งานประชุมวิชาการ SHA Conference& Contest ก็ผ่านพ้นไปอย่างงดงามในความรู้สึกและการรับรู้ของแม่ต้อย อาจจะมีข้อขัดข้องบ้างบางประการ นั่นก็เพียงเป็นธรรมดาของสรรพสิ่งที่ย่อมไม่มีความสมบูรณ์และเรียนรู้ที่จะปรับปรุงให้ดีกว่าอยู่เสมอ

      เมื่อนึกย้อนหลังกลับไปนับตั้งแต่เริ่มโครงการ จวบจนถึงวันสุดท้ายของการประชุมในวันที่๑๗ ธันวาคมที่ผ่านมานี้ ทุกสิ่งทุกอย่างยังคล้ายกับอยู่ในความทรงจำตลอดมา เส้นทางเดินนี้ไม่ได้ง่ายหรือสวยหรูอย่างที่เห็น แต่ค่อยเป็นค่อยไปและค่อยๆเรียนรู้

      มีคนเป็นห่วงว่าทำ SHA แล้วมาตรฐานโรงพยาบาลที่เราตั้งใจให้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาคุณภาพนั้นก็ต้องไม่ลืมด้วย ไม่ใช่ว่าให้คนทำงานมีความปิติหรือ มีความสุขเพียงอย่างเดียวเท่านั้น ก็อาจจะไม่มีผลดีต่อระบบงานของโรงพยาบาลกระมัง

      แม่ต้อยอยากจะขอทำความเข้าใจในโอกาสนี้อีกสักครั้ง หลังจากที่ได้ขึ้นทำความเข้าใจใน เวทีใหญ่มาแล้ว ว่า SHA มีทั้งคำว่า Spiritulity และ HA รวมเข้าเป็นหนึ่งเดียว

ในโรงพยาบาลนั้นมีองค์ประกอบที่สำคัญ หลักๆคือเรื่องระบบงาน  คนทำงานและผู้มารับบริการ  SHA จะตอบความหมายทั้งสามส่วนนี้อย่างสมดุลย์ ที่สำคัญคือคนทำงานมีความสุขในงานที่ทำ เพราะได้เห็นคุณค่าของตัวเอง และความหมายของงานที่เราได้ทำ ไม่แห้งแล้ง ไม่ฝืนใจทำ

HA นั้นเป็นมาตรฐานของระบบงาน ตั้งแต่การนำองค์กร การจัดการความรู้ การสื่อสาร ระบบงานต่างๆ การดูแลคนไข้ และมาตรฐานวิชาชีพ และทรัพยากรบุคคล

ส่วน SHA นั้นคือ HA ที่เติมในด้านมิติจิตใจเข้าไป เติมด้านสุนทรียศาสตร์ ความงาม ความหมายของชีวิต รวมทั้งแนวทางในการดำเนินชีวิตเข้าไปด้วย ให้เรื่องคุณภาพมีความละเอียดอ่อนมากขึ้น ไม่ใช่เพียงแค่มาเล่าเรื่องดีดีให้กันฟังเท่านั้น

ดังนั้นเมื่อเริ่ม โครงการ SHA สรพ. จึงได้นำรพ.ที่ผ่านการรับรองคุณภาพมาแล้ว นั่นหมายความว่า รพ.นั้น มีระบบคุณภาพที่สมควรภาคภูมิใจ น่าชื่นชมยินดี มีความปลอดภัยแล้ว มาเรียนรู้ในการที่จะสร้างพลังองค์กร ด้วยการเพิ่มมิติจิตใจ เพิ่มศักดิ์ศรี หรือคืนคุณงามความดีให้กับผู้ที่ทำงานนั้น ให้คนทำงานมีความสุ ข มีความปิติ มีกำลังใจในงานที่ทำอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน

การประชุมนี้ อาจารย์ ดร.โกมาตร ได้กรุณา ตั้งธีมการประชุมให้ด้วยว่า “ ความงาม ความหมาย  นิยามใหม่ของงานคุณภาพ” นั่นก็หมายความว่า ต่อไปนี้งานคุณภาพ มิเพียงแค่มีระบบที่ดีเท่านั้น แต่งานทุกชิ่นควรต้องเป็นงานที่มีคุณค่า เป็นงานที่มีความหมายต่อทั้งตนเองและต่อคนอื่น

      SHA จึงสามารถให้เกิดสิ่งที่ดีดี สามอย่างคือ มีระบบงานที่ดี มีมาตรฐาน   คนทำงานมีคุณค่า มีความสุข มีศักดิ์ศรีแห่งวิชาชีพ   และคนรับบริการ ผู้ป่วย  ตระหนักรับรู้ว่า งานที่เราทำให้เขามีความหมายต่อชีวิตและครอบครัว สังคมของเขาเพียงใด ผู้ป่วยสัมผัสได้ถึงความดีงามอันนี้ได้ กลายเป็นความผูกพันที่ดีต่อกัน อันเป็นพื้นฐานของสังคมไทยที่มีมาแต่โบราณกาล โดยเฉพาะในระบบการแพทย์และสุขภาพ

      ดังนั้นในการประชุมครั้งนี้ หากมีความสังเกตก็จะเห็นว่า เนื้อหาสาระของการประชุมมิได้มีเพียง การนำเสนอ เครื่องมือที่ทำให้คนให้บริการเกิดแรงบันดาลใจ เกิดความปิติ และเปลี่ยนแปลงตนเอง เช่น เรื่องเล่า  หรือเทคนิคการเยียวยาตนเอง การสร้างสุขภาวะเท่านั้น

 ในหัวข้อการบรรยายในห้องอื่นๆรวมทั้ง เรื่องสั้น โปสเตอร์ ล้วนแล้วแต่เป็นการนำเสนอการทำงานตามมาตรฐานทั้งสิ้น เช่น การนำองค์กร  การทำ SPA( standard-practice-asset) เรื่องระบบงาน เรื่องระบบยา  ความเสี่ยง การพัฒนาHRD การวิจัย หรือการทำงานกับชุมชน  การดูแลผู้ป่วย หรือ palliative care

เพียงแต่ว่า การนำเสนอเหล่านี้ผู้นำเสนอเลือกที่จะแสดงให้เห็นทั้งสามส่วนคือ ในด้านของคนทำงานที่ออกมาจากแก่นแท้ ออกมาจากจิตใจที่อยากจะให้คนอื่น การทำงานที่มีมาตรฐานและงานนั้นได้ส่งผลดีต่อผู้รับบริการอย่างไร

จึงมีหลายๆคนบอกว่ามางานนี้แล้วทำไมมีความสุข และที่สำคัญคือรู้สึกรักวิชาชีพของตนเอง รู้สึกรักศักดิ์ศรีของวิชาชีพตนเองมากขึ้น  อยากที่จะทำงานต่อไป

แม่ต้อยเชื่อว่าเพราะพลังความดีงามเหล่านั้น กระทบต่อจิตวิญญาณที่ดีงามของแต่ละคน การรับรู้เรื่องราวที่ดีดี ทำให้เกิดมุมมองการทำงานในแบบใหม่

หากใครที่มีโอกาสได้เห็น Rama reality show ในพิธีเปิดก็จะเห็นได้ด้วยตนเองว่าแนวคิด SHA นั้นเป็นอย่างไร ทีมรพ.รามาธิบดี ได้แสดงให้เห็นการทำงานเพื่อรับมือกับคนไข้ฉุกเฉินอย่างมืออาชีพ ตามมาตรฐาน ในทุกขั้นตอน แต่ที่พิเศษคือ ในการทำงานนั้นแฝงด้วยความเข้าใจในเป้าหมายชีวิตของคนไข้ ที่มี่ความหวังเพียงขอให้ได้พบหน้าลูกสาวสุดที่รักเพียงคนเดียว เป็นครั้งสุดท้าย ทีมงานมิได้เพียงแค่รักษาผู้ป่วยตามหน้าที่ แต่ได้สร้าง” ความหมาย” ที่ยิ่งใหญ่ให้พ่อลูก คู่นี้

      ดังนั้นในฉากสุดท้าย ทีมช่วยเหลือคนไข้ สังเกตว่าคนไข้ไม่ยอมจากไปง่ายๆ จึงได้ยินยอมที่แนะนำให้ลูกสาวคนเดียวมีโอกาสได้พบกับพ่อเป็นครั้งสุดท้ายและ เอ่ยปาก บอกว่า “หนูรักพ่อ”

แม่ต้อยเข้าใจว่าฉากนี้เรียกน้ำตาจากหลายๆคน แต่สิ่งที่อยากจะเสริมก็คือ ความเข้าใจในสิ่งที่ทีมรพ.รามาธิบดีได้นำเสนอออกมานั่นคือ แนวคิดหลักของSHA

มีคำถามมาจากเวทีหลายๆคำถามที่แม่ต้อยไม่มีเวลาตอบจึงอยากจะนำมาแลกเปลี่ยนในบทความนี้ก็แล้วกันนะคะ

• เรื่องเล่าที่ดีดีนั้นต้องเป็นเฉพาะเรื่องในเชิงบวกเท่านั้นหรือไม่คะ หากเป็นในเชิงลบบ้างได้ไหม?

อันนี้แม่ต้อยก็อยากจะแลกเปลี่ยนว่าเรื่องไม่ว่าจะเป็นเรื่องเชิงบวกหรือเชิงลบ สิ่งที่สำคัญคือการที่มีคน”ฟัง” และสุดท้ายมันเยียวยาได้ หรือที่ดีที่สุดคือสามารถเปลี่ยนวิธีคิด วิธีปฏิบัติของตนเอง จุดนี้สำคัญที่สุด ยังไม่ต้องคิดไปไกลว่าเรื่องเล่ามันจะเชื่อมโยงกับมาตรฐานอะไรหรือไม่ เอาแค่ เรามีโอกาสเล่าเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของคนไข้ ที่เราทำงานทุกวันนี้ก็ได้ แม่ต้อยว่าเรามีเรื่องให้เล่าได้ทุกวันเลยละคะ

แม่ต้อยเคยได้ฟังเรื่องราวของคุณพยาบาลที่เคยแกล้งคนไข้ หรือคุณหมอที่ถ่วงเวลาช้าๆ เพื่อให้คนไข้ได้รอนานมากขึ้น แต่สุดท้าย

ทั้งสองท่านนี้เองก็ได้เรียนรู้จากเรื่องเล่าของตนเองจนเปลี่ยนแปลงวิธีคิด วิธีทำงานของตนเองได้ในที่สุด ในบล้อกนี้แม่ต้อยเคยเล่าไปแล้วหลายเรื่องราว หลายตัวอย่าง

• บางครั้งการทำงานให้บริการแก่ผู้ป่วย เราก็ให้ผู้ป่วยสามารถทำศาสนกิจได้ อยากทราบว่าการทำแบบนี้เป็นส่วนหนึ่งของSHA หรือไม่คะ? เป็นไปได้ไหมคะ ที่เราทำ SHA แล้วแต่เราไม่รู้ตัว?

แท้ที่จริงแล้ว การนำมิติจิตใจมาใช้ในงานคุณภาพนั้น เราเองก็ทำกันอยู่บ้างแล้ว  เพราะแพทย์ พยาบาลคือคนที่มีฐานจิตใจที่ดีงาม แต่เรามักไม่ค่อยได้ให้ความสำคัญ เผลอๆ อาจจะคิดว่าไม่จำเป็นเสียด้วยซ้ำ  เพราะว่าเราให้ความสำคัญต่อการเจ็บป่วยของคนไข้เฉพาะทางกายเป็นส่วนใหญ่ เราอาจจะลืมนึกถึงทางจิตใจ หรือทางสังคมของเขาเอง  การทำศาสนกิจเป็นส่วนหนึ่งของความต้องการของคนไข้ แต่อาจจะไม่ทั้งหมดก็ได้ ซึ่งหากเรามีความละเอียดอ่อนเราจะสามารถค้นหาความต้องการมิติทางจิตใจของคนไข้ได้ในแต่ละคน

• เราต้องทำ SHA ตลอด ๒๔ ชั่วโมงหรือไม่?

เป็นคำถามที่ดีมากๆเลย แม่ต้อยไม่คิดว่าจะมีคำถามเช่นนี้ ความจริงแล้วในโครงการSHA เราจะมีการฝึกฝนคนทำงาน ในเรื่องการสร้างสุขภาวะ หรือความตระหนักรู้ หรือเอาคำง่ายๆคือมีสติกับตัวเรา เราก็จะมีวิธีคิดที่ดี มีการปฏิบัติที่ดี มีการพูดที่ดี ตลอดเวลา แต่คงเป็นไปไม่ได้เหมือนกันที่เราจะทำตลอดไป ในรพ.หลายๆแห่งเขาจึงมีการสวดมนตร์ ก่อนทำงาน มีการสร้างบรรยากาศที่ให้คนทำงานมีความสมบูรณ์ทางจิตใจก่อน เพื่อพร้อมที่จะไปมอบสิ่งที่ดีดีให้กับคนป่วย รวมความแล้ว เราต้องสร้างความมีเมตตา และสติ ควบคู่กับการที่เรามีปัญญาหรือองค์ความรู้ในการทำงานด้วย

• แล้วเราคือ SHA   SHA คือเราใช่ไหมคะ?

เอ  ตอนนี้แม่ต้อยชักงง  แต่แม่ต้อยว่าน้องคนที่ถามนี่เข้าท่ามากจริงคะ เพราะการสร้างมิติจิตใจในการทำงานนี้ จะต้องเริ่มที่ตนเองก่อน แล้วค่อยๆเป็นตัวอย่างขยายไปเรื่อยๆ อย่างมีพลัง

สองปีของโครงการนี้ผ่านไปอย่างรวดเร็ว เป็นสองปีของความอบอุ่น แม่ต้อยรู้จักกับน้องๆเพิ่มขึ้นมากมาย ได้พบเห็นสิ่งที่ดีงาม ไดเพบเห็นความทุกข์ยากลำบากของผู้ที่ทำงานด้านนี้ ได้เห็นความลำบากของผู้ที่มารับบริการด้วยเช่นเดียวกัน

แต่สิ่งที่เป็นสุดยอดคือ แม่ต้อยได้เห็น ได้รับรู้ ความตั้งใจของคนที่ได้ชื่อว่า” เป็นผู้ให้”  อย่างแท้จริง

การประชุมวิชาการในโครงการ SHA ครั้งนี้คงจะเป็นครั้งสุดท้ายของโครงการนี้   ซึ่งแม่ต้อยเองก็ยังไม่แน่ใจว่าในปีต่อๆไป แม่ต้อยจะยังมีโอกาสได้ขยายงานนี้ออกไปหรือไม่

สำหรับ คุณงามความดีทั้งหลายที่ได้เกิดขึ้น ความรัก ความศรัทธาต่างๆ แม่ต้อยขอมอบให้กับผู้ที่ทำงานในระบบสุขภาพทุกท่าน

และขอให้น้องๆทุกคนมีความสุขตลอดไปด้วยนะคะ

สวัสดีคะ