สวัสดีครับ

                 แม้ว่าจะผ่านเทศกาลสงกรานต์ไปหลายวันแล้ว แต่อันที่จริงบรรยากาศของเทศกาลในชนบทหลายแห่งยังไม่สร่างหาย ยังคงมีการไปรดน้ำดำหัวผู้หลักผู้ใหญ่ ตุ๊เจ้าพระนาย  ศาลเจ้าพ่อข้อมือเหล็กกันอยู่  สมัยที่ผมเป็นเด็กเรียกว่ามีงานสงกรานต์แทบจะตลอดเดือนเมษาทีเดียวครับ ไม่เหมือนทุกวันนี้ที่ถือเอาประกาศวันหยุดราชการมากำหนดวันเล่นสงกรานต์ ก็เพราะพวกเราหันมาเป็นมนุษย์เงินเดือนนั่นเอง

                 บันทึกนี้ขออนุญาต ร่วมสงกรานตสมัย เล่าเรื่องบุญสงกรานต์ในเมืองหงสาครับ ที่เมืองหงสายังเฉลิมฉลองบุญสงกรานต์กันยาวนานกว่าบ้านเราครับ ทำให้ผมถือเป็นโชคดีที่ไม่ต้องทำงานได้กลับมาอยู่เมืองไทยจนถึงสิ้นเดือนนี้ก่อนที่จะกลับไปลุยงานต่อ

                 เริ่มกันที่เรื่องของการเรียกชื่อวันต่างๆในเทศกาลสงกรานต์ก่อนครับ

วันที่                ไทยกลาง                     ล้านนาและลื้อ                          ลาว

๑๓ เมย.           วันมหาสงกรานต์        วันสังขารล่อง                          วันสังขารล่อง

๑๔ เมย.           วันเนา                          วันเน่า                                      วันเน่า

๑๕ เมย.           วันเถลิงศก                   วันพญาวัน                              วันพญาวัน

๑๖ เมย.                                                วันปากปี๋                                  วันสังขารขึ้น

๑๗ เมย.                                               วันปากเดือน                           

เห็นได้ว่า ของล้านนาหรือชาวยวนนี้จะเหมือนกับของชาวลื้อครับ แต่ของพี่น้องชาวลาวลุ่มมีเรียกแปลกไปหนึ่งวันคือ “วันสังขารขึ้น” ครับ

                 ปีนี้ห้องการต่างๆของลาวประกาศวันหยุดจนถึงวันที่สิบหกเมษา ซึ่งตรงกับวันหยุดราชการของไทยเรา(แต่บริษัท กับธนาคารบ้านเราหยุดถึงแค่วันที่สิบห้า) แต่เท่าที่สังเกตดูแล้ว ห้องการในเมืองหงสาเริ่มหยุดเฮดเวียกกันตั้งแต่วันที่เก้าที่สิบแล้วครับ หลังวันที่สิบหกได้รับการบอกเล่าว่า “อย่ามาพาเฮดเวียกเลย” เขามีประเพณีการไปอวยพรกันไปมาระหว่างหน่วยงานต่างๆจนถึงปลายเดือนโน่นทีเดียว

                 ก่อนที่จะเข้ามาเมืองไทย ได้มีโอกาสสังเกตเห็นการเตรียมต้อนรับบุญสงกรานต์ของพี่น้องเมืองหงสา

·    มีการทำความสะอาดบ้านช่องห้องหอ หัวหน้าหน่วยงานวานลูกน้องไปช่วยถางหญ้า ซ่อมรั้ว ตัดแต่งกิ่ง เย็นมาก็เลิ้ยงข้าวเลี้ยงเหล้าเฮฮากันเป็นกลุ่มๆไป

·       พี่น้องที่มีบ่อปลา ทำการวิดน้ำจับปลามาขังไว้ เตรียมรับแขกรับเจ้านาย ที่จะมาเยี่ยมยามในช่วงบุญปีใหม่

·       พี่น้องชาวขะมุที่บ้านปากห้วยยางไปนอนแรมที่น้ำสิง เพื่อไปจับปลามากินในบุญสงกรานต์

·       พระ เณร ในวัดชาวลื้อลงมือเตรียมบั้งไฟเอาไว้จุดในวันปากปี๋

                 สำหรับในเมืองหงสา มีจุดที่ผู้คนไปรวมตัวกันเล่นน้ำสงกรานต์อยู่สองแห่งคือ หาดน้ำเลือกบ้านจำปา และบ่อนแข่งเรือน้ำแก่นบ้านศรีมงคล มีการแสดงดนตรี การรำวง การตั้งร้านขายอาหาร การดื่มกินกันตั้งแต่สายๆจนถึงสองทุ่มตลอดสามวัน

                 ประเพณีการทำบุญแบบต่างต่อในช่วงบุญสงกรานต์ที่เมืองหงสา เป็นอีกฮีตหนึ่งที่ผมพบที่นี่เป็นครั้งแรก เจ้าของบ้านที่จะจัดงานจะมีบัตรเชิญไปถึงมิตรสหายพร้อมทั้งใส่เงินไปในซอง สิบพันซาวพันหรือห้าสิบพันกีบ เมื่อถึงวันงานแขกก็มาร่วมงานพร้อมซองที่ใส่เงินให้มากขึ้นกว่าในบัตรเชิญ “ต่าง” แปลว่าทำให้มากขึ้น ถือเป็นเคล็ดว่าบ้านนั้นทำกิจการใดก็จะได้กำไร นี่แสดงว่าที่บ้านเมืองเขายังมีความซื่อสัตย์กันสูง ไม่งั้นเจ้าภาพคงต้องสูญเงินเป็นแน่

                 ปีนี้เห็นประกาศแจ้งการของเมือง เกี่ยวกับข้อห้ามต่างๆในช่วงบุญสงกรานต์ ซึ่งก็ดูคล้ายๆกับของบ้านเรา เช่น

·       การสาดน้ำต้องเคารพสิทธิส่วนบุคคลของผู้อื่น ต้องขออนุญาตก่อน

·       ห้ามจุดพลุ จุดประทัด มีการกำหนดโทษผู้ขายสูงกว่าผู้ที่จุด

·       กำหนดเวลาเล่นน้ำ เวลาปิดร้านขายเหล้า เวลาเลิกวงดนตรี

·       ให้ผู้ปกครองรับผิดชอบกำกับการใช้รถมอเตอร์ไซ ของบุตรหลาน เป็นต้น

                      โดยรวมแล้ว งานบุญสงกรานต์ที่เมืองหงสา ยังคงสืบต่อรักษาประเพณีเก่าๆได้ดีกว่าอีกหลายๆเมืองของทางบ้านเรา อย่างไรก็ตามผู้เฒ่าผู้แก่ชาวหงสา ก็เริ่มกังวลกับกระแสความเปลี่ยนแปลง เช่น การดื่มเบียร์ เหล้าแดง แทนที่เหล้าไห เหล้าขาว การคึกคะนองของหนุ่มสาว ที่ขับขี่รถจักรไปมาน่าเวียนหัว

                 เมืองหงสากำลังรับกระแสวัตถุนิยมอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จากเมื่อสิบปีก่อนที่ผมเห็นผู้หญิงทุกคนทุกวัยนุ่งผ้าซิ่นขี่รถถีบ วันนี้เห็นกางเกงเอวต่ำเสื้อเอวลอยปรากฏทั่วไป ผมเห็นร้านบริการ “กินดื่ม” เปิดมากขึ้น เห็นหญิงสาวแปลกหน้าจากต่างแขวงมา “หางานทำ” หลายกลุ่มเดินเพ่นพ่านในตอนเย็นๆ ปัญหาHIV คงจะตามมาในไม่ช้า

                 ช่วยกันภาวนาให้เมืองหงสาต้านกระแส “อเวจี” ให้ได้นานอีกสักหน่อยเถิดครับ