การปฏิรูปการศึกษา คือ การปรับระบบกระบวนการคิดทางการศึกษาไปสู่แนวใหม่ และนำความคิดที่ได้ไปสู่การปฏิบัติ ได้แก่ การปฏิรูปการเรียนรู้และระบบการจัดการเพื่อการเรียนรู้ ทำให้แต่ละคนสามารถพัฒนาให้รู้วิธีการเรียนรู้ ไม่ใช่แค่การท่องจำ และไม่ใช่เรียนรู้เพียงเฉพาะในห้องเรียนเท่านั้นแต่ต้องเรียนรู้จากสิ่งแวดล้อมภายนอกด้วย
การเรียนรู้ เป็นกระบวนการที่หล่อหลอมดัดแปลงพฤติกรรมทั้งภายในและทั้งภายนอก ไม่ว่าจะเป็นการรับรู้ การสะสมความรู้ และพฤติกรรม ซึ่งการศึกษาเป็นสิ่งที่ทำให้มนุษย์ผ่านกระบวนการเรียนรู้ เพื่อนำไปประยุกต์ใช้กับการดำเนินชีวิตในสังคมความรู้หรือองค์ความรู้ เป็นความเข้าใจในการเชื่อมโยงประสบการณ์กับสภาพแวดล้อมผ่านกระบวนการเรียนรู้ โดยเรียบเรียงออกมาในรูปภาษาสื่อสาร เพื่อความสะดวกในการสื่อสารและถ่ายทอดความรู้ไปยังผู้อื่น ซึ่งความรู้นั้นไม่เพียงแต่เป็นความรู้ที่วิทยาศาสตร์ยอมรับเท่านั้น แต่รวมถึงการเชื่อมโยงของสรรพสิ่งทั้งหมดในจักรวาลนี้ ทั้งสิ่งที่สัมผัสได้และสิ่งที่นอกเหนือจากจินตนาการของมนุษย์
การจัดการศึกษา คือ การจัดทำสื่อเนื้อหาความรู้ สร้างสถานการณ์การเรียนรู้ต่าง ๆ จัดหาเครื่องมือและอุปกรณ์ พร้อมทั้งแนวความเชื่อว่าจะจัดการกับสื่อและเครื่องมือที่เตรียมไว้กับผู้เรียนอย่างไร และมีวิธีการประเมินวัดผลหลังจากการจัดการศึกษาว่าผู้เรียนบรรลุวัตถุประสงค์มากน้อยเพียงใด ซึ่งทฤษฎีการจัดการศึกษานั้นมีหลากหลายทฤษฎี ซึ่งส่วนใหญ่จะมาจากแถบประเทศตะวันตก แต่ในทางปฏิบัติผู้สอนก็อาจจะไม่นำวิธีนั้นมาใช้เสมอไป หรืออาจจะใช้มากน้อยต่างกันขึ้นอยู่กับความพร้อมในด้านต่าง ๆ บางครั้งผู้สอนอาจคิดค้นเพิ่มเติมด้วยวีการของตนเองซึ่งทฤษฎีทางการศึกษา ได้แก่
ทฤษฎี Behaviorism เป็นการสอนให้เด็กเรียนแบบท่องจำ มักวัดผลจากพฤติกรรมที่เด็กแสดงออกในขณะนั้น ทำให้มีจุดอ่อน เพราะเป็นการลดทอนการเรียนรู้ ไม่รู้จักสร้างวิธีคิดหรือองค์ความรู้ด้วยตนเอง
ทฤษฎี Constructivism เป็นการเรียนรู้แนวใหม่ที่เน้นให้ผู้เรียนมีกระบวนการเรียนรู้ สร้างความรู้ด้วยตนเอง โดยทุกคนต้องมีทักษะ และความคิดรวบยอดอยู่ในตัว เพื่อใช้สร้างองค์ความรู้ โดยวิธีสร้างเงื่อนไข โดยดูว่าบรรยากาศและเงื่อนไขอย่างไรที่เด็กจะเกิดกระบวนการเรียนรู้ และสร้างความรู้
ทฤษฎี Holistic เป็นทฤษฎีที่ใช้ในการสอนภาษา โดยสอนแบบวิธีธรรมชาติ คือเรียนในสิ่งที่ผู้เรียนสนใจก่อน นั่นคือ การฟังและการพูดก่อนที่จะเข้าเรียนอ่านและเขียน ส่วนคำศัพท์ก็จะเรียนคำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับผู้เรียนมากที่สุด
นับตั้งแต่เริ่มการศึกษามวลชนโดยรัฐ การถ่ายทอดความรู้ในระบบการศึกษาถูกเปลี่ยนจากกระบวนการมาเป็นประมวลผลข้อมูลชุด ต่างส่งผลกระทบต่อญาณวิทยาของคนไทย ดังนั้นหากจะปฏิรูปการศึกษา สิ่งแรกคือ ควรจะปรับเปลี่ยนระบบญาณวิทยาของคนไทยให้เห็นความสำคัญของกระบวนการน้อยกว่าชุดข้อมูล โดยไม่มัวแต่โทษการศึกษาไทยเน้นการท่องจำมากกว่าการคิด.........................
ที่มา : พรพิไล เลิศวิชา.มัลติมีเดียกับโรงเรียนในศตวรรษที่ 21,พิมพ์ครั้งที่1.กรุงเทพฯ:2544