เช้าตรู่ที่รีสอร์ทในอำเภอด่านซ้าย แม่ต้อยถูกปลุกให้ตื่นด้วยเสียงขันของไก่พื้นบ้านที่ร้องขันเซ็งแซ่ได้ยินมาจากที่ใดที่หนึ่ง ฝนคงตกหนักเมื่อคืนนี้เพราะว่า ต้นไม้เปียกฝนใบลู่ แต่ทำให้อากาศเย็นสบาย  เป็นบรรยากาศที่ไม่เคยมีในกรุงเทพฯ นานหลายสิบปีแล้วที่แม่ต้อยไม่มีโอกาสได้ซึมซับแบบนี้

เรารับประทานอาหารเช้าที่แสนอร่อยที่ที่พัก และเตรียมตัวเข้าเยี่ยมโรงพยาบาล อย่างไม่ยอมให้เสียเวลาเลย

โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย ซึ่งเป็นหนึ่งในโรงพยาบาลในโครงการ SHA นั้น ทีมเราซึ่งประกอบด้วย แม่ต้อย แพทย์ หญิงนันทา อ่วมกุล Mrs. Marion ซึ่งเป็นที่ปรึกษาชาวแคนาดา เธอชอบมาเรียนรู้การทำงานของเรามาก จนในโรงพยาบาลบางแห่งเข้าใจว่า โครงการSHA นี้เป็นแนวคิดของต่างประเทศ ซึ่งที่แท้จริงแล้ว เขามาเรียนรู้จากเรา อีกคนคือน้องพอลล่า คนนี้เองคะ

เราได้รับการต้อนรับจากท่านผู้อำนวยการ คุณหมอภักดี สืบนุการณ์ และทีมงานด้วยความอบอุ่นใจอย่างยิ่ง

 อันที่จริงในคืนแรกที่แม่ต้อยและทีมมาถึงด่านซ้าย  น้องเยาวภา หรือน้องหนุ่ย เจ้าแม่งานชุมชน และน้อง อ๋อย เภสัชกร คนขยัน ได้มาร่วมทานข้าวเย็นและพูดคุยกันก่อนหน้านี้แล้วชั้นหนึ่ง อน่างที่ได้เล่าไปแล้ว  เราคุยกันอย่างสนุกสนาน  แม่ต้อยจำได้ว่า ทีมนี้แหละเป็นทีมที่ไปร่วมประชุมที่จังหวัดขอนแก่น เพราะยังจำเสียงหัวเราะของน้องอ๋อยที่มีเอกลักษณ์ พิเศษ และ วิธีการนำเสนออย่างเคร่งขรึมของน้องหนุ่ยได้เสมอ

เรื่องราวที่แม่ต้อยได้ รับเรียนรู้จากท่านผู้อำนวยการและทีมงานนั้นมันช่างมีมากมาย น่าทึ่งว่าทีมงานที่มีอยู่พัฒนางานที่มีคุณค่าออกมาได้อย่างไร แต่เมื่อค่อยๆ เรียนรู้ และสังเกตจากแนวทางการทำงานแม่ต้อยจึงเห็นว่า สิ่งที่ทำให้ โรงพยาบาลมี สิ่งสร้างสรรค์ และผลงานดีดี นั้น เพราะ ที่แห่งนี้ “ มีความสุข”

คุณหมอภักดี บอกว่า “ เราไม่เคยขาดบุคลากรเลย ทั้งนี้ เพราะโรงพยาบาลเราให้ความสำคัญกับบุคลากร เป็นอันดับแรก “

ดังนั้นจึงมีโครงการต่างๆมากมาย ที่ทำให้โรงพยาบาลทั้งในปัจจุบัน และในอนาคตจะไม่ขาดแคลน บุคลากร และยังเป็นบุคลากรที่มีความรัก ความ เอื้ออาทรต่อกันด้วย เช่น โครงการพานักเรียนทุนพยาบาล กลับบ้าน ใช้คนในพื้นที่ทั้งหมดในการเข้าเรียนพยาบาล  รวมทั้งการสร้างสวัสดิการต่างๆ ที่ทำให้คนมีความรัก มีความผุกพัน อยู่ร่วมกันได้ ไม่แบ่งแยกวิชาชีพ

หากใครมีโอกาสได้เดินในโรงพยาบาลนี้ จะเห็นว่าทุกที่ทุกแห่งทุกบ้านพักจะมีรถจักรยาน จอดเรียงราย หลากสีสัน เจ้าหน้าที่ทุกคนในโรงพยาบาล ร่วมกันขี่จักรยาน ในการออกกำลังกาย ในการเป็นแบบอย่างในการใช้พลังงานอย่างประหยัดและลดมลพิษ

“ ผมเริ่มจากการที่ผมชอบออกกำลังกายและชอบจักรยานครับ.. จึงชวนกันทีละคนสองคน ตอนแรกจักรยานแพงมาก เราจึงจัดสวัสดิการให้ผ่อนกันได้..พอเราเริ่มมีกันมากขึ้นก็เริ่มขี่จักรยาน

ในทุกเช้า จึงเห็น ทีมเจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาล จะขี่จักรยานเป็นกลุ่ม เลียบเลาะแม่น้ำหมัน  แม่น้ำสายสำคัญของชาวด่านซ้าย แวะเยี่ยมทักทายชาวบ้าน หรือถือโอกาสเยี่ยมบ้าน ชักชวนชาวบ้านออกกำลังกาย  ชาวบ้านที่เห็นต่างก็โบกมือทักทายคุณหมอของพวกเขา

ภาพที่เห็นจากการนำเสนอ เป็นภาพ คุณหมอคนหนึ่ง ในชุดออกกำลังกาย ขี่จักรยานแวะเยี่นมคนไข้เบาหวาน  นั่งคุยกันที่แคร่ไม้ ใต้ต้นไม้ใหญ่ ยังติดตาจนถึงเดี๋ยวนี้  เป็นการเยี่ยมบ้าน ที่ไม่มีพิธีรีตอง ไม่มีความเป็นทางการ ใดใดทั้งสิ้น ภาพที่เห็นคือ คนๆหนึ่ง ที่มีความห่วงใยในเพื่อนคนหนึ่งที่กำลังเจ็บป่วย และต้องการกำลังใจ เป็นภาพที่งดงามที่เห็นความสัมพันธ์ระหว่างแพทย์ และผู้ให้บริการ ที่เหนือกว่าการให้บริการที่เราพบเห็นตามปกติ

เมื่อประมาณเกือบ ๒๐ ปีที่ผ่านมา เมื่อคุณหมอภักดี ย้ายมาทำงานที่นี่ใหม่ๆ ได้จัดประกวดภาพวาดโรงพยาบาล มีเด็กผู้หญิงคนหนึ่ง ชื่อเด็กหญิงสายพิณ เป็นผุ้ได้รับรางวัลชนะเลิศ รูปนี้ติดที่ไว้บริเวณทางขึ้นชั้นที่สองของโรงพยาบาล

 เด็กหญิงสายพิณในอดีตสร้างต้นกล้าใหม่ในวันนี้

ในวันนี้เด็กหญิงคนนั้นสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโท และใช้เวลาว่างมาเป็นผู้ฝึกสอนศิลปะการวาดรูปสำหรับน้องๆที่โรงพยาบาลแห่งนี้  เพื่อฝึกให้เด็กรุ่นใหม่ มีความละเอียดอ่อน รักในงานศิลปะ และสุนทรียศาสตร์ อันเป็นความปราณีตในจิตใจของมนุษย์ ให้มีความอ่อนโยน

ประมาณสักเที่ยงวัน หรือใกล้ๆเที่ยง จะมีเด็กๆจำนวนหนึ่งถือกระดาษ สีน้ำ พู่กัน มารวมกลุ่มกันเพื่อการเรียนรู้ศิลปะการวาดรูป

เป็นลูกๆของเจ้าหน้าที่ในโรงพยาบาลทั้งสิ้น ตั้งแต่ลูกท่านผู้อำนวยการโรงพยาบาล จนถึงลูก คนงาน มารวมกลุ่มกันบริเวณสนามหญ้า จะมีใครสักกี่คนที่จะคิดว่า นี่คือสนามหญ้าในโรงพยาบาล

“ พ่อ...แม่เขาภาคภูมิใจมากครับที่เห็นลูกๆมีความสามารถ หรือพรสวรรค์ทางด้านนี้ บางรูปสามารถขายได้ ...

แม่ต้อยไปแอบมอง แทบไม่น่าเชื่อว่าน้องๆ จะวาดได้เก่งอย่างนี้

“ วาดรูป..จริงๆไม่ยากหรอกครับ.. คุณหมอภักดี คง สังเกตุเห็นแม่ต้อยเพ่งมองรูปอย่างเอาจริงเอาจัง .. เดาความคิดแม่ต้อยได้ด้วย..(อิอิ.. ว่าอย่างเราพอจะวาดได้อย่างน้องๆ ไหมหนอ..)

คงจะเป็นเพราะธรรมชาติ เอื้ออำนวย หรือเป็นเพราะเทคนิคการฝึกฝนคนในองค์กรของผุ้บริหาร ที่จะทำให้คนมีความอ่อนโยน รักธรรมชาติ เห็นคุณค่าของสิ่งแวดล้อม รักสามัคคีกัน จึงมีกิจกรรมหลายๆอย่างที่แม่ต้อยได้เรียนรู้ ซึ่งทำให้แม่ต้อยยิ่งมั่นใจว่า “ ความสุข”  เหล่านี้ นี่เองที่ทำให้คนรักงาน รักในตัวคนไข้

ทุกๆปีเมื่อมีเจ้าหน้าที่ใหม่เข้ามาทำงาน ไม่ว่าจะเป็นแพทย์ พยาบาล ทันตแพทย์ เภสัชกร พนักงานระดับต่างๆ คนขับรถ หรือคนงาน คนกลุ่มนี้จะถือว่าเป็นเพื่อนรุ่นเดียวกันโดยไม่แบ่งแยกวิชาชีพ และให้ไปทำกิจกรรมในชุมชนร่วมกัน สร้างความคุ้นเคย รวมทั้งเพื่อการเรียนรู้วัฒนธรรมท้องถิ่นด้วย เรียกว่า” การเข้าค่ายน้องใหม่”  เป็นการสร้างทีมตั้งแต่ก่อนการทำงานจริง 

“ จบแล้ว พอให้มาทำงานเลย ด้วยลักษณะวิชาชีพมันทำให้เราทำงานแยกส่วนกันครับ ดังนั้นกิจกรรมค่ายน้องใหม่นี้ ผมจึงได้ทีมคร่อมสายงานตั้งแต่แรกทำงานเลยครับ”  ท่านผอ.เล่า

“ นอกจากนั้น เรายังสามารถสร้างห้วหน้างานได้ด้วย โดยสังเกตจากกิจกรรมที่เขาทำร่วมกัน เราพอจะเห็นว่าใครที่มีลักษณะ หรือแนวโน้มที่จะเป็นหัวหน้างานได้...

นี่เป็น team builing ที่ดีที่สุดและยั่งยืนที่สุด เพราะนอกจากทะลายกำแพงระหว่างวิชาชีพแล้ว ยังสร้างความรัก สร้างเพื่อนได้อย่างลึกซึ้ง ยาวนาน

คุรหมอภักดี พาแม่ต้อย เดินไปรอบๆโรงพยาบาล  ผ่านห้องตรวจโรค ที่แยกเป็นสัดส่วนแยกประเภทคนไข้เฉพาะทางและคนไข้ทั่วๆไป สะอาดสะอ้าน ให้ความรู้สึกที่ดี แม้ว่าเราที่มาเยี่ยมยัง ไม่ได้เป็นคนไข้ก็ตาม เป็นการวางระบบงานที่ให้เกียรติคนมารับบริการอย่างมาก

 มองเห็นพยาบาลกลุ่มหนึ่งกำลังง่วนอ่านบัตรคนไข้ แม่ต้อยจึงแวะเข้าไปทักทาย

“ หนูกำลังเตรียมอ่าน ประวัติ ของคนไข้ที่จะมาพรุ่งนี้คะ เป็นคนไข้ HIV  คะ .. เราจะได้รู้ว่าพรุ่งนี้คนไข้คนไหนที่เราจะต้องเตรียมตรวจอะไรบ้าง หรือเราต้องเตรียมที่จะให้การดูแลอย่างไรเพิ่มเติมอีกบ้าง?”

แม่ต้อยพูดอะไรแทบไม่ออก..เงยหน้ามองสบตาคุณหมอภักดี ที่ยืนอมยิ้มอยู่ข้างๆ  “ น้องเขาเก่งครับ”

เป็นการเตรียมการดูแลคนไข้ที่มีความซับซ้อนอย่างปราณีต แฝงด้วยความรักความเมตตา ช่วงเวลาที่คนไข้มาโรงพยาบาลเป็นเวลาที่มีค่าสำหรับเขามาก น้องๆ ได้เพิ่มคุณค่าสำหรับคนไข้โดยการเตรียมการล่วงหน้า

เราเดินไปเรื่อยๆ ผ่านสนามหญ้าที่สะอาดสะอ้านเขียวขจี เรียบกริบราวกับปูพรมสีเขียวผืนใหญ่ ต้นปีปออกดอกสีขาวบานสะพรั่งหล่นพรูเต็มลานหญ้า

“ ผมบอก น้องคนทำสวน ว่าไม่ต้องกวาดดอกไม้ออกจากสนาม..ให้ดอกสีขาวร่วงอยู่บนพื้นหญ้าแบบนี้แหละ  คนไข้จะได้ มองดู สวยดีครับ..”

แม่ต้อยนึกในใจว่าคนไข้ที่นี่ช่างโชคดีเสียจริงๆ การรักษาที่ไม่เพียงการดูแลเฉพาะการเจ็บป่วยทางกาย แต่รวมทั้งความรู้สึก ความปราณีต ความละเอียดละออ เป็นการเยียวยาที่ทำให้คนไข้ได้ใกล้ชิดธรรมชาติอย่างดีที่สุด  คงไม่มีอะไรที่จะช่วยเยียวยามนุษย์ได้ เท่ากับธรรมชาติ ที่เราคุ้นเคย

แม่ต้อยคงไม่เล่า เกินความจริงไปมากนัก เพราะว่า..

เมื่อไปเยี่ยมที่ตึกคนไข้หลังคลอดอันร่มรื่นด้วยสนามและกลิ่นหอมอ่อนๆของดอกไม้ มีโต้ะน้ำชาเล็กๆ ที่ริมระเบียงสำหรับคนไข้หรือญาติพักผ่อนทอดสายตาไปยังสวนดอกไม้ ด้านล่าง

“  อาจารย์..ดูสิครับ..ความสุขของครอบครัวที่มีชีวิตใหม่..”

คุณหมอภักดี.. ชี้ชวนให้แม่ต้อย เห็นความงดงาม ..บนการทำงาน..

ในห้องคนไข้จัดทำเป็นพิเศษ สำหรับที่ครอบครัวที่จะมาเยี่ยมหรือมาเฝ้า เป็นเก้าอี้บุหนังนุ่มสามารถดึงออกมาเป็นเตียงนอนได้สบายให้ความรู้สึกอบอุ่นสำหรับคนที่มาคลอดที่ต้องการกำลังใจจาก สามีหรือครอบครัว  ในห้องหนึ่งจะมีประมาณสี่เตียงที่เป็นชุดแบบนี้  ภาพที่ญาติๆรุมกันชื่นชมสมาชิกใหม่ที่เกิดมา พร้อมคุณแม่คนใหม่ น่าอบอุ่นจริงๆ

“ คนที่มาคลอด เขาจะได้คุยกันครับ ..บางที่เขาก็หารือกันวิธีการเลี้ยงลูก ไปด้วย”..

การทำงานด้วยมิติจิตใจ จะนึกถึงความต้องการ ความหวัง ของคนอื่นเสมอ นี่เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของความเมตตา ความรักที่ผู้ให้บริการคิดที่จะให้คนไข้อย่างแท้จริง

ที่จริงมีอีกหลายเรื่องราวที่น่าประทับใจ เช่นเรื่องสิ่งแวดล้อม ซึ่งที่นี่ได้น้อมนำแนวคิดการกำจัดน้ำเสียตามแนวพระราชดำริโครงการแหลมผักเบี้ยมาเป้นแนวทาง  จนเป็นที่เรียนรู้ ของชุมชน ซึ่งแม่ต้อยได้เคยเขียนไว้ในเรื่อง” นักสืบสายน้ำหมัน” ไปแล้ว

เมื่อเราไปที่โรงซักฟอก  แม่ต้อยได้เจอกับพี่วีรชัย ที่ทำหน้าที่ในการซักผ้าทุกชนิดของคนไข้ ดูหน้าตาท่าทางพี่วีรชัยมีความสุขมากๆ

“ ทำงานเหนื่อยไหมคะ? แม่ต้อยถาม ( แบบไม่รู้ว่าจะถามอะไร?อิอิ)

“ ไม่เหนื่อยครับ  สนุกครับ  “

“ การซักผ้านี่ ผมว่าเป็นเรื่องสำคัญนะครับ หากผ้าที่เราซักไม่สะอาด คนไข้ก็ไม่สบายตัว..นี่ผมเอามาห่มเองได้เลยนะครับ”

“ หากเหนื่อย ท่านผอ.ชวนผมไปส่องนกครับ..ตอนแรกผมวิ่งหนีนกเลยครับ  แต่ตอนหลังพอใช้กล้องส่องดูนกเป็น ตอนนี้ผมเป็นหัวหน้าพาเด็กไปส่องนกด้วย พาเขาไปเรียนรู้ ให้เขารู้จักรักธรรมชาติของบ้านเรา”

“ อาจารย์คะ  พี่เขายังเป็นดีเจ ด้วยนะคะ” เสียงใสๆของพยาบาลสักคนแทรกเข้ามา เรียกเสียงหัวเราะดังครืน

“ ผมหากว่างจากทำงาน ก็จะ พาเด็กๆไปอ่านหนังสือ ไปเล่านิทาน ร้องเพลง” ลูกหลานเราทั้งนั้นครับ  ตอนนี้ใครมาให้ไปอยุ่ที่อื่นผมไม่ไปหรอก .พี่วีรชัยกล่าวด้วยใบหน้าเปื้อนยิ้ม อย่างคนที่มีความหมายของชีวิต

แม้ว่าจะเป็นแค่ลูกจ้าง ผมก็จะขออยู่ที่นี่แหละครับ.. พี่วีรชัยย้ำหนักแน่น ก่อนลาจากกัน

คืนนั้น ท้องฟ้าสว่างไสว ประดับประดาด้วยดวงดาวเต้มท้องฟ้าเช่นเคย ทีมเรานั่งคุยกับทีมโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้ายอย่างสุขใจ จนสามทุ่มกว่าๆ

 ได้เรียนรู้ ความหมายของการมีชีวิตที่สมบูรณ์ ที่มีความงาม และไม่ปราถนาสิ่งอื่นใด นอกจากความสุขใจที่ได้ทำงานที่รัก ได้เห็นความสุขของคนที่อยู่รอบข้างและสังคม

..ความสุขที่ด่านซ้าย.. นั้นเป็นความสุขจากการทำงานที่มีฐานจาก ความรัก ความเมตตาและการให้  เริ่มจากตัวเอง ทีมงาน คนไข้ และสังคม ชุมชน วัมนธรรมอันดีงาม

เป็น Happiness Culture ที่น่าสนใจและน่าเรียนรู้เป็นอย่างยิ่ง

สวัสดีคะ