"จริต" แปลว่า นิสัย ความเคยชิน หรือบุคลิกภาพ เหตุผลสำคัญประการหนึ่งที่คู่ครองแต่ละคู่ต้องทอดระยะดูใจกันยาวนาน ก่อนจะตัดสินใจร่วมชีวิตก็เพื่อ "ศึกษา" กันและกันให้รู้ทัน "จริต" ที่แท้จริงของแต่ละฝ่าย เพราะเมื่อรู้ทันแล้วก็สามารถปรับตัวเข้าหากันได้ง่ายขึ้น แต่การศึกษากันและกันโดยไม่มีคู่มือเลยนั้นคงไม่เพียงพอ บางคนอาจถูกหลอก หรือโชคร้ายไปเจอคนที่จริตไม่สมพงศ์กัน แทนที่จะเป็นคู่รัก กลับกลายเป็นศัตรูคู่อริแทน

หนังสือ "จริต ๖ ศาสตร์ในการอ่านใจคน" (ซึ่งสรุปมาจากคัมภีร์วิสุทธิมรรคของพระพุทธศาสนา) งานเขียนเบสท์เซลเลอร์ของอนุสรณ์ จันทพันธ์ และบุญชัย  โกศลธนากุล สรุปลักษณะนิสัย แนวโน้ม จุดอ่อน จุดแข็ง ของคนทั้ง ๖ จริตเอาไว้ให้เราดูเป็นแนวทางในการศึกษาคน ดังต่อไปนี้

 

 

๑. ราคจริต

 

ลักษณะ

• บุคลิกดี มีมาด
• น้ำเสียงนุ่มนวล ไพเราะ
• ติดในความสวย ความงาม ความหอม ความไพเราะ ความอร่อย
• ไม่ชอบคิด แต่ช่างจินตนาการเพ้อฝัน

 

จุดแข็ง

• มีความประณีต อ่อนไหว และละเอียดอ่อน
• ช่างสังเกต เก็บข้อมูลเก่ง
• มีบุคลิกหน้าตาเป้นที่ชอบและชื่นชมของทุกคนที่เห็น
• วาจาไพเราะ เข้าได้กับทุกคน
• เก่งในการประสานงาน การประชาสัมพันธ์ และงานที่ต้องใช้บุคลิกภาพ

 

จุดอ่อน

• ไม่มีสมาธิ ทำงานใหญ่ได้ยาก
• ไม่มีเป้าหมายในชีวิต
• ไม่มีความเป้นผู้นำ
• ขี้เกรงใจคน
• ขาดหลักการ
• มุ่งแต่บำรุงบำเรอผัสสะทั้ง ๕ ของตัวเอง คือ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส
• ชอบพูดคำหวานหู แต่อาจไม่ใช่ความจริง
• อารมณ์รุนแรง ช่างอิจฉาริษยา ชอบปรุงแต่ง

 

วิธีแก้ไข

• พิจารณาโทษของจิตที่ขาดสมาธิ
• ฝึกพลังจิตให้มีสมาธิเข้มแข็ง
• หาเป้าหมายที่แน่ชัดในชีวิต
• พิจารณาสิ่งปฏิกูลต่าง ๆ ของร่างกายมนุษย์เพื่อลดการติดในรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส

 

 

 

๒. โทสจริต

 

ลักษณะ

• จิตขุ่นเคือง โกรธง่าย
• คาดหวังว่าโลกต้องเป็นอย่างที่ตัวเองคิด
• พูดตรงไปตรงมา
• ชอบชี้ถูกชี้ผิด เจ้าระเบียบ เคร่งกฎเกณฑ์
• แต่งตัวประณีต สะอาดสะอ้าน
• เดินตรง ตัวตรงแน่ว

 

จุดแข็ง

• อุทิศตัวทุ่มเทให้กับการงาน
• มีระเบียบวินัยสูง ตรงเวลา
• วิเคราะห์เก่ง มองอะไรตรงไปตรงมา
• พูดคำไหนคำนั้น
• มีความจริงใจต่อผู้อื่น สามารถพึ่งพาได้
• ไม่ค่อยโลภ

 

จุดอ่อน

• จิตขุ่นมัว ร้อนรุ่ม
• ไม่มีความเมตตา
• ไม่เป็นที่น่าคบค้าสมาคมคมของอื่น ไม่มีบารมี
• สร้างวจีกรรมเป็นประจำ
• ไม่มีความคิดสร้างสรรค์
• มีโรคภัยไข้เจ็บได้ง่าย

 

วิธีแก้ไข

• สังเกตดูอารมณ์ตัวเองเป็นประจำ
• เจริญก้าวหน้าให้มาก ๆ
• คิดนาน ๆ ก่อนพูด และพูดทีละคำ ฟังทีละเสียง
• อย่าไปจริงจังกับโลกมากนัก
• เปิดใจกว้างรับความคิดใหม่ ๆ
• พิจารณาโทษของความโกรธความเสื่อมโทรมของร่างกาย

 

 

 

๓. โมหจริต

 

ลักษณะ

• ง่วง ๆ ซึม ๆ เบื่อ ๆ เซ็ง ๆ
• ดวงตาดูเศร้า ๆ ซึ้ง ๆ
• พูดจาเบา ๆ นุ่มนวลอ่อนโยน
• ยิ้มง่าย ๆ อารมณ์ไม่ค่อยเสีย ไม่ค่อยโกรธใคร
• ไม่ชอบเข้าสังคม ไม่ชอบทำตัวเป็นจุดเด่น
• เดินแบบลอย ๆ ขาดจุดหมาย ไร้ความมุ่งมั่น

 

จุดแข็ง

• ไม่ฟุ้งซ่าน เข้าใจอะไรได้ง่ายและชัดเจน
• มักตัดสินใจอะไรด้วยความรู้สึกได้ถูกต้อง
• ทำงานเก่ง โดยเฉพาะงานประจำ
• ไม่ค่อยทุกข์หรือเครียดมากนัก
• เป็นคนดี เป็นเพื่อนที่น่าคบ ไม่ทำร้ายคน

 

จุดอ่อน

• ไม่มีความมั่นใจ มองตัวเองต่ำกว่าความจริง โทษตัวเองเสมอ
• หมกมุ่นแต่เรื่องตัวเอง ไม่สนใจคนอื่น
• ไม่จัดระบบความคิด ทำให้เหมือนไม่มีความรู้
• ไม่มีความเป็นผู้นำ ไม่ชอบเป็นจุดเด่น
• สมาธิอ่อนและสั้น เบื่อง่าย
• อารมณ์อ่อนไหวง่าย ใจน้อย

 

วิธีแก้ไข

• ตั้งเป้าหมายชีวิตให้ชัดเจน
• ฝึกสมาธิสร้างพลังจิตให้เข้มแข็ง
• ให้จิตออกจากอารมณ์ โดยจัดให้ร่างกายเคลื่อนไหว หรือเล่นกีฬา
• แสวงหาความรู้และต้องจัดระบบความรู้ความคิด
• สร้างความแปลกใหม่ให้กับชีวิต อย่าทำอะไรซ้ำซาก

 

 

 

๔. วิตกจริต

 

ลักษณะ

• พูดน้ำไหลไฟดับ
• ความคิดพวยพุ่ง ฟุ้งซ่าน ไม่อยู่ในโลกความจริง
• มองโลกในแง่ร้าย ว่าคนอื่นจะเอาเปรียบ กลั่นแกล้งเรา
• หน้าบึ้ง ไม่ค่อยยิ้ม
• เจ้ากี้เจ้าการ อัตตาสูง คิดว่าตัวเองเก่ง
• อยากรู้อยากเห็นไปทุกเรื่อง
• ผัดวันประกันพรุ่ง

 

จุดแข็ง

• เป็นนักคิดชั้นยอด มองอะไรทะลุปรุโปร่ง
• เป็นนักพูดที่จูงใจคนเก่ง เป็นผู้นำในหลายวงการ
• ละเอียดรอบคอบ เจาะลึกในรายละเอียด
• เห็นความผิดเล็กน้อยที่คนอื่นมองไม่เห็น

 

จุดอ่อน

• มองจุดเล็ก ลืมภาพใหญ่
• เปลี่ยนแปลงความคิดตลอดเวลา ไม่รักษาคำมั่นสัญญา
• มีแต่ความคิด ไม่มีความรู้สึก ไม่มีวิจารณญาณ ลังเล มักตัดสินใจผิดพลาด
• มักทะเลาะวิวาท เอารัดเอาเปรียบ ทำร้ายจิตใจผู้อื่น
• มีความทุกข์ เพราะเห็นแต่ปัญหา แต่หาทางแก้ไม่ได้

 

วิธีแก้ไข

• เลือกที่จะคิด อย่าให้ความคิดลากไป
• ฝึกสมาธิแบบอานาปานสติเพื่อสงบอารมณ์
• เลิกคิดอกุศลจิต คลายจากความฟุ้งซ่าน
• สร้างวินัย ต้องสร้างกรอบเวลา
• ฝึกมองภาพรวม คิคให้ครบวงจร
• หัดมองโลกในแง่ดี

 

 

 

๕. ศรัทธาจริต

 

ลักษณะ

• ยึดมั่นอย่างแรงกล้าในบุคคล หลักการ หรือความเชื่อ
• ย้ำคิดย้ำพูดในสิ่งที่ตนเองเชื่อถือและศรัทธา
• คิดว่าตัวเองเป็นคนดี น่าศรัทธา ประเสริฐกว่าคนอื่น
• เป็นคนจริงจัง พูดมีหลักการ

 

จุดแข็ง

• มีพลังจิตสูงและเข้มแข็ง
• พร้อมจะเสียสละเพื่อผู้อื่น
• ต้องการเปลี่ยนแปลงตัวเองและสังคมไปสู่สภาพที่ดีกว่าเดิม
• มีพลังขับเคลื่อนมหาศาล
• มีความเป็นผู้นำ

 

จุดอ่อน

• หูเบา ถูกหลอกง่าย เรื่องของความเชื่ออยู่เหนือเหตุผล
• ยิ่งศรัทธามาก ปัญญายิ่งลดน้อยลง
• ไม่ประนีประนอม
• จิตใจคับแคบ ไม่ยอมรับความคิดที่แตกต่าง
• ทำได้ทุกอย่างแม้แต่ใช้ความรุนแรงเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย

 

วิธีแก้ไข

• นึกถึงกาลามสูตร ใช้หลักเหตุผลพิจารณาเหนือความเชื่อ
• ใช้ปัญญานำทาง และใช้ศรัทธาเป็นพลังขับเคลื่อน
• เปิดใจกว้างรับความคิดใหม่ ๆ
• ลดความยึดมั่นในตัวกูของกู
• ลดความยึดมั่นถือมั่นในตัวบุคคลหรืออุดมการณ์

 

 

 

 ๖. พุทธิจริต

 

ลักษณะ

• คิดอะไรเป็นเหตุเป็นผล
• พร้อมรับความคิดที่แตกต่างไปจากตนเอง
• มองเรื่องต่าง ๆ ตามสภาพความเป็นจริง ไม่ปรุงแต่ง
• ช่างสังเกต
• มีความเมตตา ไม่เอาเปรียบคน
• หน้าตาผ่องใส ตาเป็นประกาย ไม่ทุกข์

 

จุดแข็ง

• เห็นเหตุผลชัดเจน และรู้วิธีการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ อย่างถูกต้อง
• อัตตาต่ำ เปิดใจรับข้อเท็จจริง
• จิตอยู่กับปัจจุบัน ไม่จมปลักกับอดีต และไม่กังวลกับสิ่งที่จะเกิดในอนาคต
• พัฒนาและปรับปรุงตัวเองอยู่เสมอ
• เป็นกัลยาณมิตร

 

จุดอ่อน

• มีความเฉื่อยชา ไม่ต้องการพัฒนาจิตวิญญาณ
• ชีวิตราบรื่นมาตลอด หากต้องเผชิญพลังด้านลบอาจเอาตัวไม่รอด
• ไม่มีความเป็นผู้นำ จิตไม่มีพลังพอที่จะดึงดูดคนให้คล้อยตาม

 

วิธีแก้ไข

• ถามตัวเองว่าพอใจแล้วหรือกับสภาพความเป็นอยู่ในปัจจุบัน
• เพิ่มพลังสติ สมาธิ พัฒนาจิตใจให้มีพลังขับเคลื่อนแรงขึ้น
• เพิ่มความเมตตา พยายามทำประโยชน์ให้สังคมมากขึ้น

 

 

การเลือกคู่ครองก็เหมือนกับการปลูกบ้าน คือ ถ้าปลูกผิดแบบ สร้างออกมาแล้วไม่ได้ดั่งใจ ครั้นจะรื้อทิ้งก็เสียดายงบประมาณ ไม่รื้อหรือก็ทำลายจิตใจ ประการสำคัญคือ ถ้าเป็นบ้านซึ่งเป็นเรือนภายนอกยงพอจะรื้อได้ แต่ถ้าเป็นเรือนภายในคือ คู่รักของเรา เมื่อตัดสินใจแต่งงานไปแล้ว โอกาสที่จะรื้อปรับระบบรสนิยมและนิสัยไม่ต้องการเหมือนการรื้อบ้านทิ้งนั้นไม่ง่ายเลย

ดังนั้น วันไหนว่าง ๆ จึงควรชวนคนรักมานั่ง "ดูจริต" กันเสียบ้าง เผื่อว่ามีข้อไหนที่ไม่ถูกจริตกัน จะได้หาวิธีปรับตัวไว้แต่เนิ่น ๆ

"รู้เขา รู้เรา รบร้อยครั้ง ชนะร้อยคราว" ซุนวูกล่าวประโยคนี้ไว้ ไม่ใช่เพื่อใช้เฉพาะการสงครามเท่านั้น แต่ในการเลือกคู่ครองก็มาใช้ได้เช่นเดียวกัน

 

บูญรักษา ทุกท่านครับ ;)

 

 

ขอบคุณหนังสือธรรมะดี ๆ

ว.วชิรเมธี.  ธรรมะทอรัก.  พิมพ์ครั้ง 12.  กรุงเทพฯ: อมรินทร์, 2551.