บทที่ ๘ ของหนังสือ Teach Like Your Hair's on Fire, Penguin Books, 2007 ที่เขียนโดยครู Rafe Esquith เป็นเรื่องการสอนวิทยาศาสตร์

○  ครู Rafe เริ่มต้นโดยเล่าถึงความเจ็บปวด ที่โดนลูกสาวนักวิทยาศาสตร์ ที่เรียนจบ PhD MD จาก Johns Hopkins และเวลานั้นเป็นนักวิจัยด้าน oncology   มาดูพ่อสอนวิทยาศาสตร์แก่เด็ก ป. ๕ แล้วบอกพ่อตรงๆ ว่าพ่อสอนห่วย    สอนอย่างนี้เด็กไม่มีวันไปเป็นนักวิทยาศาสตร์ได้   เพราะ Rafe สอนโดยเปิดหนังสือสอน    ครู Rafe กลับไปทบทวนด้วยความเจ็บปวดก็เห็นจริง ว่าลูกศิษย์ที่จบไปแล้วไม่มีใครไปเป็นนักวิทยาศาสตร์

○   ลูกสาวบอกว่าสอนวิทยาศาสตร์ต้องให้เด็กทดลอง สังเกต จดบันทึก และวิเคราะห์ ด้วยตนเอง    ต้องปิดหนังสือเสีย แล้วให้เด็กได้สัมผัสของจริง    เมื่อครู Rafe เปลี่ยนวิธีเรียนเสียใหม่ตามที่ลูกสาวแนะนำ    ไม่ช้าก็มีลูกศิษย์เติบโตเล่าเรียนไปเป็นนักวิทยาศาสตร์  

 
○   เน้นว่า วิทยาศาสตร์ต้องเรียนโดยลงมือทำ    แต่ถ้าสังเกตให้ดี ทุกวิชาที่ครู Rafe สอน มีการลงมือทำทั้งสิ้น  อย่างน้อยๆ ก็แบบฝึกหัด หรือเล่นเกม หรือทำโครงงาน 

 
○   วิทยาศาสตร์ในระดับประถมเป็นวิชาที่สอนยาก   ครูจึงมักละเลยไม่สอน   แต่จริงๆ แล้วมีชุดทดลองวิทยาศาสตร์ขาย มีหลายบริษัท ที่คุณภาพดี    และถ้าใช้เป็นก็ทนทานพอสมควร   และช่วยให้ครูสอนการทดลองวิทยาศาสตร์ได้อย่างดี   แต่อย่างไรก็ดี ต้องใช้เวลาเตรียมสอนมาก   ครู Rafe มีคำแนะนำสำหรับครูมือใหม่ด้วย 

  
○   แต่ปัญหาสำคัญคือไม่มีเงินซื้อชุดทดลองเหล่านั้น   ครู Rafe ใช้วิธี “บอกบุญ” พ่อแม่เด็ก   ซึ่งมักจะได้ผลเกินคาด   แต่มีข้อแนะนำว่าต้องทำเงียบๆ อย่ากระโตกกระตากให้ครูใหญ่รู้ จะโดนเล่นงาน   และที่สำคัญต้องย้ำกับพ่อ แม่เด็กว่าเป็นการบอกบุญจริงๆ ไม่ใช่แกมบังคับ    โดยต้องมีรายชื่อสิ่งที่ต้องการไว้ให้ดู 

 
○   ปล่อยให้เด็กทดลอง และทำผิด แล้วแก้ไขเอง    นี่คือวิธีเรียนวิทยาศาสตร์ ที่ให้โอกาสนักเรียนได้ตื่นเต้นกับการทดลองของตน   คือให้ได้เรียนจากความผิดพลาด   ครูอย่าเข้าไปบอกเสียหมด

○   ในโรงเรียนมีวัฒนธรรมต่อต้านปัญญา    นักเรียนชั้นมัธยมที่รักการทดลอง    ชอบเข้าห้องทดลองวิทยาศาสตร์ถูกเพื่อนล้อว่า “ไอ้หนูทดลอง”  (Lab Rat)    มีครูดีที่ช่วยจัดสถานที่และคอยปกป้อง ให้กำลังใจเด็กที่หลงใหลวิทยาศาสตร์เหล่านั้น   ครูต้องคอยปกป้องศิษย์จากวัฒนธรรมต่อต้านปัญญา

วิจารณ์ พานิช
๗ มิ.ย. ๕๑