- Systems Thinking (อย่าลืมตัว s ที่ systems เพราะมีหลายระบบซ้อนกัน  เป็นระบบซ้อนระบบ)  หมายถึงการคิดแบบมองเห็นภาพรวม  เห็นความเป็นทั้งหมด  เห็นองค์ประกอบที่หลากหลาย   อาจเรียกว่า Holistic Thinking  หรือเห็นสภาพความเป็นระบบนิเวศที่มีความหลากหลายประกอบกันเข้าเป็นระบบ
    - การปฏิบัติ KM  เป็นกระบวนการที่เคารพความแตกต่างหลากหลายให้คุณค่าต่อความแตกต่างหลากหลาย   และส่งเสริมให้สมาชิกเสนอความเห็นหรือมุมมองที่แตกต่างหลากหลายต่อประสบการณ์เดียวกัน
    - เมื่อปฏิบัติ KM ไปเรื่อย ๆ  สมาชิกจะซึมซับ Systems Thinking โดยไม่รู้ตัว
    - แต่ระหว่างปฏิบัติ KM สมาชิกจะคิดแบบไม่เป็นระบบ  ไม่ได้คิดจาก 1 ไป 2 ไป 3   แต่จะคิดตรงจุดที่ 1 ก็ได้   ตรงจุดที่ 8 ก็ได้   จุดที่ 31 ก็ได้   เป็นการคิดแบบ asystematic   แต่เมื่อนำมา ลปรร. กัน   ก็จะค่อย ๆ เห็นว่าการคิดที่แต่ละจุดเล็ก ๆ มาประกอบกันเข้าเป็นภาพใหญ่หรือภาพรวม
    - การคิดแบบ asystematic ทำให้คนกล้าคิด  กล้าเสนอความคิด  ไม่สะดุด  ไม่ปิดกั้นความคิด  แล้วบรรยากาศของความชื่นชมและสร้างสรรค์จะช่วยให้เกิดการต่อ jigsaw เองอย่างเป็นธรรมชาติ

วิจารณ์  พานิช
 21 ก.ย.50