• KM เป็นกระบวนการเชิงซ้อน (complex process) ประกอบด้วย action loop และ learning loop หลาย loop ที่เชื่อมโยงและซับซ้อน
     • เมื่อเก็บประสบการณ์จาก action มา ลปรร. กันแบบ deep reflection ก็จะเกิดการเรียนรู้ที่ลึก    เกิดการเรียนรู้จากภายใน  
     • การเรียนรู้นั้นอาจยังผิวเผิน แต่เมื่อเอาไปทดลองใช้ ทดลองปฏิบัติ ใน action loop ต่อไป    และเก็บเอาประสบการณ์มา share deep reflection ก็จะเกิดการเรียนรู้ loop ใหม่ ที่ชัดเจนขึ้น  เชื่อมโยงมากขึ้น
     • ยิ่งทำซ้ำหลาย loop เข้า ความรู้ปฏิบัติจะยิ่งชัดเจนขึ้น และเชื่อมโยงมากขึ้น    จนอาจได้ทฤษฎีใหม่  หรือได้กระบวนทัศน์ใหม่    ที่เหมาะสมต่อบริบทนั้นๆ ยิ่งกว่าทฤษฎีที่ยึดถือต่อๆ กันมา
     • กระบวนการ reflection จาก action เป็นความดี ความงาม และศีลธรรม ในตัวของมันเอง
     • เป็นกระบวนการเชิงบวกที่ก่อมิตรไมตรี และความมั่นใจเคารพตนเอง พร้อมกับเคารพผู้อื่น
     • ได้ทั้งความรู้ระดับปัญญา และได้ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างกัน ที่ลึก เป็นความสัมพันธ์ระดับอารมณ์และจิตวิญญาณ

วิจารณ์ พานิช
๒๗ ก.พ. ๕๑