เชื่อมั่นประเทศไทย

มีคนส่ง อี-เมล์ มาดังนี้

เรียน ศ. นพ. วิจารณ์  พานิช

         ด้วยสำนักงาน ก.พ.ร. ได้รับมอบหมายจากนายกรัฐมนตรี จัดการประชุมเชิงปฏิบัติการ "เชื่อมั่นประเทศไทยกับการพัฒนาจังหวัดและกลุ่มจังหวัดแบบบูรณาการ" ระหว่างวันที่ 6-7 พ.ค. 2552 ตามรายละเอียดที่แนบมานี้ ทางสำนักงานก.พ.ร. เห็นว่าท่านเป็นผู้มีความรู้ความสามารถ จึงขอความอนุเคราะห์เข้าสัมภาษณ์ และบันทึกภาพเพื่อเปิดฉายระหว่างการประชุม ในวันและสถานที่ที่ท่านเห็นสมควร

         จึงเรียนมาเพื่อโปรดพิจารณา

                                               สุภาภรณ์  นามปรีดา

                                        นักพัฒนาระบบราชการ ชำนาญการ

รายละเอียดการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ

เพื่อบันทึกภาพเป็นวีดิทัศน์เปิดฉายระหว่างการประชุมเชิงปฏิบัติการ

“เชื่อมั่นประเทศไทยกับการพัฒนาจังหวัดและกลุ่มจังหวัดแบบบูรณาการ”

ที่มาและวัตถุประสงค์

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ในฐานะฝ่ายเลขานุการคณะกรรมการ นโยบายการบริหารงานจังหวัดและกลุ่มจังหวัด  (ก.น.จ.) ได้รับมอบหมายให้ดำเนินการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการสำหรับผู้ว่าราชการจังหวัด ตลอดจนผู้แทนจากภาคส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง จำนวนทั้งสิ้น 800 คน มีกำหนดจัดขึ้นระหว่างวันที่ 6-7 พฤษภาคม 2552 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความแข็งแกร่งสนับสนุนการดำเนินงานร่วมกันของภาคส่วนต่างๆ ในการขับเคลื่อนการพัฒนาจังหวัด และกลุ่มจังหวัดแบบบูรณาการให้สอดคล้องกับเจตนารมณ์ของพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการบริหารงานจังหวัด และกลุ่มจังหวัดแบบบูรณาการ พ.ศ. 2551 อันจะก่อให้เกิดประโยชน์ของประชาชนในพื้นที่อย่างแท้จริง ซึ่งสาระสำคัญของการประชุมดังกล่าวประกอบด้วย

§  การทำงานแบบบูรณาการ การแสวงหาความร่วมมือ ตลอดจนสร้างเครือข่ายกับฝ่ายต่างๆ เพื่อเสริมสร้างความเข็มแข็งให้กับพื้นที่

§  มุมมองจากภาคเอกชน ภาคประชาชน และภาครัฐในการทำงานร่วมกัน

§  บทบาทของภาคส่วนต่างๆ ในการขับเคลื่อนการพัฒนาจังหวัด และกลุ่มจังหวัด

ด้วยเหตุนี้ จึงมีการจัดทำวีดิทัศน์ขึ้น เพื่อรวบรวมความคิดเห็น และมุมมองจากภาคส่วนต่างๆ ในการทำงานร่วมกัน อันจะเป็นการขับเคลื่อนให้การบริหารงานจังหวัด และกลุ่มจังหวัดแบบบูรณาการมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุด

ผู้เข้าร่วมประชุม

            ผู้บริหารระดับสูงจากหน่วยงานส่วนกลาง หน่วยงานราชการส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และ

อ.ก.น.จ. 6 คณะ จำนวน 900 คน

ประเด็นคำถาม

1.       จากสถานการณ์โลกที่เผชิญกับวิกฤตเศรษฐกิจในปัจจุบันนี้ มีหลายประเทศกลับมาเน้นที่จะให้ความสำคัญเกี่ยวกับการดำเนินการภายในประเทศ (domestic focus) เพิ่มขึ้น เช่น เปลี่ยนจากเน้นการส่งออกเป็นการส่งเสริมการลงทุนในประเทศ หรือการส่งเสริมการท่องเที่ยวในประเทศ

          ในมุมมองของท่านคิดว่าจะมีนโยบายอะไรที่จะช่วยผลักดันให้เกิดสิ่งเหล่านี้

2.        ท่านคิดว่าผู้ว่าราชการจังหวัดควรมีบทบาทสำคัญอย่างไรที่จะผลักดันนโยบายนี้

ระยะเวลาในการสัมภาษณ์

ประมาณ 20 นาที

ผมชอบเป้าหมายนี้ เพราะมองสังคมไทยเชิงบวก    มองเห็นการยกระดับเศรษฐกิจโดยพลังของ “ตลาด” ภายใน    และเน้นการทำงานราชการแบบบูรณาการ แบบร่วมมือกัน ทั้งในราชการด้วยกัน และร่วมมือกับทุกภาคส่วนในจังหวัด   แถมยังเน้นการทำงานแบบ cluster ด้วย    ผมจึงยอมนัดให้สัมภาษณ์ ทั้งๆ ที่การมาขอสัมภาษณ์แบบกระทันหัน อีกไม่กี่วันก็ถึงวันงานแบบนี้มักโดนผมดูถูก    ว่าทำงานแบบลวกๆ หรือหาคนอื่นสัมภาษณ์ไม่ได้ จึงหันมาจับผม ที่เป็นคนใจง่าย เชิญง่าย

เรื่องแบบนี้ ผมใช้เวลาเตรียมมาก   คนที่มาสัมภาษณ์คงจะไม่รู้นะครับ ว่าคนแบบผมไม่สามารถตอบคำถามแบบเจื้อยแจ้วโดยไม่ต้องคิดมาก่อนได้   เพราะผมติดนิสัยของ “ผู้ไม่รู้” จะตอบคำถามใดๆ ต้องไตร่ตรองก่อน    ต้องตรวจสอบข้อมูลก่อน

นโยบาย domestic focus นี้แปลว่า เราหมุนวงจร supply – demand ภายในประเทศ   เอา demand ภายในประเทศไปกระตุ้น supply ภายในประเทศ    และหาทางทำให้วงจรนี้หมุนยกระดับขึ้นไป    ที่จริงพูดว่า “วงจร” เฉยๆ คงจะผิด    ต้องเป็น “กลุ่มวงจร” คือถ้าเป็นภาษาอังกฤษต้องเติม s   ความเห็นของผมก็คือ ต้องเชื่อมโยงเรื่องต่างๆ ที่หลากหลายภายในประเทศเข้าด้วยกัน   ใช้ products และ services ต่างกลุ่มกระตุ้นซึ่งกันและกัน   ให้เกิดการแข่งขันและร่วมมือกัน   ใช้จุดแข็งหรือศักยภาพที่มีอยู่เป็น “สินทรัพย์” หรือ “ต้นทุน” ในการยกระดับการผลิต และยกระดับวัฒนธรรมการบริโภคขึ้นไป   แล้วใช้จุดแข็งภายใน ดึงดูดนักท่องเที่ยวภายนอกประเทศเข้ามา

ดำเนินการระบบที่ซับซ้อนและปรับตัว

คงต้องหาความรู้ ว่าตลาดภายในประเทศเป็นสัดส่วนเท่าไรในปัจจุบัน   และเรามีเป้าจะเพิ่มสัดส่วนขึ้นไปสักเท่าไร    ตลาดภายในประเทศนี้ มีการแบ่ง segment อย่างไร   แต่ละ segment มีสัดส่วนอย่างไร    มีเป้าหมายลงน้ำหนักที่ segment ใดอย่างไร   คือต้องเข้าใจระบบที่ซับซ้อน และต้องมีสติว่าเรากำลังดำเนินการกระตุ้นระบบที่ซับซ้อน   ที่มีเหตุปัจจัยหลากหลายเชื่อมโยงกัน   ต้องหาจุดกระตุ้นที่เมื่อกระตุ้นแล้วจะส่งผลดี หรือผลสะเทือนไปทั้งระบบ  

มีการวิจัยหนุน

ในสายตาของผม ต้องเสริมด้วยการวิจัยระบบ    ต้องมีหน่วยงาน/นักจัดการงานวิจัยเชิงระบบ เข้ามาเสริม   สร้างการวิจัยเชิงระบบขึ้นมา    อาจเรียกว่า ชุดโครงการวิจัยระบบตลาดภายในประเทศ    เป็นการดำเนินการพัฒนาระบบตลาดภายในประเทศด้วยมาตรการต่างๆ ที่รัฐบาลคิดขึ้น    บวกกับการสร้างความรู้คู่ขนาน และความรู้เพื่อป้อนเข้ามาใช้จัดการแผนงานและมาตรการเหล่านั้น    อาจเรียกว่าเป็น Knowledge-Based Management ก็ได้    โดยควรกำหนดว่า ร้อยละ ๒ ของงบกระตุ้นตลาดภายใน จะใช้เพื่อการวิจัย    เช่นงบทั้งหมด ๑ หมื่นล้านบาท  จะเป็นงบวิจัย ๒๐๐ ล้านบาท    จุดสำคัญคือต้องเอาเงินวิจัยนี้ไปให้หน่วยงานที่จัดการงานวิจัยเก่งเป็นผู้จัดการ

ใช้วิกฤติเป็นโอกาส

ต้องเข้าใจว่าผลของนโยบาย domestic focus นี้ ไม่เกิดเร็ว   จะค่อยๆ ก่อผล จึงต้องวางรากฐานระบบเพื่อการทำงานระยะยาว   ไม่ใช่ทำแบบวูบวาบ   นี่คือโอกาสเปลี่ยนระบบเศรษฐกิจสังคมของเรา    ที่พึ่งพาตลาดต่างประเทศมากเกินไป    มาเป็นระบบที่สมดุล วางน้ำหนักพอดี ระหว่างตลาดต่างประเทศกับตลาดในประเทศ    และที่สำคัญ เป็นระบบที่เราคิดเองทำเอง ไม่ใช่ถูก MNC และรัฐบาลต่างประเทศจูงจมูก อย่างที่ผ่านมา

บทบาทของผู้ว่าราชการจังหวัด

ต้องทำงานแนวใหม่ ที่ไม่ใช้วัฒนธรรมอำนาจ ไม่เน้นการสั่งการ    แต่เน้นการเชื่อมโยงผู้มีส่วนเกี่ยวข้องที่หลากหลายเข้าด้วยกัน  

ที่จริงแต่ละจังหวัดต่างก็มีแผนพัฒนาจังหวัดอยู่แล้ว   น่าจะเริ่มที่นั่น   และน่าจะใช้เครื่องมือ SSS – Success Story Sharing ขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลง   โดยผมมองว่า ผวจ. ต้องมุ่งทำ Change Management   และทำโดยต่อยอดความสำเร็จ   และเรียนรู้ความสำเร็จจากจังหวัดอื่น   แต่ไม่มุ่ง copy มุ่งเอาแนวความคิด เทคนิค มาปรับใช้  

ยุทธศาสตร์น่าจะมีได้มากมาย เช่น การทำ market chain ร่วมกันหลายจังหวัด หรือหลายจุดหลายสินค้าในจังหวัด   การทำ market study, market development ร่วมกัน   การแลกเปลี่ยนการเป็น supplier และ customer ระหว่างจังหวัด  หรือระหว่างชุมชนในจังหวัด   การทำให้ consumer เป็น learner ไปในตัว   การร่วมกันพัฒนา “สินค้า” จากหลาย “ชิ้นส่วน” ที่มีอยู่คนละจังหวัด ให้ได้สินค้าใหม่ที่ดึงดูด และคุณภาพสูง    เราสามารถใช้จินตนาการสร้างสรรค์ได้ไม่มีจบสิ้น   ยิ่งเมื่อลงมือทำ ก็จะยิ่งเกิดความคิดใหม่ๆ เพิ่มขึ้น

แต่ความสร้างสรรค์นี้จะไม่เกิด หรือเกิดยาก หากใช้วิธีทำงานแบบราชการปัจจุบัน คือเขียนโครงการแบบตายตัว แล้ววัดผลงานโดยการดูว่าได้ทำตามแผนหรือไม่   ต้องเปลี่ยนใหม่เป็นตั้งเป้า ตั้งคุณค่า/มูลค่า ที่ต้องการ   แล้วส่งเสริมให้เกิดการลงมือดำเนินการสร้างสรรค์ในจุดต่างๆ   ให้เขาเป็นเจ้าของกิจกรรม   ผวจ. จัดทีมหนุน/ช่วยเหลือ ไม่ใช่ทีมจัดการ/บงการ

เปลี่ยนวิธีทำงานของ ผวจ. และทีมงาน จาก power-intensive เป็น creativity-intensive   เน้น creativity ของผู้ปฏิบัติ ซึ่งส่วนใหญ่คือของชาวบ้าน ชุมชน ประชาชน ประชาคม นั่นเอง

เชื่อมั่นประเทศไทยของผม หมายถึงเชื่อมั่นในสติปัญญาความคิดสร้างสรรค์ของคนไทยครับ   แต่ไม่เชื่อมั่นในวัฒนธรรมอำนาจ

ผมนัดให้คุณสุภาภรณ์ มาสัมภาษณ์พรุ่งนี้ ที่ศาลายา เวลา ๗.๓๐ น. ครับ   เอาเข้าจริงการสัมภาษณ์จะออกมาอย่างนี้หรือไม่ ก็ไม่ทราบ

วิจารณ์ พานิช

๒๖ เม.ย. ๕๒