จากวรรณคดีลำนำ...สู่พรรณไม้งาม...ขนมหวานเลิศรส

      วันนี้ในชั่วโมงวิชาภาษาไทย  ได้สอนหนังสือในบทที่สองเรื่องกระเช้าของนางสีดาจากในหนังสือวรรณคดีลำนำ ชั้นประถมศึกษาปีที่5 โดยได้มีการพูดถึงต้นกระเช้าสีดาซึ่งเชื่อมโยงเกี่ยวข้องกับวรรณกรรมเรื่องรามเกียรติ์ ได้แสดงให้เห็นว่าคนไทยช่างคิดและจินตนาการเป็นอย่างยิ่ง มีการตั้งชื่อต้นไม้  อาหาร  ขนมต่างๆ โดยการอ้างอิงจากวรรณกรรม ซึ่งคงไม่มีชนชาติใดในโลกจะช่างเปรียบเปรยได้สวยสดงดงามอย่างคนไทยแน่นอน  จึงขอบอกกล่าวเล่าถึงต้นกระเช้าสีดาและขนมกระเช้าสีดาว่ามีที่มาที่ไปอย่างไรกันนะคะ...

     ต้นกระเช้าสีดานั้นมีประวัติเกี่ยวข้องกับวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ซึ่งแต่เดิมเป็นกระเช้าของนางสีดาทำตกไว้ในป่า ระหว่างที่ถูกยักษ์ทศกัณฐ์อุ้มลักพาตัวไปจากพระราม เหล่าเทวดาเจ้าป่าจึงบันดาลให้งอกรากออกมา กลายเป็นไม้เถาสืบมาจนถึงปัจจุบัน เพื่อเป็นที่ระลึกถึงนางสีดา...

ต้นไม้ ที่มีผลเป็นลักษณะของกระเช้าทั้งหมดจะอยู่ในประเภทไม้เถาในสกุล Aristolochia เท่านั้นซึ่งแบ่งออกเป็น

1.กระเช้าถุงทอง (Aristolochia pothieri)
2.กระเช้าผีมด หรือกระเช้ามด (Aristolochia tagala)
3.กระเช้าสีดา (Aristolochia indica)
4.ไก่ฟ้า (Aristolochia labeosa)

ต้นกระเช้าสีดา

“…เห็นกระเช้าสีดาระย้าย้อย       ดังแกล้งห้อยไว้กับกิ่งพฤกษา
นางทูลอ้อนวอนองค์พระพี่ยา       พระสั่งให้เก็บมาประทานนาง…”
จากเรื่องอิเหนา : พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ร.2
      
ชื่อพฤกษศาสตร์    :    Aristolochia pothieri Pierre ex Lecomte
วงศ์    :    ARISTOLOCHIACEAE

               

       กระเช้าสีดาเป็นไม้เถาเลื้อย ต้นมีขนเล็กน้อยใบ  เดี่ยว หรือมี 3 พู ออกสลับ รูปแผ่คล้ายรูปไข่ ขอบใบเรียบ โคนเว้าลึกรูปหัวใจ ปลายกลม เส้นใบออกจากจุดโคนเชื่อมกันที่ขอบใบ ดอก เดี่ยว ออกตามซอกใบรวมกันเป็นกระจุก ยาว 2.4- 4.4 ซม. สีน้ำตาล  ม่วง  หรือ แดง  ปลายแยกเป็น 2 แฉก ก้านดอกยาว 1.3- 1.8 ซม. โคนดอกเชื่อมกันเป็นกระเปาะยาว 3.5- 75 มม.  ส่วนปลายพับขึ้น   ผล  รูปทรงกระบอก  เมื่อแก่จะแตกเป็นรูปคล้ายกระเช้า   เมล็ด รูปหัวใจ มีปีกขนาด  7.5 X 6.7 - 7 มม.

การขยายพันธุ์  เพาะเมล็ด  แยกต้น 
ประโยชน์  ปลูกเป็นอาหารสำหรับตัวอ่อนของผีเสื้อ

 ถิ่นกำเนิด ไทย ขึ้นตามเขาหินปูน และอยู่ตามป่าผลัดใบและป่าดิบ ที่ระดับ 100- 400 เมตร เหนือระดับน้ำทะเล  ในต่างประเทศพบที่ประเทศกัมพูชา

 ขนมกระเช้าสีดา

         

ส่วนผสม

- แป้งสาลี 1 ถ้วยตวง
- ไข่แดง 2 ฟอง
- น้ำมันพืช 3 ช้อนโต๊ะ
- น้าเปล่า 3 ช้อนโต๊ะ
- มะพร้าวทึนทึกขูดฝอย 2 ถ้วยตวง
- น้ำตาลทราย 2 ถ้วยตวง
- น้ำดอกไม้ 1 ถ้วยตวง  

วิธีทำ

1. นวดแป้งสาลีกับน้ำมันพืชให้เข้ากันใส่ไข่แดงลงนวดทีละฟองนวดจนแห้งเนียนนิ่ม

2. ใช้ผ้าขาวบาง ชุบน้ำบิดหมาดๆคลุมพักไว้ประมาณ 10-15 นาที

3. แบ่งแป้งที่ละน้อยกดลงพิมพ์กระเช้าใส่ถาดนำเข้าอบไฟกลางจนแป้งสุกยกลงพักไวให้เย็น

4. ผสมน้ำทรายน้ำลอยดอกไม้ ตั้งไฟอ่อนๆ เคี่ยวจนตาลทรายละลายเหนียวจนเป็ยยางมะตูมใส่มะพร้าวลงคลุกกับน้ำเชื่อมให้ทั่ว กันจนน้ำเชื่อมแห้ง

5. ตักมะพร้าวใส่ลงในกระเช้าจัดให้สวยงามแล้ววางผึ่งลมให้แห้งแล้วจึงจัดใส่ภาชนะ

ฝากบทกลอนไพเราะ "กระเช้าสีดา"

ข้อมูล http://www.trytodream.com

http://www.deeday23.com/showfooddetail

http://topicstock.pantip.com/jatujak/topicstock/J3350233/J3350233.html

http://www.qsbg.org/Database/BOTANIc

http://thaipoem.com/forever/ipage/poem127258.html