ท้องฟ้ามืดครึ้ม  อึมครึม มวลหมู่ก้อนเมฆที่รวมตัวกันขาวบริสุทธิ์คล้ายปุยนุ่น  บัดนี้มีสีเทาเข้ม  เป็นก้อนใหญ่  ดวงอาทิตย์ที่เคยทอแสงสว่างไสวเจิดจ้าพร้อมกับไอร้อนระอุ  ก็ถูกบดบังด้วงก้อนเมฆมหึมา  คล้ายกับว่าวันนี้จะไม่มีแสงแดดอันร้อนจ้าให้เห็นอีกแล้ว ความเย็นจากเครื่องปรับอากาศบัดนี้เย็นกว่าทุกวันทั้งๆที่ตัวเลขที่เครื่องปรับอากาศขึ้นที่ 25 องศาเหมือนเช่นทุกวันที่ผ่านมา  สายฝนเริ่มโปรยปราย  เสียงสายฝนที่กระทบหลังคาและหน้าต่างดังโป๊กเป๊ก ๆ  สลับกันคล้ายเสียงดนตรีบางชนิด สลับดังบ้างเบาบ้าง แสงบางอย่างที่ปรากฏเบื้องหน้า แว๊บๆเร็วมาก คล้ายแสงแฟลตยามถ่ายภาพ และตามด้วยเสียงคำรามของฟ้าคล้ายเสียงเกรี้ยวกราดยามมีอารมณ์โกรธ  ครืนๆ ดังมาเป็นช่วงๆ  ตามหลังลำแสงที่ปรากฏ เพียงไม่กี่นาทีเสียงเม็ดฝนที่โปรยปรายดังบ้างเบาบ้างบัดนี้แยกไม่ออกแล้วว่าดังหรือค่อย  เพราะได้ยินเสียงระดับเดีย วกัน

          กริ๊งงงงงงงงงง  เสียงโทรศัพท์ดังยาวติดกันครั้งเดียว  ทำให้ฉันต้องละสายตาจากเม็ดฝนที่พรั่งพรูลงมาเหมือนสาวน้อยร้องไห้ปริ่มว่าจะขาดใจอย่างไม่มีจังหวะหยุด หมุนตัวเดินกลับมารับโทรศัพท์นั้นทันที

“สวัสดีค่ะ  โรงพยาบาลแก่งคอยค่ะ”

“กำลังพูดค่ะ”  ฉันบอกไปยังปลายสายที่ต้องการพูดกับฉัน  เมื่อปลายสายแจ้งชื่อหน่วยงาน  ชื่อผู้ที่กำลังสนทนากับฉัน  และวัตถุประสงค์ของการโทรมาหาฉันในครั้งนี้

“โอ้โห  ด้วยความยินดีมากเลยค่ะ  ที่ให้เกียรติกับโรงพยาบาลของเรา  รู้สึกดีใจมากและเป็นเกียรติอย่างยิ่งเลยค่ะ......ขออนุญาตเรียนท่านผู้อำนวยการก่อนนะคะ  ถ้าหากเปลี่ยนแปลงยังไงแล้วจะโทรไปแจ้งอีกครั้งค่ะ  แล้วพบกันวันที่ 23 กันยายนนี้นะคะ  ...ค่ะ  สวัสดีค่ะ”  ฉันวางสายลงหลังจบการสนทนา

            และฉันต้องโทรกลับไปที่ผู้ติดต่อคนเดิมอีกว่า วันที่ 23 กย ผู้อำนวยการไม่อยู่ติดราชการขอเลื่อนนัดเป็นวันที่ 21 หรือ 22 ก.ย. และมีการติดต่อกันอีก 2-3 ครั้ง  และการนัดครั้งนี้ก็ตกลงกันวันที่ 22 กันยายน 2552  ด้วยความกังวลว่าผู้มาเยี่ยมจะผิดหวังในความตั้งใจมา  ผู้อำนวยการของเราได้ให้กำลังใจว่า  เราก็คือเรา  ขอให้แสดงความเป็นเราให้มากที่สุด  เรามีอะไรที่อยากให้เขารู้ก็แสดงไปตามนั้น  คล้ายกับจะบอกว่าอย่าได้กังวลใดๆเลย  ฉันและประธานฯ FA ได้กล่าวสำทับหลังผู้อำนวยการกล่าวอีกครั้งว่า  พวกเราล้วนตั้งใจทำความดี  “การพัฒนา”  ไม่มีคำว่าจบหรือสิ้นสุด  มันจะมีการพัฒนาไปเรื่อยๆเหมือนชื่อของมัน  และฉันอยากจะบอกว่านี่เป็นครั้งแรกในชีวิตของฉันที่การต้อนรับ สรพ.แล้วฉันได้กลับบ้านตั้งแต่ 4 โมงเย็น ก่อนเวลาเลิกงาน เพื่อไปรับลูกและพาลูกไปรับรางวัลในการเรียน  ทำให้ฉันอดนึกไม่ได้ขณะลูกรับรางวัล  ว่าพรุ่งนี้ฉันและโรงพยาบาลของฉันจะได้รางวัลจากผู้มาเยือนอะไรบ้างนะ

         แอร์ในห้องประชุมถูกเปิดเย็นฉ่ำ ตัวแทนจากทุกหน่วยงาน  ผู้ประสานงานคุณภาพและผู้เกี่ยวข้องพร้อมกันที่ห้องประชุม  แววตาทุกคนต่างจ้องมองไปยังทีมผู้เยี่ยมสำรวจที่นำทีมโดย อ.ดวงสมร  บุญผดุง (หรือ นาม “แม่ต้อย” ที่ฉันเรียกอย่างคุ้นเคยเมื่อครั้งไปอบรม Narrative Medicine ที่นครปฐม)  อ.นพ.สุรชัย อ.Marian อ.หน่อย อ.พอลล่า และทีมงาน  ในครั้งนี้ สรพ.แจ้งว่าจะมาเยี่ยมและติดตามการพัฒนาคุณภาพตามโครงการ “การสร้างเสริมสุขภาพผ่านกระบวนการคุณภาพเพื่อการเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืน: SHA" ซึ่ง SHA ประกอบด้วย 2S 3H 2A  นั่นก็คือ  Spiritual,  Sustainable,  Humanized,  HA,  HPH,  Appreciation  และAccreditation

         “ข่าวการค้ายาบ้า  การจับยาบ้า  การเสพยาบ้า  เมื่อปี 2547  เป็นต้นมา  ทำให้หน่วยบริการสุขภาพอย่างพวกเราต้องหาวิธีรับมือกับการขยายตัวของขบวนการเหล่านี้  ไม่ว่าจะเป็นตั้งศูนย์รักษายาเสพติดในโรงพยาบาล  ส่งเจ้าหน้าที่ไปอบรมเรียนรู้เรื่องยาเสพติดชนิดต่างๆ  การให้คำปรึกษาด้านยาเสพติด และให้การรักษาผู้ติดยาเสพติดด้วย Matrix Program  แม้จะมีงบประมาณลงมาอย่างมากมาย  ที่จะช่วยกันรับมือกับปัญหาที่เกิดขึ้น  ผมกลับมองว่าเรากำลังไล่ตามปัญหา  ที่ไม่มีวันหมด  เดี๋ยวก็โผล่ตรงนั้น  เดี๋ยวก็โผล่ตรงนี้ราวกับดอกเห็ด  ที่เราเหนื่อยมากแม้จะแก้ปัญหาได้พอประมาณ  มันไม่ยั่งยืน  และเรากำลังเกาไม่ถูกที่คัน  เหมือนกับการแก้ปัญหาด้านสุขภาพที่เราตั้งรับอยู่ที่หน่วยบริการ  ขณะที่พัฒนาการของการเจ็บป่วยมันก็มีพัฒนาการและการเปลี่ยนแปลงรวมถึงกลายพันธุ์  เมื่อเราได้ทำงานเชิงรุกบ้างทำให้เรามองโลกที่กว้างขึ้น  เข้าใจปัญหามากขึ้น  และช่วยกันแก้ปัญหาเหล่านั้นได้อย่างยั่งยืน  โดยใช้เครื่องมือชนิดหนึ่งที่เรียกว่า “แผนที่ผลลัพธ์” ( Outcome Mapping ) 

        อำเภอแก่งคอยจะเรียกว่าเป็นพื้นที่สีแดงก็ไม่ผิดนักในขณะนั้น  ทั้งปัญหายาเสพติด  ปัญหาอุบัติเหตุจากการทำงาน  และทางจราจร  ที่ถาโถมเข้ามา  เราได้รับผลกระทบจากการเจริญเติบโตทางด้านอุตสาหกรรม  ที่กลายมาเป็นนิคมอุตสาหกรรมในปัจจุบันอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้  ด้วยสภาพพื้นที่  เป็นเส้นทางคมนาคมสายหลักของถนนมิตรภาพ  เส้นทางการขนส่งหลัก  มีรถบรรทุกวิ่งมากมาย  ต้องวิ่งเข้าออกเพื่อรับสินค้าทางเกษตรกรรม  รวมถึงโรงปูนซีเมนต์ขนาดใหญ่อีก 3 แห่ง  ไม่ว่าจะเป็นโรงปูนซีเมนต์ตราช้าง  ตรานกอินทรีย์  และ TPI  มีนักวิจัยลงพื้นที่มาทำวิจัยกันมากมายโดยเฉพาะกับผู้ขับรถบรรทุกทั้งหลาย ถึงสาเหตุการเสพยาเสพติดโดยเฉพาะยาบ้าในขณะนั้นได้ทราบเหตุผลต่างๆกันไป   โรงเรียนมัธยมก็มีข่าวการระบาดหนักของนักเรียนติดยาบ้า  และบุหรี่   ข่าวการค้าและการเสพยาบ้าในโรงงานมีปรากฏให้เห็นทุกวัน    ซึ่งอำเภอแก่งคอยเป็นเขตนิคมอุตสาหกรรม  มีโรงงานตั้งแต่ขนาดเล็กไปถึงขนาดใหญ่กว่า  120  โรงงาน  ข่าวการค้าแรงงานต่างด้าวทั้งถูกกฎหมายและที่ลักลอบเข้ามาในประเทศ  ปัญหาหลายอย่างที่มันเกิดขึ้นในพื้นที่  ในชุมชนของเรา

       ผมเห็นเจ้าหน้าที่ในโรงพยาบาลของผมต้องออกไปทำงานกับพื้นที่ไม่ว่าจะเป็น ชุมชน  โรงเรียน  โรงงาน  ตำรวจ  ทหาร  ตั้งแต่จุดเล็กๆ  การสอนและสร้างความแข็งแรงมีภูมิคุ้มกันในการป้องกันและปฏิเสธยาเสพติดให้นักเรียน  ทำความเข้าใจกับผู้ปกครองและผู้นำชุมชน  เพื่อให้ชุมชนปลอดยาเสพติด  และกลายเป็นนโยบายของจังหวัด  จนไปถึงจุดใหญ่ๆ  เช่น  การบำบัดกลุ่มผู้เสพและกลุ่มเสี่ยงในจังหวัดทหารบกสระบุรี  การทำค่ายนิวัฒพลเมืองในตอนนั้น 

        ตอนนั้นยาเสพติดระบาดมากจริงๆ  โดยเฉพาะยาบ้า   ข้อมูลในมือผมในฐานะหัวหน้าส่วนราชการ แม้ผมจะรู้ว่าพื้นไหนเป็นแหล่งขาย   แหล่งค้ายาเสพติด     แต่ผมก็ทำอะไรได้ไม่มากกว่าการตั้งรับรอรักษาผู้ติดยาเสพติด     ตามศักยภาพของโรงพยาบาลชุมชน    ผมมองไปทางไหนรู้สึกมันตรายไปหมดถ้าเราไม่ทำอะไรสักอย่างที่มากไปกว่า  การเป็นแพทย์ที่รักษาในโรงพยาบาลเท่านั้น  ปัญหาเหล่านี้อีกสักร้อยปีเราก็คงทำได้แค่นี้  ปัญหาเล็กๆคงลุกลามไปใหญ่  ยากแก่การเยียวยา  ลูกหลานของเราโดยเฉพาะเยาวชนของชาติที่จะเติบโตไปในวันข้างหน้าจะมีอนาคตอย่างไร

ผมจึงนำข้อมูลทางด้านการรักษา  และจากข้อมูลที่เจ้าหน้าที่ได้ออกไปทำงานร่วมกับภาคส่วนต่างๆในจังหวัดสระบุรี  ไปคุยกับผู้ใหญ่ในอำเภอซึ่งได้แก่  ท่านนายอำเภอ  ผู้กำกับของ สถอ.แก่งคอย  น่าจะเป็นความคิดที่มีความยั่งยืนในการแก้ไขปัญหา  ซึ่งข้อมูลที่ผมมีกับของนายอำเภอและตำรวจ  ต่างตรงกัน  ไม่รอช้าผมเริ่มรุกเรื่องการแก้ปัญหายาเสพติดกับผู้ใหญ่ทันที  และก็ได้รับการตอบรับอย่างดี  ในขณะนั้นนโยบายของจังหวัดก็สนับสนุน  เมื่อผู้ใหญ่เห็นด้วยจึงขยายทีมต่อไปถึงเครือข่ายของโรงเรียน  สถานประกอบการ  และผู้นำชุมชน  เป็นลำดับ ”

      เสียงปรบดังกึกก้องไปทั่วห้องประชุม  หลังผู้อำนวยการโรงพยาบาลนำเสนอภาพรวมการพัฒนาคุณภาพและส่งเสริมสุขภาพ และตามด้วยการพัฒนาคุณภาพตามประเด็น SHA  ให้ทีมผู้เยี่ยมสำรวจฟัง  เรื่องที่โรงพยาบาลนำมาเสนอให้ทีมผู้เยี่ยมสำรวจฟังเกี่ยวกับประเด็น SHA เป็นเรื่องเกี่ยวกับทำงานร่วมกับชุมชนในด้านการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดอย่างยั่งยืน  ซึ่งโรงพยาบาลได้ดำเนินการมาได้ระยะหนึ่งแล้วและพวกเรามีฝันร่วมกันว่าจะเป็นอำเภอต้นแบบ ในการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดอย่างยั่งยืน โดยที่ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหา  จนในที่สุดฝันของพวกเราก็เป็นจริง  ภาคส่วนต่างๆในระดับเครือข่าย สามารถดำเนินกิจกรรมได้ด้วยตนเองโดยมีโรงพยาบาลเป็นที่ปรึกษา   โดยมีสถานประกอบการต้นแบบที่ได้รับรางวัลชนะเลิศระดับจังหวัด  ระดับเขต  ระดับภาค  และรองชนะเลิศระดับประเทศ    ได้แก่โรงงานฟูรูกาวา  และตามด้วยรางวัลต้นแบบในหมู่บ้านและโรงเรียนในโครงการ To be No 1 ระดับประเทศ    

          หลังจากนั้น  อ.นพ.สุรชัย,  อ.พอลล่า  และทีมงานได้ลงเยี่ยมหน่วยงานใน รพ.แม้ว่าบางคนจะตื่นเต้นไปหน่อยจนบอกเล่าจุดดี  จุดเด่นของตัวเอง  อย่างตะกุกตะกัก  เหมือนไม่เคยทำมาก่อน  แต่ทุกคนก็บอกว่าอาจารย์น่ารักทุกคน   จุดแรกที่อาจารย์ไปเยี่ยมชมคือ  จิตอาสาที่มาปฏิบัติงานในโรงพยาบาล  ทำให้พี่ป้าน้าอา จิตอาสาทุกคนเป็นปลื้ม  น้ำตารินรื้นในดวงตาทั้งสองข้างเกือบทุกคน  เนื่องจากนานๆจะมีผู้มาเยือนและแวะไปทักทาย  คนที่ทำงานด้วยใจอยากพวกเขา    ได้เรียนรู้ อะไรหลายๆอย่างจาก  อ.สุรชัย  โดยไม่ต้องบอกกันตรงๆ  อาจารข์ใช้คำถามน่ารักมากค่ะ   "อยากให้ชมอะไรบ้าง  ว่ามาซิ" ( ด้วยน้ำเสียงแบบผู้ใหญ่เอ็นดูเด็ก  ทำให้เกิดความอบอุ่นมาก)  นั่นหมายความว่ากำลังจะบอกให้พวกเราได้บอกจุดแข็ง  หรือเรื่องดีๆ ในงานของตนเอง  จุดอ่อนหรือความเสี่ยง  ความบกพรองของกระบวนการหรือระบบพวกเรารับรู้ได้จากการตั้งคำถาม  และการตอบคำถาม  ได้เรียนรู้จากเวชระเบียน  ได้เรียนรู้จากการสื่อสาร สิ่งได้เรียนรู้เพิ่มเติมก็คือ  การฟังอย่างตั้งใจ (เหมือนที่แม่ต้อยบอกว่า  พวกเราถูกฝึกมาให้พูด มากกว่าถูกฝึกมาให้ฟัง)  เทคนิคการ Approach  กับคำตอบที่ไม่รู้สึกขายหน้า   การตั้งคำถามและการเจาะประเด็นหาคำตอบได้อย่างลึกซึ้ง อาจารย์ Marion ก็น่ารักมากพยายามพูดภาษาอังกฤษให้พวกเราคนไทยได้ฟังอย่างง่าย  มองเห็นถึงความตั้งใจและความพยายามของอาจารย์ที่มีให้พวกเราชาวแก่งคอยเป็นอย่างมาก สำหรับแม่ต้อยเอง (อ.ดวงสมร)ไม่ต้องพูดถึง  เมื่ออยู่รู้สึกอบอุ่นอย่างบอกไม่ถูก  ทีมของแม่ต้อย  พี่หน่อย  อาจารย์ Marion และคณะ  ได้ออกไปเยี่ยมชนพื้นที่ข้างนอก  นำทีมโดยผู้อำนวยการโรงพยาบาลแก่งคอย

         ขอบคุณแม่ต้อยและคณะอย่างมากเลยนะคะที่ให้โอกาสพวกเราชาวแก่งคอย  ได้บอกเล่าความภาคภูมิใจ  ด้วยเวลาอันน้อย (นิด) ใน 1 วัน  อย่างน้อยความดีที่พวกเราตั้งใจทำ  ก็มีคนมาชมบ้าง  เป็นกำลังใจให้กับทุกคนในองค์กร  ที่จะดีเพื่อชุมชนของเรา

                   ทีมผู้เยี่ยมสำรวจและคณะ                                                         

                แวะเยี่ยมจิตอาสาในโรงพยาบาล "เสื้อทีมสีม่วง"ค่ะ   พี่ป้าน้าอา เป็นปลื้ม แย่งกันตอบคำถาม อ.สุรชัย อย่างเป็นธรรมชาติ

       ผมไม่ได้มาหาเสียงนะครับ  ผมขอเบยี่ยมหน่วยงานที่มีคนสวย (ฮา) ... เชิญค่ะอาจารย์คนสวยจะพาไปพบคนสวยกว่าที่ ER ค่ะ   อาจารย์เป็นกันเองมาก บอกได้คำเดียวว่า  น่ารัก 

 ตึกชายเราก็พอมีคนสวยนะคะอาจารย์...พี่โป่ง  หัวหน้าตึกชายกล่าวเชื้อเชิญ  และที่นี่ทำให้เราต้องกลับไปทบทวนข้อกำหนดหรือข้อตกลงต่างๆ

ช่วงบ่ายหลังอาหารกลางวัน  ร่วมกันถอดบทเรียน ห้องประชุมแคบ  ผอ.ต้องนั่งกับพื้นเลยค่ะ

หน้าตาบทเรียนที่ถูกถอดออกมา

    ชาตัวพ่อ     เรื่อง

                                                                       น้ำชา    เรียบเรียง