การเรียนรู้กินความหมายกว้าง ครอบคลุมชั่วชีวิต หาใช่ถูกจำกัดในห้องสี่เหลี่ยมไม่ (เห็นด้วยกับอาจารย์) แต่กศน.เองก็ยังยึดรูปแบบการจัดการศึกษาแบบ "จัดให้" มากกว่าจะทำหน้าที่ส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้ในระดับชุมชน แม้แต่องค์กรเองก็ยังไม่ก้าวไปสู่องค์กรแห่งการเรียนรู้เท่าที่ควร  (ที่เห็นและเป็นอยู่)

คงเพราะว่า  ตัวชี้วัด การศึกษา ในกรอบคิดเดิม วัดผู้จบการศึกษาระดับชั้น ที่สนใจ เช่น มัธยม 3  หาได้ไม่ยาก จาก กระทรวงศึกษาธิการ

แต่ ตัววัด ความก้าวหน้า ความสำเร็จ การเรียนรู้ ของสังคมไทย  มองไม่ออกว่า  จะวัดจากอะไร

สำหรับส่วนตัวผม ขอเสนอ  จาก สิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ คือ ระบบ Internet   ตัวอย่างที่ชอบคือ  การที่สามารถสืบค้นย้อนหลัง บทความ หรือ รายการธรรมะเทศนา ประจำวัน ของ หลวงตาบัว

ปัจจุบัน ก็มีหลายรายการสารคดี   หลายเครือข่าย  ที่อุดมปัญญา และ สืบค้นย้อนหลัง ได้ง่าย  เช่น ของ อสมท บน internet    หรือ ของ กลุ่มผู้จัดการ manager radio

 ตัววัดเรื่อง การเรียนรู้ นี้ อาจจะเป็นกลุ่มตัววัด เช่น social  learning  index  ประกอบด้วย จำนวนแหล่ง( sources )  จำนวนงบประมาณของรัฐ หรือสัดส่วน ที่อุดหนุน การเรียนรู้ผ่านสื่อมวลชน ที่ค้นหาย้อนหลังได้

ผมกำลังมีความฝันครับ ใหญ่เกินกำลังของผมโดยลำพังมาก ผมฝันว่าอยากจะไปถอดบทเรียนจากพื้นที่ที่เขาประสบความสำเร็จมาแล้วในระดับหนึ่งที่สามารถทำให้ผู้คนในพื้นที่อยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข มีความเอื้ออาทรต่อกัน ช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน และที่สำคัญคือเป็นพื้นที่ที่ผู้คนใฝ่รู้อยู่ตลอดเวลา เรียนรู้จากการทำงานอยู่ตลอดเวลา จนเสมือนว่าพื้นที่นั้นทั้งพื้นที่เป็นมหาวิทยาลัยมหาวิทยาลัยหนึ่ง ผู้คนในพื้นที่นั้นทุกคนก็เหมือนเป็นนักศึกษาที่มีความกระตือรือล้นที่จะเรียนรู้อยู่ตลอดเวลา เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของส่วนรวมและของตนเองไปพร้อม ๆ กัน

ต่อไปนี้ไม่ใช่ฝันนะครับ พอจบจากบันทึกนี้ผมมีนัดจะต้องไปพบ Prof. Dr. Lin Compton จะพาท่านไปดูเมืองพิษณุโลกและสุโขทัย นัดกับนักวิจัยเจ้าของพื้นที่ที่สุโขทัยไว้แล้ว Prof. Lin เพิ่งกลับมาจาก Workshop (Ethnoscience) ที่ด่านซ้าย ซึ่งข้อมูลเบื้องต้นที่ผมได้รับนั้น ด่านซ้ายน่าจะเป็นกรณีตัวอย่างที่เราน่าจะสามารถเข้าไปศึกษาและถอดความสำเร็จมาประยุกต์ใช้กับพื้นที่ที่ใหญ่ขึ้นอย่างพิษณุโลกหรือสุโขทัยได้ ถ้ามีความเป็นไปได้ กลับมาสู่ความฝันอีกครั้งนะครับ ผมตั้งใจจะค่อย ๆ ทำไปให้ครบ 9+1 จังหวัดตามที่เคยพูดคุยไว้กับท่านอาจารย์พีรเดช (สกว.) ดร.เสมอ (มน.) และภาคีต่าง ๆ เมื่อวันจันทร์ที่ 6 พ.ย. 49 นี้ครับ ดังรายละเอียดในบันทึกของผมชื่อ "นเรศวรวิจัยกับการพัฒนาภาคเหนือตอนล่าง" ครับ