สงกรานต์บ้านนา : เพลงลูกทุ่งไทย "วรรณกรรมสั้นที่ทรงคุณค่า"
เพลง สงกรานต์บ้านนา ผู้ประพ้นธ์คำร้อง/ทำนอง คือคุณไพบูลย์ บุตรขัน
ขับร้องต้นฉบับ คุณรุ่งเพชร แหลมสิงห์ เป็นเพลงที่ครูอิงฟังมาตั้งแต่เด็ก ๆ ตอน
เป็นเด็กก็มิได้คิดอะไรมาก ฟังเพราะจังหวะครึกครื้น น่าฟัง ฟังแล้วรู้สึกสนุกดี
ไม่ได้ฟังมานานมาก กระทั่งเข้ามาใน gotoknow. ได้ฟังเพลงนี้อีกครั้งหนึ่ง
ที่บล็อกของท่านพี่วอญ่า ณ วันนี้เปิดฟังหลาย ๆ เที่ยว ปกติก็ชอบเพลง
ลูกทุ่งที่มีเนื้อหาสะท้อนถึงวิถีชีวิตชาวบ้าน สะท้อนถึงประเพณีวัฒนธรรม ฟัง
เพลงนี้แล้วใช่เลย นี่แหละเสน่ห์ของเพลงลูกทุ่งไทยที่มิเคยตายจาก เนื้อหา
ของเพลงฟังแล้วคิดถึงบรรยากาศแห่งท้องทุ่งที่เคยวิ่งเล่น เคยวิ่งไล่จับกันตาม
ประสาเด็ก ๆ ภาพการละเล่นของเด็กไทย ที่กล่าวถึงในเพลงนี้คือ การเล่นแอบ
ซ่อน หรือเล่นซ่อนหา การเล่นลูกช่วง สันนิษฐานว่าอาจจะมีการเล่นเพลง
มาลัย นอกจากนี้ยังทำให้เห็นบรรยากาศการนัดพบกันของหนุ่มสาว แต่ก่อนนี้
หนุ่มสาวจะพบกันได้ก็เมื่อมีงานบุญ หรืองานประเพณีต่าง ๆ นี่แหละ การเล่น
สงกรานต์ในสมัยก่อนแตกต่างกับสมัยปัจจุบันนี้มากนัก ฟังเพลงนี้แล้วอยาก
กลับบ้าน แต่ถึงอย่างไรบรรยากาศสงกรานต์แบบในเนื้อเพลงนี้ก็คงไม่หวนกลับ
มาอีกแล้ว เหลือไว้แต่เพียงบทประพันธ์ที่ทรงคุณค่า เพลง "สงกรานต์บ้านนา"
อีกหนึ่งตำนานเพลงที่บันทึกความงดงามของประเพณีไทยควรค่าแก่การอนุรักษ์
และส่งต่อความภาคภูมใจให้รุ่นลูกรุ่นหลานสืบไป
เพลง : สงกรานต์บ้านนา
ศิลปิน : รุ่งเพชร แหลมสิงห์
การเล่นลูกโยน หรือลูกช่วง
ลูกโยน ทำด้วยผ้าผืนเช่น ผ้าขาวม้า นำมาม้วนพันชายข้างหนึ่งแล้วห่อมัดด้วยชายอีกข้างหนึ่ง ต้องมัดให้เหลือชายผ้าสำหรับจับโยน ๑ ลูก แบ่งผู้เล่นออกเป็น ๒ ฝ่าย นิยมให้ฝ่ายหนึ่งเป็นชายอีกฝ่ายหนึ่งเป็นหญิงจำนวนผู้เล่นฝ่ายละประมาณ ๕-๑๐ คนขีดเส้นกั้นแดนมิให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งล่วงข้ามแดนกัน
วิธีการเล่น มี ๔ ขั้นตอน ดังนี้
๑. การเริ่มต้น ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะเป็นผู้เริ่มโยนลูกโยนก่อนก็ได้ ถ้าฝ่ายชาย เป็นฝ่ายเริ่ม ฝ่ายชายก็จะโยนลูกโยนข้ามไปยังแดนฝ่ายหญิง หากไม่มีผู้ใดรับลูกโยนได้ ลูกโยนตกถึงพื้น ฝ่ายหญิงจะหยิบลูกโยนขึ้นมาโยนกลับไปยังฝ่ายชาย แต่หากฝ่ายหญิงรับลูกโยนได้ก่อนตกถึงพื้น ก็จะขว้างลูกโยนข้ามไปให้ถูกตัวฝ่ายชายถ้าขว้างไปแล้วไม่ถูกใคร และลูกโยนตกถึงพื้น ฝ่ายชายจะหยิบลูกโยนขึ้นมาโยนกลับไปข้างฝ่ายหญิง สลับกันไปมา
๒. สภาพเป็นเชลย หากผู้เล่นคนใดปล่อยให้ลูกโยนที่ฝ่ายตรงข้ามรับได้และขว้างกลับมาถูกส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย ผู้เล่นคนนั้นจะตกเป็นเชลยของฝ่ายตรงข้าม ต้องข้ามแดนไปยืนคอยรับลูกช่วงในแดนฝ่ายตรงข้าม เชลยต้องพยายามหลบหลีกจากการป้องกันของฝ่ายตรงข้ามเพื่อจะรับลูกโยนที่ฝ่ายตนพยายามโยนมาให้ ขณะเดียวกัน ฝ่ายเจ้าของเชลยก็ต้องพยายามกันไม่ให้เชลยรับลูกโยนได้
๓. การพ้นสภาพเชลย เมื่อเชลยรับลูกโยนที่โยนมาจากฝ่ายของตนได้เมื่อใด ก็จะทำให้ลูกโยนนั้นไปสัมผัสฝ่ายตรงข้าม จะโดยวิธีตี หรือขว้างก็ได้ แต่ต้องระวังไม่ให้ลูกโยนสัมผัสพื้นก่อนสัมผัสฝ่ายตรงข้าม มิฉะนั้นจะหมดสิทธิ์พ้นการเป็นเชลยในคราวนั้น เมื่อลูกโยนสัมผัสร่างกายผู้ใด ผู้นั้นก็จะกลายเป็นเชลยของอีกฝ่ายหนึ่ง สลับกันไปมาและจะพ้นสภาพการเป็นเชลยได้ในกรณีเดียวกัน
๔. การสิ้นสุดการละเล่น เมื่อฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งตกเป็นเชลยจนไม่มีผู้เล่นเหลือในแดนของตนแล้ว ฝ่ายนั้นจะเป็นฝ่ายแพ้ และถูกปรับให้ทำตามที่ฝ่ายชนะต้องการ
โอกาสที่เล่น
นิยมเล่นในช่วงงานประเพณีสงกรานต์ เวลากลางวัน หรือเวลาเย็น
คุณค่า
ผู้เล่นได้รับความสนุกสนาน กระบวนการเล่นเสริมสร้างความสามัคคี ความรักพวกพ้องและรู้จักช่วยเหลือพวกพ้องเมื่อมีภัย เป็นการส่งเสริมความมั่นคงในสังคม
ความเห็น (9)
เพลงลูกทุ่ง วรรณกรรมไทยที่งดงาม และมีคุณค่ายิ่งครับ
ขอบคุณครับ...
ขอขอบคุณอิงจันทร์ท่านเสริมส่ง มั่นดำรงค์คงความดีที่ผ่องใส
ยอดแห่งกัลยาณมิตรงามจิตใจ มุ่งเดินไปตามรอยบาทพระศาสดา
หนังสือธัมม์คำกลอนย้อนความเก่า งานที่เราค้างท่านไร้ปัญหา
ต้องการรวมงานสร้างชาติประกาศมา ทั้งงานชาติศาสนากษัตริย์ไทย
ทำเป็นเล่มเพื่อสื่อให้คนในชาติ ผู้ประมาทรู้เท่าทันกันดีไหม
อีกทั้งงานสถาปนาประชาธิปไตย ก่อนจะตายทำให้ดีที่เป็นคน
ขอฝากท่านงานหนึ่งอย่างตั้งใจรับ ขอท่านนับเป็นหน้าที่มีเหตุผล
ยามตีห้าตื่นขึ้นมาหาดิ้นรน จงสืบค้นรายการดีที่ต้องฟัง
ที่ เอ.เอ็ม.๕๙๔ นั้นดีแท้ จักรู้แน่พบธัมมะพาสมหวัง
คำสั่งสอนพุทธองค์จงรับฟัง วันละครั้งทุกๆวันฉันฝากเธอ..................
สวัสดีค่ะคุณ
อ.นุ
สวัสดีค่ะ
ครูอิงโฉมใหม่ สวยสดใสต้อนรับวันสงกรานต์นะคะ
เพลงสงกรานต์บ้านนา ไม่ได้ฟังมานาน วันนี้โชคดีครูอิงมีเพลงเพราะๆให้ฟัง
ขอบคุณค่ะ
สวัสดีค่ะท่านวิโรจน์
เอ.เอ็ม.ห้าเก้าสี่ที่ท่านเอิ้น ค้นกูเกิลก็มิพบใกล้จบข่าว
สถานีพระพุทธศาสนาที่บ้านเรา ฟังยามเช้าก็เพลิดเพลินเจริญใจ
เป็นเอฟเอ็มมิใช่เอเอ็ม เรามิอาจหมุนเข็มให้ตรงได้
บ้านอิงจันทร์มิมีสถานีใจ ช่องทางใดจึงได้ฟังให้สั่งมา
ขอบพระคุณแนะนำดีมีคำสอน คงต้องซื้อธานินทร์ก่อน..ฮ่า..ฮ่า
เลิกเป็นสาวเอเอ็มเนิ่นนานมา จะลองหา...ต่อไปอาจได้ฟัง
สวัสดีค่ะพี่ครู
- ทำบันทึกให้มีสาระขึ้นหน่ะค่ะ
- เกรงใจ นโยบายของเว็บ 55555555555+
- รู้และเข้าใจว่าไม่ค่อยสอดรับกับนโยบายสักเท่าไหร่ แต่ใจรัก ขอเป็นคนดื้ออออออออออ สักเรื่องเหอะ
สวัสดีค่ะพี่อิงที่คิดถึง
สวัสดีน้องครูอิง
ฝนตกๆนึกถึงหัวกลอย จึงเข้าไปในบันทึกตะแพน เห็นน้องครู แวะมาหาหลายวัน พร้อมทั้งฝากเพลง สงกรานต์บ้านนา เพลงนี้ผมเคยเอามาเป็นเพลงประจำบันทึก แต่อยู่มาๆ มันหยไปเฉยนิ
สงกรานต์บ้านนา ขุนพล ลูกเพชรเป็นคนแต่งครับ ทำนองโดยรุ่งเพชรแหลมสิงห์ คนแต่งเป็นลิเกเก่าเพลงปี2512