ที่อุบลฯอากาศเย็น-หนาว     ว่าหนาวมา ๔ วันแล้ว     เช้านี้วิ่งออกกำลังในบริเวณโรงแรมอุบลบุรี     มีลู่วิ่งสบายมาก อากาศดี  ต้นไม้ร่มรื่นสวยงาม    หลังโรงแรมเป็นคล้ายแม่น้ำ มีผักตบชวาเต็ม น้ำไม่ไหลชื่อ กุด--- (จำชื่อไม่ได้)

เวทีห้องทดลองเชิงปฏิบัติการ
การจัดระดับความเหมาะสมเกมคอมพิวเตอร์
เครือข่ายเด็ก เยาวชน นักวิชาการ ภาคนโยบาย และผู้ประกอบการ
ณ ร้าน T NET ศูนย์การค้ายิ่งเจริญปาร์ค ต.ในเมือง อ.เมือง จ.อุบลราชธานี

        ทีมงานวิจัยได้กำหนดแผนกิจกรรมไว้อย่างละเอียด ดังนี้
 
๐๘.๓๐ น.- ๐๙.๐๐ น. ลงทะเบียนและรับเอกสาร
๐๙.๐๐ น. – ๐๙.๑๕ น. ชี้แจงวัตถุประสงค์ของการจัดเวที โดย รศ.ดร.พันธุ์ทิพย์ กาญจนะ
                                                จิตรา สายสุนทร
๐๙.๑๕ น. – ๐๙.๓๐ น.  นำเสนอประเด็น : ผลกระทบของเกมกับชีวิต
โดย อ.ดร.ประภาพรรณ จูเจริญ สถาบันแห่งชาติเพื่อการพัฒนาเด็ก ม.มหิดล
๐๙.๓๐ น. – ๐๙.๔๕ น. แนะนำกระบวนการในการทดลอง โดย อ. อิทธิพล ปรีติประสงค์ สถาบันแห่งชาติเพื่อการพัฒนาเด็กและครอบครัว ม.มหิดล
๐๙.๔๕ น. – ๑๑.๑๕ น. การทดลองเชิงปฎิบัติการการจัดระดับความเหมาะสมของเกม คอมพิวเตอร์ โดย อ. อิทธิพล ปรีติประสงค์ สถาบันแห่งชาติเพื่อการพัฒนาเด็กและครอบครัว ม.มหิดล
                                       ๑. ห้องทดลอง ขาว เทา ดำ  ๑๐ เกม ๔๐ นาที  
                                       ๒. แนวคิดคำนิยาม ขาว  เทา ดำ ๓๐ นาที
                                       ๓. แนวคิดการหาเกณฑ์การจัดระดับความเหมาะสมของเกม ๓๐ นาที
                                       ๔. แนวคิดการแบ่งช่วงอายุการระดับความเหมาะสมของเกม ๖๐ นาที
๑๑.๑๕ น. – ๑๑.๔๕ น.  สรุปผลการจัดทำห้องทดลอง
๑๑.๔๕ น. – ๑๒.๐๐ น.  ปิดห้องทดลองเชิงปฏิบัติการ โดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช  ผู้อำนวยการสถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม

องค์ประกอบเวที
๑. ผู้ประกอบการ ๑๔ คน
๒. ตัวแทนเด็ก เยาวชน ๑๐ คน
๓. ตัวแทนผู้ปกครอง ๑๐ คน
๔. นักวิชาการ

            เอาเข้าจริงก็ต้องปรับเวลาและกิจกรรมไปตามความเหมาะสม เพราะการนัดหมายไม่แม่นยำ    สรุปได้ว่ากิจกรรมนี้เป็นครั้งแรกที่มีการทดลองจัด เรทติ้ง เกมคอมพิวเตอร์ทั้งที่เป็นเกมออนไลน์ และเกมไม่ออนไลน์   เราก็ได้เรียนรู้วิธีการนัดหมายและการจัดประชุม    ทั้งทีมงานวิจัยและทีมในจังหวัดอุบลฯได้เรียนรู้และพอใจ    ทีมอุบลฯได้แนวคิดที่จะไปดำเนินการปกป้องและส่งเสริมเยาวชนในท้องถิ่น    เรื่องข้อจำกัดของ adolescent brain ที่พัฒนาเต็มที่เฉพาะสมองส่วนอารมณ์ สมองส่วนเหตุผลยังตามไม่ทัน     ดูจะเป็นเรื่องที่ต้องทำให้เข้าใจกันแพร่หลายในส่วนของผู้ เกี่ยวข้องกับวัยรุ่น  ให้มากกว่าที่เข้าใจกันอยู่
            พูดง่ายๆ คือคนเรายังเข้าใจเยาวชนผิดๆ    ไม่มีทักษะในการเป็นมิตร หรือเป็นผู้ส่งเสริมเยาวชน 

ผมใช้ PDA บันทึกไว้ดังต่อไปนี้
Rating
บรรยากาศอิสระ  ทุกคนกล้าบอกความเห็นของตน
     - ออนไลน์ได้เพื่อน
     - ออฟไลน์ ได้เก็บ level

ปย.
  ฝึกสมาธิ
  กระตุ้นจินตนาการ

โทษ
  เสียเวลา
  เพาะนิสัยรุนแรง

ธรรมชาติ
  Passive action
  สถานการณ์สมมติ
  Reward สมมติ
 
         ถ้าเป็นสมัยผมเป็นเด็ก ผมให้สีดำหมด เพราะเสียเวลาเรียน  และสร้างนิสัยไม่ลุ่มลึก  และกลัวติด

ความเห็นต่อเกม
Audition
     - ผปค ขาวเพราะให้จินตนาการ ท่าเต้น  สนุกสนาน
     - น้องปอน เด็กประถม คลายเครียด 
     ได้ฟังเพลง
     - เด็ก ได้ฟังเพลง
     - ผปค ขาว  ได้สมาธิ  ได้ฟังเพลง  ไม่รุนแรง
     - ผปค  ขาวเพราะ  แจ่มใส  ผ่อนคลาย  ออกกำลังกาย   ไม่มีผลเลวร้าย  เหมาะกับเด็ก ป ๓  ๔ เพราะเด็กมีพัฒนาการเร็ว  
     - เด็กโต  ขาว คลายเครียด  ไม่มีความรุนแรง  
     - เด็กโต เทา   ได้ไหวพริบในการกระโดด
     - ผปค ขาว ไม่มีความหมายแฝง   เด็กใช้คอมเปนก็เล่นได้
     - เทาอ่อน ดร. ประภาพรรณ  ขาว เล่นได้ทุกวัย   แต่เกมนี้ จะทำให้ซึมซับการแต่งกาย ท่าเต้น   ควรเล่นโดยเด็กโต ที่มีวิจารณญาณบ้าง
 
ประภาพรรณ
         แต่งกายหวือหวา   อยากแต่งบ้าง อยากเอาอย่าง   มองเป็นเรื่องปกติ   ไม่มีผู้ใหญ่แนะนำ 
         ภาษา
         อายุ 13 up

Special Force
ดำเพราะ
     - ต่อสู้มาก ไม่เหมาะต่อเด็กอายุ ๑๓ ลงไป   สร้างจิตใต้สำนึกรุนแรง
     - ก้ามปู  เพราะใส่เสื้อดำยิงกัน  เล่นแล้วไม่ดี รุนแรง

เทาเพราะ
     - ฝึกความไว  รุนแรง  ๑๒ ขวบขึ้นเล่นได้
     - ดี ไม่ดี ผสมกัน   มี teamwork   รู้จักแก้ปัญหา ถ้านำทีมแพ้จะเครียด   รุนแรง   ๑๕ ปีขึ้น
     - ขึ้นกับมุมมอง  แบ่งเวลาเล่น  รู้ควรไม่ควร   พ่อแม่แนะนำอธิบาย   ได้สัมผัส 
     - เด็ก รุนแรงไม่มาก   ได้ไหวพริบ
     - ก้ามปู

         **พ่อแม่คุยกับลูกเรื่องเกม

ขาวเพราะ
-

GTA
ดำเพราะ
     - รุนแรง
     - เด็ก รุนแรง  ฆ่าคน
     - ก้ามปู  ฆ่าคน

เทาเพราะ
     - เด็ก  รุนแรงไม่มากเกินไป   ได้วางแผน

ขาวเพราะ

-

อิทธิพล สรุป
ขาว  สร้างสรรค์ เหมาะกับวัย
เทา  สร้างสรรค์  เหมาะกับวัยโต  รุนแรง  เครียด  ต้องมีผู้ใหญ่แนะนำ
ดำ  ไม่สร้างสรรค์  รุนแรงมาก  ฆ่ากัน

         เขียนบนกระดาษ ว่าความรุนแรงมีอะไรบ้าง 

         ติดสติ๊กเก้อร์  เพื่อเรทติ้ง   **ควรแยกกลุ่ม  เด็ก  ผปค  ผู้ประกอบการ

GTA
         ฆ่าคนได้เงิน  ฆ่าตำรวจได้อาวุธ 
         อายุ 25 up
         เยาวชน สมองโตเต็มที่ด้านอารมณ์ 

         พ่อแม่ ควร/ไม่ควร ทำอะไร
         ร้านเกม
         ก ไอซีที 
         นักวิชาการ 
         เยาวชน

         **สรรพสิ่งมีทั้งด้านดี และด้านไม่ดี
     - ทำอย่างไรจึงจะได้ ปย  ไม่เกิดโทษ
     - บางคนได้ ปยมากกว่าโทษ   บางคนโทษมากกว่า ปย
     - ช่วยกันหลายฝ่าย  ระบบสังคม
     - ใช้อย่างรับผิดชอบ  รู้เท่าทัน   ผปค ต้องช่วยเด็ก  

ระหว่างรับประทานอาหารเที่ยง ที่ร้านแซบซอย 9
     - ประชุมแบบนี้ ประชุมกี่ครั้งๆ ก็อยากตามไปดู
     - ที่เคยเห็น มีแต่คนมาพูด ชาวบ้านได้แต่นั่งฟัง
     - ข้าราชการจะไม่มาร่วม ถ้านายไม่สั่ง
     - ข้าราชการจะดูทิศทางลม   แล้วรีบวิ่งเข้าหา
     - เห็นวิธีทำงานสร้างสรรค์เพื่อเด็กและเยาวชน
     - อ พันธุ์ทิพย์ บอกทุกคนในทีมแต่ละคนเขียนว่ามีจุดดีอะไร มีอะไรที่ควรแก้ไข อย่างละ ๑ ข้อ สำหรับกิจกรรมเมื่อวาน และกิจกรรมวันนี้
     - ผู้จัดการร้านเน็ต : “เด็กอยู่กับผมมากกว่าอยู่กับ ผปค”

            ผู้คนในสังคมยังไม่มีความเข้าใจ ไม่มีทักษะในการทำหน้าที่ citizen sector     เมื่อมีคนมาสะกิด หลายคนก็เกิดแรงบันดาลใจที่จะทำเพื่อท้องถิ่นของตน

            ผมได้เห็นร้านเน็ต เกมคอมพิวเตอร์ และการเล่นเป็นครั้งแรกในชีวิต    ได้เข้าใจประโยชน์และโทษของมันชัดเจนขึ้น    คือถ้าเล่นอย่างมีสติ ไม่ลุ่มหลง ไม่ติด แบ่งเวลาเป็น ก็ไม่เกิดโทษมากนัก   แต่ส่วนตัวผมคงจะไม่เล่น คือผมทำอย่างอื่นดีกว่า ประเทืองปัญญากว่า
 

            เราแวะร้านต๋อมรุ่งเรือง  หน้าตลาดสดเทศบาล ๓  อ. พิบูลมังสาหาร   เพื่อซื้อซาลาเปาที่มีชื่อเสียง    และอร่อยจริงสมคำบอก

            ระหว่างทางจากพิบูลมังสาหาร - โขงเจียม มีร้านขายฆ้องอยู่ริมถนนหลายร้าน   แขวนฆ้องหลายขนาด     ฆ้องขนาดใหญ่เกือบเมตร ลงไปดูได้ความว่ามีโรงงานทำฆ้องอยู้ลึกเข้าไปจากถนน   ด้วยความช่วยเหลือของทีมวิจัยได้เลือกซื้อ "ฆ้องโมง" ขนาด ๑๔ นิ้ว ราคา ๘๕๐ บาท เอามาฝากตั้ม ไว้แขวนตีบอกสัญญาณที่อาศรม   ได้ความรู้ว่าเสียงฆ้องจะไพเราะ ไม้ตีต้องขนาดเหมาะกับขนาดฆ้อง 

คนไร้รัฐ
บ้านห้วยสะคาม ต โขงเจียม อ โขงเจียม

         ปัญหาไม่ได้สัญชาติไทย    มีคนเกิด ปทท
         อยู่ปากเซ  มา ปทท ปี 2518   ต้องการไม่ถูกจับเมื่ออกนอกเขตโขงเจียม

         มีเด็กเกิดที่ศิริราช  ทาง รพ. ไม่ทำสูติบัตร  ทร. ๑/๑  ชื่อ ดญ จุฬารัตน์ แก้วดวงศรี  เกิด 15 ตค. 46   แต่ รพ. ทำสมุดดูแลหลังคลอดให้    พ่อชื่ออมร   อยู่กับยายชื่อประไพ จันทร์บัว ซึ่งมีใบ ท.ร. ๓๘/๑
ให้  เพราะแม่ไม่มีบัตร

         ดช. จีรศักดิ์ จันทร์บัว  เกิด รพ ราชวิถี ๑ ธ.ค. ๒๕๓๗ ไม่มี ทร. ๓๘ ก  เรียนจบ ป. ๖ จาก รร. บ้านห้วยสะคาม

          การจดทะเบียน ท.ร. ๓๘/๑ เป็นการจดทะเบียนแรงงานต่างด้าว ซึ่งมี ๓ ขั้นตอน   ต้องทำอีก ๒ ขั้น คือ  จดทะเบียนกับกระทรวงแรงงาน  และตรวจโรค
          ท.ร. ๓๘ ก ไม่ใช่แรงงาน

          สามีคนไทย สามีตาย มีลูกที่มีบัตร  (ถ่ายรูปแมเสื้อชมพู่-ลูกเสื้อเหลือง-แดง) ขอสัญขาติไทยง่ายเพราะมีลูกเป็นคนไทย

         มีสามีเป็นคนไทย และมีลูก (ถ่ายรูปแม่ลูกติด ดร ประภาพรรณ) ขอสัญชาติไทยได้เลยบางคนอาจเป็นคนลาวที่เพิ่งเข้ามาฝั่งไทย  และใช้วิธีที่ไม่ถูกต้องเพื่อให้ได้สัญชาติไทย เช่นจ้างชายไทยแต่งงานสร้างหลักฐานการแต่งงาน 

         คนที่นี่ถูกละเมิด  ทางอำเภอไม่ยอมจดทะเบียนให้

         กินอาหารเย็นร้านแพอารยา ในเรือริมโขง
         ครู รร -- มาคุยเรื่อง นร ๒๐ คนที่ยังไม่ได้สัญชาติไทย    ที่จะมี กม. ออกมาให้ดำเนินการขอสัญชาติ   ต้องเตรียมหลักฐานไว้ช่วยเด็ก    ครูบอกว่าคนที่รู้เรื่องคือผู้ช่วย   ซึ่งไม่ว่าง  กลับบ้าน   แต่ ผอ. ฝากเอกสารมาให้   ซึ่งระบุว่าเด็กมีสัญชาติลาว    และไม่มีหลักฐานที่ต้องการ   เดาว่าทางโรงเรียนไม่สนใจที่จะออกแรงเพื่อช่วยเหลือเด็ก    คนที่น่าสงสารเหล่านี้ยากจนทุนทางสังคม    ไม่มีคนให้ความสนใจเมตตา    ผมจึงชื่นชมอาจารย์แหวววมาก ที่ทุ่มเทใจช่วยเหลือคนเหล่านี้   อ. แหววบอกครูให้ช่วยเด็กเอาบุญ 

         มีบริการเรือนำเที่ยว แม่น้ำสองสี  วังน้ำวน  บ้านเวินบึก (จุดสิ้นสุดแม่น้ำโขงไหลผ่านประเทศไทย)  อุทยานแห่งชาติแก่งตะนะ   อุทยานแห่งชาติผาแต้ม

         แนะนำให้ไปเที่ยวหมู่บ้านใหม่สัมพันธ์ฝั่งลาว ๓๐๐ บาทต่อ ๑๐ คน   มีตลาดประมาณ ๕๐ ร้าน
         บ้านตามุยริมโขง  ทางเข้าผาแต้ม จุดจะสร้างเขื่อน  วิวสวย   และมีคนไร้สัญชาติที่ข้ามมาจากลาว แต่พูดภาษาเขมร   จากตามุยไปท่าร่มใกล้นิดเดียว

         “อย. ไปจับชาวบ้านที่ทำหน่อไม้กระป๋อง ว่าต้องทำโรงเรือนให้มิดชิด”   

         การได้เห็นความเป็นอยู่และความทุกข์ร้อนของคนไร้รัฐเชื้อชาติลาวที่อพยพมาอยู่ที่บ้านห้วยสะคาม  ต. โขงเจียม  อ. โขงเจียม ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๑๕ ทำให้สะเทือนใจ   คนเหล่านี้ตกเป็นเหยื่อของคนที่แสวงหาผลประโยชน์เรียกเงินแล้วเรียกเงินอีก   แต่ในขณะเดียวกันก็มีคนลาวฝั่งโน้นที่ต้องการมาอยู่เมืองไทยใช้เล่ห์กลเพื่อให้ได้สิทธิสัญชาติไทยด้วย    ผมเกิดปิติสุขจากผลงาน สกว. สมัยปี ๒๕๓๗ – ๒๕๔๑ ที่ให้ทุนชุดโครงการวิจัยกฎหมายสัญชาติ มีผลด้านสิทธิมนุษยชน และด้านมนุษยธรรมอย่างน่าชื่นใจ 

         รศ. ดร. พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร บอกว่าชีวิตของท่านเปลี่ยนไป เพราะการทำงานโครงการวิจัยนี้

         กินอาหารเย็นที่แพอารยา    คุณโตชาว อ. หลังสวน  จ. ชุมพร ที่มาอยู่ทางอีสานจนพูดอีสานได้เก่ง และทำงาน NGO มากินอาหารเย็นด้วย    คุณโตเป็นคนพาไปคุยกับชาวบ้านห้วยสะคาม    แต่เข้าใจว่าคงจะมีวิธีคิดหลายอย่างไม่ตรงกับ อ. พันธุ์ทิพย์     ที่เคยเข้าใจว่าเขาจะช่วยพาไปดูแรงงานต่างด้าวต่างก็บอกว่าติดประชุมกันหมด    ไม่ทราบว่าเหตุผลจริงคืออะไร     ครูที่มาพบเรื่องเด็กไร้สัญชาติ ๒๐ คนก็ไม่แสดงความเอื้อเฟื้อ    อ. พันธุ์ทิพย์ แสดงความขัดใจที่การสื่อสารเตรียมการล่วงหน้าไม่ดี     เป็นประเด็นที่ทีมวิจัยชุดนี้ต้องเรียนรู้

         อ. พันธุ์ทิพย์ เล่าว่า เรื่องการช่วยเหลือคนไร้รัฐ คนมีความเห็นเป็น ๒ กลุ่ม    อีกกลุ่มหนึ่งเห็นว่าควรช่วยให้เกิดชุมชนเข้มแข็งก่อนแล้วจึงค่อยช่วยให้ได้สัญชาติไทย

         หรือว่าเรื่องคนไร้รัฐ/แรงงานต่างด้าว เป็นเรื่องที่คนไม่อยากให้คนอื่นเข้ามาเกี่ยวข้อง  
  
         พักที่โรงแรมทอแสงโขงเจียม รีสอร์ท    จุดที่อยู่ทิศตะวันออกที่สุดในประเทศไทย