การก่อตัวของพายุไซโคลน
พายุไซโคลน เป็นพายุที่เกิดขึ้นในบริเวณแถบเขตร้อน ก่อตัวขึ้นในทะเลที่มีความกดอากาศต่ำ ซึ่งมีน้ำอุ่นอย่างน้อย 27 องศาเซลเซียส และมีปริมาณไอน้ำสูง อากาศที่ร้อนเหนือน้ำอุ่นจะลอยตัวสูงขึ้น และอากาศบริเวณโดยรอบที่เย็นกว่าจะพัดเข้ามาแทนที่ แต่เนื่องจากโลกหมุน ทำให้ลมที่พัดเข้ามา เกิดการหมุนไปด้วย โดยพายุหมุนเขตร้อนเหนือเส้นศูนย์สูตรจะหมุนในทิศทางทวนเข็มนาฬิกา

พายุหมุนเขตร้อนเมื่ออยู่ในสภาวะที่เจริญเติบโตเต็มที่  จะเป็นพายุที่มีความรุนแรงที่สุดชนิดหนึ่งในบรรดาพายุที่เกิดขึ้นในโลก มีเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ 100 กิโลเมตรขึ้นไป และเกิดขึ้นพร้อมกับลมที่พัดแรงมาก

ผ่าพายุไซโคลน
การก่อตัวของพายุไซโคลนแต่ละครั้ง ประกอบด้วยส่วนประกอบสำคัญ 3 ส่วน ได้แก่
ตาพายุ (Eye) เป็นบริเวณจุดศูนย์กลางของการหมุนของพายุ และเป็นบริเวณที่มีความกดอากาศต่ำ ลมพัดเบา ไม่มีฝน มีเส้นผ่านศูนย์ลางประมาณ 10-50 กิโลเมตรของตาพายุ หรือกำแพงตา (Eye Wall) เป็นพื้นที่รอบๆตาพายุ เป็นบริเวณที่ประกอบด้วยลมที่พัดรุนแรงที่สุดบริเวณแถบฝน (Rainbands) เป็นบริเวณที่เกิดพายุฝนฟ้าคะนอง และแพร่กระจายอยู่ในบริเวณส่วนเมฆพายุ เนื่องจากเป็นบริเวณที่มีวงจรการเกิดไอน้ำ และมีการกลั่นตัวเป็นหยดน้ำ เพื่อป้อนให้แก่พายุ

ภาพโครงสร้างพายุหมุนเขตร้อน

http://science.howstuffworks.com/hurricane3.htm

• เกิดฝนตกหนัก อาจตกติดต่อกันหนึ่งถึงสองวัน จนก่อให้เกิดน้ำท่วม
  
• ความแรงของลมพายุก่อให้เกิดความเสียหายต่อสิ่งปลูกสร้างต่างๆ และเป็นอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สิน
  
• การหมุนของลมพายุ สามารถพัดหอบน้ำทะเลติดขึ้นมาด้วย ซึ่งจะมีความสูงมากน้อยแค่ไหนก็ขึ้นอยู่กับความเร็วของลม และลักษณะภูมิประเทศ ทำให้เกิดเป็นกำแพงน้ำในบริเวณรอบนอกที่สูงกว่า บริเวณตรงแกนกลาง (คิดถึงการคนน้ำในแก้ว) กำแพงน้ำนี้จะก่อให้เกิดคลื่นขนาดใหญ่พุ่งเข้าสู่ฝั่งเรียกว่า น้ำขึ้นจากพายุ (storm surge) และเกิดน้ำท่วมขังบนพื้นดินได้

 

 สาเหตุของการเกิดพายุไซโคลนนาร์กีสเป็นอย่างไร ?
ถ้าพูดถึงสาเหตุการเกิดพายุลูกนี้คงไม่ได้เป็นเรื่องแปลกอะไร เพราะช่วงเดือนมีนาถึงพฤษภา เป็นปกติอยู่แล้วที่จะมีพายุไซโคลนเกิดขึ้นในอ่าวเบงกอล แต่ที่ผิดปกติคือเรื่องทิศทางการเกิด คือปกติพายุจะเคลื่อนตัวไปทางตะวันตกหรือขึ้นเหนือ แต่นี่เป็นการเบี่ยงมาทางทิศตะวันออกโดยตรง ซึ่งจากสถิติย้อนหลังไป 50-60 ปี ไม่เคยมีปรากฏขึ้นเลย สิ่งที่เราสนใจก็คือ อาจเป็นไปได้ว่าอุณหภูมิของพื้นดินในช่วงนั้นสูงกว่าปกติ ชักนำให้ลมพายุจากทะเลวิ่งเข้าหาฝั่ง

 พายุไซโคลนนาร์กีสมีส่วนเกี่ยวพันกับภาวะโลกร้อยหรือไม่ ?
เป็นแค่ส่วนหนึ่งเท่านั้น ยังมีปัจจัยอ่นอีกมากมายที่เรายังไม่เข้าใจ ส่วนปัญหาที่ทำให้เกิดความรุนแรง เป็นเพราะเราไม่ได้ตระหนักหรือคาดคิดมาก่อนว่ามันจะเกิดขึ้นได้ เนื่องจากในอดีตไม่เคยมี ทำให้เราไม่ได้เตรียมการรับมือที่ดี

โอกาสจะเกิดพายุไซโคลนเช่นนี้กับประเทศไทยมีมากน้อยแค่ไหน ?
หากเป็นพายุที่เกิดในอ่าวเบงกอล แล้วพัดเข้าไทยในพ้นที่หกจังหวัดแถบฝั่งอันดามัน ถ้าเป็นเช่นนั้น พายุจะต้องเข้ามาในระดับละติจูดที่ต่ำลงมา (เมื่อเทียบกับพม่า) ซึ่งแรงที่ทำให้ลมเกิดการหมุนในละติจูดที่ต่ำนี้จะมีค่าน้อย ส่งผลให้ลมพายุที่จะพัดเข้าฝั่งตะวันตกของไทยจึงมีโอกาสน้อย และน้อยกว่าพม่ามาก แต่ถาเป็นพายุที่เกิทางฝั่งทะเลจีนใต้ หรือด้านทะเลอ่าวไท โดยเฉพาะในปีนี้จะประมาทไม่ได้ เนื่องจากสถิติที่ผ่านมา ช่วงเวลาสามถึงสี่ปี จะมีพายุเข้ามาลูกหนึ่ง แล้วนี่ก็ผ่านมาแล้วสามถึงสี่ปี แต่จะบอกว่าเป็นรอบของการเกิดแน่นอนก็ยังบอกไม่ได้ เพราะถ้าเป็นเช่นนั้นจะต้องมีคำอธิบายที่ชัดเจน และยิ่งถ้าปีนี้มีการเกิดปรากฏการณ์เอลนีโญมาประกอบ โอกาสเสี่ยงที่จะเจอพายุก็มีสูง โดยเฉพาะในช่วงเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายน ต้องจับตาดูพายุในทะเลเป็นพิเศษอีก 2-3 เดือนข้างหน้า คงจะบอกแนวโน้นได้ชัดเจนมากขึ้น โดยดูว่าเอลนีโญจะก่อตัวหรือไม่ ถ้าก่อตัวขึ้นมา ความเสี่ยงที่จะเกิดพายะก็มีสูงขึ้นตามไปด้วย

เมื่อรู้ว่าจะเกิดพายุ เราจะจัดการกับมันได้หรือไม่ ?
คงไม่ได้ เพราะอย่างการจะไปสลายพายุ มันเป็นศาสตร์ที่เทคโนโลยีเรายังไปไม่ถึง คงทำได้แค่เตือนภัยและอพยพเป็นหลัก คือพยายามลดความสูญเสียโดยตรงที่จะเกิดกับชีวิตคนให้ได้มากที่สุด ส่วนทรัพย์สินที่ขนย้ายไม่ได้ ก็คงต้องหาทางป้องกันเท่าที่จะทำได้

 ความถี่ของการเกิดพายุและความรุนแรงมีแนวโน้มเป็นอย่างไร ?
มีสถิติค่อนข้างชัดเจนว่าจะเกิดถี่มากขึ้น เมื่อก่อนโดยเฉลี่ยประมาณแปดปีจึงจะเกิดครั้งหนึ่ง แต่ตอนนี้เป็นประมาณสามปีต่อครั้ง และเป็นพายุขนาดใหญ่ที่เรียกว่าไต้ฝุ่น คือ มีระดับความเร็วลม 63 นอต (ประมาณ 117 กม./ชม.) ขึ้นไป โดยพบว่ามีมากขึ้น ขณะที่พายุขนาดเล็กระดับดีเปรสชันลดลง และลดลงมากด้วย ทำให้จำนวนพายุโดยรวมมีจำนวนลดลง แต่สัดส่วนของพายุขนาดใหญ่มีมากขึ้น นี่แหละเป็นสาเหตุที่น่ากังวล