ในโลกนี้สิ่งปิดกั้นปัญญา นอกจากความไม่รู้แล้ว ยังมีมายาเป็นตัวปิดกั้นที่สำคัญ ยิ่งในยุคข้อมูลข่าวสาร มายายิ่งเติบใหญ่และแฝงตัว ปลอมตัว ปลอมเป็นปัญญา หรือความจริง ทั้งที่เป็นความจริงชนิด "ทองชุบ" คือจริงเฉพาะเปลือกนอก หากขุดลงไปลึกๆ ปลอม ลองฟังหรือดูโฆษณาต่างๆ อย่างพินิจพิเคราะห์ จะเห็นว่าเขาใส่มายาไว้อย่างแยบยล หลายๆ ศาสตร์กลายเป็นศาสตร์แห่งมายา ไม่ต่างไปจากไสยศาสตร์แห่งพ่อมดหมอผีที่ชั่วร้าย ชั่วร้ายเพราะมันกระตุ้นด้านลบของมนุษย์ คือกิเลสตัณหา
ลองฟังหรืออ่านหรือดูที่นักการเมืองออกมาพูดทะเลาะกัน เราจะเห็นว่าเขาพยายามเอาชนะกันด้วย partial fact คือเสนอเฉพาะความจริงส่วนที่ตนได้เปรียบ
ปัญญาที่แท้จริงคือการเข้าใจทั้งหมด เข้าใจภาพที่ครบถ้วน ซึ่งในหลายกรณีต้องขุดลึกลงไปกว่าผิว คือไม่ผิวเผิน นี่คือคุณค่าของการวิจัย การวิจัยทางสังคมจะช่วยนำเสนอความจริงในสังคมส่วนที่เราไม่เห็นด้วยสายตาหรือความรู้สึกโดยทั่วๆ ไป ต้องอาศัยการเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบ และอย่าง "ไม่มีอคติ" รวมทั้งสังคมต้องช่วยกันปกป้องให้นักวิชาการ/วิจัย สามารถเสนอภาพความจริงแก่สังคมได้โดยไม่ต้องเกรงกลัวอิทธิพล
คุณค่าของสถาบันอุดมศึกษาคือความเป็นกลาง น่าเชื่อถือ เพราะไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใดเพื่ออำนาจหรือลาภสักการะส่วนตน ในภาวะที่บ้านเมืองขาดความสามัคคี ระส่ำระสาย ทะเลาะกัน เช่นนี้ สถาบันอุดมศึกษายิ่งมีความสำคัญในการค้ำยันสังคม/บ้านเมือง สถาบันอุดมศึกษาน่าจะรวมตัวกันทำงานวิจัยเพื่อเสนอความจริงให้ปรากฏ ช่วยลดวาทกรรมอำพราง สร้างวาทกรรมปัญญา
ผมเขียนบันทึกนี้จากแรงบันดาลใจที่ได้อ่านรายงานผลการวิจัยของเมธีวิจัยอาวุโส สกว. ศ. ดร. ผาสุก พงศ์ไพจิตร ในชุดโครงการ "โครงสร้างพลวัตทุนไทยหลังวิกฤตเศรษฐกิจ" ซึ่งประกอบด้วยโครงการวิจัยย่อยดังต่อไปนี้
๑. บทบาททางการเมืองของเจ้าพ่อท้องถิ่นในกระแสโลกาภิวัตน์ : กรณีศึกษาจังหวัดหนึ่งทางภาคตะวันออก
๒. พลวัตทุนข้ามชาติในตลาดหลักทรัพย์ไทยหลังวิกฤต ๒๕๔๐
๓. บริษัทข้ามชาติไทย หลังวิกฤตเศรษฐกิจ ปี ๒๕๔๐ : พลวัตการเปลี่ยนแปลงและข้อสรุป
๔. อุตสาหกรรมรถยนต์ไทยหลังวิกฤตเศรษฐกิจ : สู่ยุคทุนนิยมเสรีข้ามชาติ
๕. สองนคราค้าปลีกไทย : เศรษฐศาสตร์สถาบันว่าด้วยพลวัตบรรษัทค้าปลีกข้ามชาติ
๖. โครงสร้างการถือหุ้นของกลุ่มทุนธุรกิจครอบครัวไทย
๗. การสะสมทุนในประเทศไทย : ศึกษากรณีธุรกิจสุรา
๘. สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์กับบทบาทการลงทุนทางธุรกิจ
๙. ธนาคารพาณิชย์ไทยหลังวิกฤตเศรษฐกิจ : พลวัต การปรับตัว และการแข่งขันใหม่
หนังสือพิมพ์ได้ลงข่าวและสาระของรายงานผลการวิจัยหลายตอน แต่เขามักเลือกลงส่วนที่ค่อนข้าง sensational ที่จริงมีส่วนที่ลุ่มลึกมากมาย ต้องค่อยๆ อ่าน ค่อยๆ พิจารณา จะได้ความรู้มาก สังคมต้องช่วยกันปกป้องให้นักวิจัยที่มีคุณภาพเช่นนี้ได้เสนอความจริงแก่บ้านเมือง ต้องอย่ายอมให้ผู้มีอำนาจทางการเมือง หรืออำนาจอื่นๆ มาปิดกั้นเสรีภาพทางวิชาการ
ท่านที่อยากได้บทความวิจัยเหล่านี้ต้องติดต่อ ศ. ดร. ผาสุกเอาเองนะครับ ท่านอยู่ที่คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาฯ
วิจารณ์ พานิช
๘ กค. ๔๙
ขอบพระคุณครับ ...
อุดมศึกษา ที่แท้ ต้องเป็นสถาบัน "บ่อนทำลาย อวิชชา" ให้ผู้คน ไม่ใช่เน้น "การค้า" จัดการศึกษา การฝึกอบรม แบบ " คุณได้ตั๋ว - ผมได้ตัง "(วาทกรรม คิดเอง) กันให้เกลื่อนเมือง อีกต่อไป.
ขอบพระคุณมากครับ