การทำความเข้าใจบริบท (context) ภายในองค์กรและเข้าใจสภาพแวดล้อมภายนอกองค์กรเป็นหัวใจของการทำแผนที่   อันจะนำไปสู่ความเข้าใจโอกาสและอุปสรรคต่อการกระตุ้นความรู้ (และการเรียนรู้)

ใช้คำถามเป็นเครื่องมือในการตรวจสอบสภาพ  ตัวอย่างคำถาม :
- ธรรมชาติขององค์กร?  เป็นองค์กรภาครัฐ หรือองค์กรธุรกิจ  หรือองค์กรชุมชน หรืออย่างอื่น   เป้าหมายคือกำไรหรือไม่ใช่กำไร
- มีกฎเกณฑ์อะไรบ้างที่ควบคุมองค์กร เช่น กฏหมายสิทธิบัตร   ธรรมาภิบาล  การเปิดเผยข้อมูล ฯลฯ
- โครงสร้างที่เป็นทางการ  และที่ไม่เป็นทางการ เป็นอย่างไร
- มีการเขียนค่านิยมและจรรยาบรรณไว้อย่างชัดเจนหรือไม่  เขียนไว้อย่างไร
- ผลประโยชน์ของภาคี  นักการเมือง  ผู้บริโภค  ผู้ถือหุ้น  และผู้มีส่วนได้เสียอื่น ๆ เป็นอย่างไร
- จุดอ่อนและจุดแข็งของคู่แข่งเป็นอย่างไร
- แนวโน้มของอุตสาหกรรมนี้  แนวโน้มการเมือง  และแนวโน้มด้านการพัฒนา เป็นอย่างไร
- Operational model ที่เป็นทางเลือกหรือไม่ใช่กระแสหลักของอุตสาหกรรมนี้ คืออะไร
- นโยบายทางการเมืองที่เหมาะสมต่อ sector นี้ เป็นอย่างไร
- โลกาภิวัตน์และการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยี จะมีผลอย่างไร

         หัวใจของการทำแผนที่คือการคิดเชิงยุทธศาสตร์ (strategic)   ต้องมองบริบทในเชิงยุทธศาสตร์  มองสถานการณ์แวดล้อมในเชิงยุทธศาสตร์   ดังนั้นในการทำแผนที่จะต้องถามคำถาม
- เจตจำนงเชิงยุทธศาสตร์ (strategic intent) ขององค์กรคืออะไร  วิสัยทัศน์  พันธกิจ  เป้าหมาย  แผนปฏิบัติ เป็นอย่างไร
- องค์กรต้องการบรรลุอะไร  เมื่อไร  มีใครบ้างมีส่วนเกี่ยวข้อง SWOT Analysis เป็นอย่างไร   อาจใช้ Scenario Planning เป็นเครื่องมือด้วย
- ผู้บริหารระดับสูงพูดถึงเจตจำนงเชิงยุทธศาสตร์อย่างไรบ้าง

         เมื่อเข้าใจบริบทของอค์กรและเจตจำนงเชิงยุทธศาสตร์   ก็จะสามารถกำหนดตัวขับเคลื่อนและมองตัวขับเคลื่อนผ่าน "แว่นความรู้" ได้ ดังตัวอย่าง (click)

Ref. Standards Australia. Knowledge management - a guide. AS 5037 - 2005

วิจารณ์  พานิช
 17 มี.ค.50