ำมัน หรือว่าผู้ที่สนับสนุนเที่ยวบิน พวกนี้เป็นการสร้างความสำเร็จให้เราทั้งนั้น รวมถึงตำรวจทางหลวง และคนนำทางด้วย ถ้าไม่มีขบวนนำทาง เราก็คงไม่ได้รับความสะดวก และไม่อาจถึงที่หมายได้ทันเวลา เราอาจเกิดอุปสรรคปัญหา ทางหลวงก็ช่วยเราได้เยอะ กรณีที่เกิดปัญหาในบางครั้ง
  ... อันดับที่สี่ คือ ปัญหาของนักเรียนเอง เราดูแลเขาอย่างไร ไม่ให้มีปัญหา และร่วมมือในการฝึก อันนั้นคือ ปัจจัยที่ทำให้เกิดความสำเร็จ
  ... อันดับที่ห้า ที่เราไม่ได้พูดถึงเลย แต่อาจจะเกิดขึ้นก็ได้ คือ สภาพอากาศ เรากำหนดไม่ได้ ถ้าเกิดเราไปทุกครั้งที่เรากำหนดวันเวลา สภาพอากาศเป็นใจกับเราตลอด แต่ถ้าเราไปกำหนดช่วงภาวะฝนฟ้าคะนอง หรืออะไรเข้ามา ก็จะไม่สำเร็จ นร. อาจไปติดอยู่บนเขา อาจไป เกิดอุบัติเหตุ หรืออะไรก็แล้ว
  ... 5 ปัจจัยหลักๆ ที่เกี่ยวกับพวกเราทุกคน ที่ผมกล่าว ดูว่าใครเกี่ยวข้องกับส่วนไหน เอาส่วนนั้นมาที่จะเกี่ยวข้องให้มากที่สุดเท่าที่จะมากได้ เพื่อที่จะเอามาเก็บไว้เป็นความรู้ให้กับคนรุ่นหลังได้ต่อไป
• คุณศรีวิภา (ขอแทรก) ... เนื่องจากเวลาของการพูดคนละ 5 นาที เพราะฉะนั้นประเด็นสำคัญที่อาจารย์กล่าวเป็นสิ่งที่ถูกต้อง
  ... แต่ท่านจะต้องให้โอกาสสมาชิกกลุ่ม ได้พูด microsuccess เล็กๆ ที่สำเร็จด้วย ท่านไป approach อย่างเมื่อกี้ที่บอกว่า ความสำเร็จของครูฝึก ... ไม่ได้เล่าในฐานะครูฝึก แต่เล่าในฐานะตัวท่านเอง มีส่วนเข้าไปทำยังไง ไปพูดยังไง ไปประสานงานยังไง ถึงกระทั่งออกมาได้ดี เป็น tacit ที่เกิดจากตัวท่านจริงๆ บางคนเขาไม่ได้พูดอย่างนี้ เล็กๆ นี้ ก็คือ microsuccess
  ... อาจารย์ให้ idea ค่อนข้างกว้าง เพราะว่าในเวลา 5 นาที ต้องใช้ประเด็นเล็กๆ ที่เราคิดว่าสำเร็จ แต่ว่าขณะเดียวกัน ระหว่างที่เล่า ถ้าเขาอยากรู้มากขึ้น ก็สามารถถามกันได้ และ Fa ก็ช่วยถาม ว่า การทำอย่างนั้นเป็นยังไง คิดยังไง เมื่อพูด 5 นาทีจบแล้ว คนอื่นก็อาจมาถามต่อ แต่จากการคำนวณ รวมทั้งหมดมี 2 วิธี คือ วิธีที่ 1 คนละ 5 นาที หรือคุมเวลา แล้วก็บางคนอาจเล่าสั้น เล่ายาวก็ได้ แต่ต้อง clear กันว่า เป็นการเล่าในเรื่องความสำเร็จเล็ก ... การพูดก็สุดแท้แต่ ไม่จำเป็นต้องเรียงลำดับก็ได้
• ผู้เล่า ... ในเรื่องความสำเร็จของการฝึกภาคสนาม จุดที่สำเร็จ น่าจะเป็นเรื่องของการวางแผน เอาไปฝึกในภาคสนาม เมื่อระยะเวลาที่กำหนดเอาไว้เมื่อปลายหลักสูตร มันจะต้องเริ่มต้นด้วยการวางแผนว่า จะต้องให้เขาทำอะไร ที่ไหน เมื่อไร แล้วก็ในการทำตรงนี้จะมี 3 ขั้นตอน คือ ก่อนไป ตอนไป และหลังไป ในตอนที่ก่อนไป ก็มีการเตรียมโดยเชิญวิทยากรจากค่ายอื่นมา บรรยายให้กับนายทหารนักเรียนที่จะไปเข้าฝึกว่า เขาจะต้องปฏิบัติตัวอะไรบ้าง และร่วมกับการชี้แจง ตัวเองเป็นผู้จัดบรรยาย เสร็จแล้วหลังจากที่เขาไปฝึกแล้ว ตัวเองจะใช้วิธีประชุมเรื่อง การให้กำลังใจ เพราะว่าสิ่งที่ไปค่อนข้างยาก
• คุณศรีวิภา (ขอแทรก) ... ขออนุญาตเอา Case นี้เป็นตัวอย่าง คือ ตอนนี้เรากำลังเล่าขั้นตอนการเตรียมการฝึก อันที่นำมาก่อน คือ การกระตุ้นนายทหารนักเรียน ... ตอนที่ไปกระตุ้น อาจารย์พูดกับนักเรียนว่าอย่างไรบ้าง แล้วขั้นตอนที่วางแผน ได้มาจากทฤษฎีบางอย่าง หรือว่าทำไมอาจารย์ถึงวางแผนอย่างนี้ ก็ต้องเล่าในรายละเอียด กระตุ้นยังไง และนักเรียนยังไงจึงไปกระตุ้น หรือมีเงื่อนไขนักเรียนเป็นอย่างไร ถึงได้ทำ เล่าให้เห็นลึกกว่านั้นอีก
• ผู้เล่า ... ในส่วนที่ไปกระตุ้นเขา เนื่องจากเราเห็นภาพรวมของนายทหารแต่ละคน เห็นว่า คนไหนมีความพยายามอย่างไร ก็จะบอกเขาในลักษณะภาพรวม แล้วก็เน้นกลุ่ม
• คุณศรีวิภา ...  ขออนุญาตอีกทีนะคะ ... ตรงนี้อาจารย์เห็นความพยายามของนักเรียน สังเกตยังไง
• ผู้เล่า ... เพราะว่ามันมีขั้นตอนของก่อนที่จะไปฝึกภาคสนาม เราจะมีการเตรียมการของนักเรียนในการที่จะทำ Project เล็ก เรื่องการเดินทางไกล เขามีความพยายามอย่างไร มีกิจกรรมอื่นๆ ที่จะมา support ในเรื่องของการที่
• คุณศรีวิภา ... แต่ละคน ที่อาจารย์จะไปดู อาจารย์สังเกตตรงไหน
• ผู้เล่า ... ดูที่การปฏิบัติ ที่มีผลต่อการปฏิบัติยังไง ที่เขาไปเดินทางไกล ผลสำเร็จของภารกิจที่เขาทำแล้ว และกลับมาแล้วยังดีอกดีใจ หรือว่าเดินทางไกลกลับมาแล้ว เขามาในเวลาที่เร็วกว่าปกติ ก็จะดูได้ว่า มันเป็นการสังเกตเฉพาะบุคคลหรือเปล่า ไม่แน่ใจนะคะ
• คุณศรีวิภา ... ทำไมอาจารย์ไปสังเกต
• ผู้เล่า ... จากการที่ตัวเองอยู่ที่นี่มานาน เลยคิดว่าสังเกตตรงนี้แล้วได้ผล
• คุณศรีวิภา ... จะเห็นว่าสิ่งที่อาจารย์ทำอย่างนี้เพราะว่า อาจารย์สังเกต ถ้าเล่าแค่ว่าไปกระตุ้นเฉยๆ มันไม่เห็นภาพ ต้องทำให้เห็นมากกว่านี้ ก็จะทำให้เห็น tacit จากการเล่า
• ผู้เล่า ... เมื่อเสร็จการฝึกภาคสนาม เราก็จะพยายามให้เขาคืนของให้หมด ถ้าไม่ครบก็ต้องตาม
• คุณศรีวิภา ...  มีไม่ครบหรือไม่ ทำยังไง
• ผู้เล่า ... จะมีนักเรียนสองคน ที่ทำหน้าที่ในการรับผิดชอบติดตามงาน แต่ถ้างานตรงนี้ไม่ work ก็ต้องบอกว่า มีกติกา ก่อนหน้าที่จะไป เจ้าหน้าพัสดุจะบอกอยู่แล้ว อุปกรณ์ก็จะครบ
• ตอนนี้ Fa เริ่ม get idea ... ช่วยถามบ้างค่ะ
• Fa ... คนขี้เกียจ คนดื้อ อาจารย์ทำยัง
• ผู้เล่า ... ก็ต้องเรียกมาคุยสองต่อสอง คุยกับเขาบอกว่า อันนี้ไม่ได้ อันนั้นไม่ได้ มีปัญหาอะไรหรือเปล่า จริงๆ แล้วบางทีตัวเองก็รู้สึกว่าไม่ดี เพราะว่าพูดกับเขาตรงๆ และไม่มีเทคนิค แต่ก็จะได้ผล เพราะว่าก่อนหน้าที่จะมีเรื่องตรงนี้ เราก็จะมีการเปิดใจของหลักสูตรก่อน เราก็จะบอกเขาว่า ตัวเราเองเป็นอย่างไร และจะบอกเขาว่า ตัวเองเป็นคนดุ มีอะไรขอให้พูดกันตรงๆ ในเรื่อง กฎระเบียบ
• Fa ... สมมติว่า สมชายดื้อ อาจารย์ใช้คำพูดอย่างนั้นให้ฟังหน่อยครับ
• ผู้เล่า ... งานที่ให้ไป ยังไม่เสร็จมีปัญหาอะไรหรือเปล่า คือ เป็นการมาคุยกัน และจะทำเสร็จส่งได้เมื่อไร จำไม่ได้แล้วค่ะ เพราะว่าแต่ละคน แต่ละรุ่นมีหลากหลายมาก
• ตอนนี้ เล่าจบ จะสรุปปัจจัยความสำเร็จ ของการเล่าเรื่องนี้ละค่ะ
• คุณศรีวิภา ... อาจารย์คิดว่า อะไรเป็นปัจจัยแห่งความสำเร็จ อันนี้ให้กลุ่มพูด อะไรคือความสำเร็จในเรื่องนี้ ที่นำมาสู่การวางแผน จากที่ฟังของเขาพูด
• กลุ่ม ... การที่เขากระตุ้น ถ้าเขาเตรียมเขาทำยังไง การที่ทำให้ ...
• คุณศรีวิภา ... เราจะสรุปที่ได้ยินจากเรื่องเล่า ไม่ได้สรุปมาจากที่อื่น ได้ยินอะไร สังเกตเห็นอะไรจากเรื่องนี้บ้าง
• กลุ่ม ... ที่ได้ยินมา ก็คือ ทักษะ และประสบการณ์ของอาจารย์ อาจารย์บอกว่า ฝึกมาหลายรุ่น แต่ละคนไม่เหมือนกัน เพราะว่าการบอกแต่ละคน ที่อาจารย์บอกว่าไม่เหมือนกันสักคน
• คุณศรีวิภา ...  ทักษะ และประสบการณ์ ใช่ไหมคะ ทักษะ หรือ ประสบการณ์ หรือ ทักษะ + ประสบการณ์
• กลุ่ม ... ผมว่าประสบการณ์
• คุณศรีวิภา ... วิธีสรุปจะเป็นอย่างนี้ คือ จากเรื่องเล่า มันจะมีหลายๆ ครั้ง บางทีเราไปสรุปในสิ่งที่เกิน หรือสิ่งที่เป็นความคิดของเราที่เราจะตอบคำถาม ทุกคนได้ยินอย่างนี้แล้ว อะไรคือ ปัจจัยแห่งความสำเร็จ ถ้าได้ยิน 1 เสียง 2 เสียง 3 เสียง แล้ว ก็น่าจะแปลได้ว่า คำตอบนั้น คือ ปัจจัยแห่งความสำเร็จได้ ใช่ ทักษะ และประสบการณ์ ไหม หรือทักษะ หรือประสบการณ์
  ... มีอะไรอีกไหมคะจากเรื่องเล่า ที่ว่า จิตวิทยา ได้หรือไม่ หรือความช่างสังเกต ที่เลือกคนมา หรือว่าเป็นจิตวิทยา
• กลุ่ม ... ตามเรื่องเล่า ก็น่าจะเป็นมาใช้ทักษะ เพื่อไปกระตุ้นให้เขาทำให้เสร็จภารกิจ
• กลุ่ม ... เริ่มต้นจากตัวอาจารย์เอง เพราะช่างสังเกต อาจารย์ใช้เทคนิคของอาจารย์เอง เช่น ดุ ทำไมไม่ส่งงาน คุยกัน ถามถึงเหตุถึงผลก่อน โดยเริ่มจากการสังเกต รู้ว่า นร. คนนี้ไม่ส่งงาน เหมือนกับที่ตัวเองพูดตั้งแต่ต้นแล้วว่า ดุนะ เฮียบนะ ถ้าถามว่าทำไมไม่ส่งงานก็จะมีต่อ เป็นส่วนที่อาจารย์ดึงตัวอาจารย์ออกมาจากการสังเกต ประสบการณ์ และเทคนิคของอาจารย์ เป็นส่วนเฉพาะ คำพูดที่ตรง ทำไมไม่ส่งงาน โดยไม่อ้อม อาจารย์ใข้ความตรง
• คุณศรีวิภา ... ถ้าทุกคนฟัง และคิดว่า นี่เป็นเรื่องของจิตวิทยา ทักษะส่วนบุคคล หรือความตั้งใจ ความอดทน อะไรที่ตรงที่สุด และกลุ่มยอมรับที่สุด นั่นก็คือ ปัจจัยแห่งความสำเร็จ
• กลุ่ม ... ความตั้งใจที่จะทำให้ดี เป็นเจตนาที่ดี หรือว่าเป็นทักษะ อะไรเป็นเหตุที่ทำให้เกิดขึ้น
• คุณศรีวิภา ... หรือหลายตัวรวมกัน
• กลุ่ม ... ความตั้งใจ + ทักษะ แต่ว่าคนอื่นเอาไปใช้ต้องสำเร็จ ผมว่าไม่ใช่ น่าจะเป็น
• คุณศรีวิภา ... หรือมีความรู้ ความสามารถ หรือมีจิตวิทยา
• กลุ่ม ... ผมว่าน่าจะเป็นการวางแผน
• คุณศรีวิภา ... ถ้าอาจารย์ปิ๊งแว๊บ เรื่องการวางแผน และหลายคนบอกว่าใช่ นั่นก็คือใช่

เรื่องเล่า บอกเรื่องราว How to ... นี่ละค่ะ หนึ่งในเทคนิคคุณศรีวิภา