ความจริง เป็นสิ่งไม่ตาย แต่คนพูดระวังจะตาย คนจึงไม่กล้าพูดความจริงกัน

แปลกที่หลายคนไม่ยอมรับความจริง ไม่กล้าเผชิญความจริง หลอกตัวเอง เห็นแต่สิ่งสวยงาม ฟังแต่คำหวานหู แม้นไม่จริงก็ตาม บางคนบอกว่าเป็นกำลังใจ บางคนบอกว่าพูดในสิ่งไม่ดีทำไม พูดสิ่งดีให้เป็นมงคลชีวิตดีกว่า ทุกคนชอบสิ่งดี ชอบมงคลด้วยกันทั้งนั้น แต่ว่า..  

ข้อเท็จจริงซึ่งพึงตระหนักอย่างหนึ่ง คือ  การเรียนรู้นั้น ถ้าศึกษาอยู่บนความจริง อยู่บนข้อมูลที่ถูกต้อง จึงจะสามารถพบความจริง หรือข้อเท็จจริงได้ ตรงกันข้าม ถ้าการศึกษานั้นอยู่บนข้อมูลไม่ถูกต้อง จอมปลอม มีแต่คำป้อยอ ระวังแต่การเสียน้ำใจ ถ้าเป็นอย่างนี้แล้ว น่าเชื่อได้เลยว่า ยากจะพบความจริง 

การจัดการความรู้(KM) กำลังเป็นที่สนใจ เรื่องเล่าเร้าพลังต่างๆ จากประสบการณ์วิชาชีพแต่ละคน เป็นการเรียนรู้ร่วมกัน เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้  ดึงความรู้ส่วนที่ยังไม่รู้ เปรียบเสมือนฐานภูเขาน้ำแข็งซึ่งยังไม่โผล่พ้นน้ำ มาวิเคราะห์-สังเคราะห์ สร้างเป็นองค์ความรู้ นำไปใช้ปรับปรุงพัฒนางาน ปรับปรุงองค์กร การจัดการความรู้ตามกล่าว จะไม่มีความหมายเลย ถ้าเรื่องเล่านั้นเป็นของปลอม หวังเพียงให้รื่นหู มีแต่คำปรุงแต่งให้ดูดี ดูว่าขยันแก้ปัญหา เพราะถ้าเป็นเช่นนั้น การวิเคราะห์-สังเคราะห์ก็ผิดหมด องค์ความรู้ที่เกิดจะไม่สามารถนำไปใช้ได้อย่างที่นักจัดการความรู้มุ่งหวังกัน 

ตัวอย่างของผลการวิจัย หรือ ผลการศึกษาค้นคว้าต่างๆอีก ให้ระเบียบวิธีวิจัยแม่นยำ เครื่องมือน่าเชื่อถือสักเพียงใด แต่ถ้าข้อมูลที่ได้นั้นเป็นเท็จ เต็มไปด้วยการลูบหน้าปะจมูก  เกรงแต่จะถูกเอาคืน(ตัวเองก็ไม่ดีพอ) หรือ ได้แต่กลัวไปสารพัด ก็ยากจะเกิดองค์ความรู้นำไปใช้ได้  

เราจึงเห็นนวัตกรรมทางการศึกษามากมาย ไม่เกิดประสิทธิผลจริง ไม่สามารถทำให้นักเรียนคิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็นได้ แม้ว่าเราจะพูดเรื่องนี้ซ้ำๆกันมาแล้วอย่างยาวนาน และเราจึงเห็นบ่อยว่า ผลการวิจัยหลายเรื่อง ไม่สามารถแก้ปัญหาได้ บางเรื่องขัดแย้งกับคนในท้องถิ่น หรือผู้รู้จริงในพื้นที่ด้วยซ้ำ ตัวอย่างของการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม(EIA) สำหรับโครงการขนาดใหญ่ตามกฎหมาย จึงมีให้เห็นอยู่หลายครั้ง ว่าไม่จริง ใช้จริงไม่ได้อย่างว่า  

ความคิดเห็นในการปฏิบัติงาน การประชุมต่างๆ ปฏิสัมพันธ์ในสังคม สิ่งที่ควรระวังอย่างยิ่งคือ การให้ข้อมูลที่ไม่จริง แต่เรามักจะระวังมากกว่าว่า ข้อมูลนั้นจะกระทบใครหรือไม่ โดยเฉพาะกับผู้มีอำนาจด้วยแล้ว ยิ่งต้องระวังใหญ่  ข้อมูลที่เรานำไปใช้วิเคราะห์-สังเคราะห์ เพื่อแก้ไข ปรับปรุง พัฒนางาน จึงปนไปด้วยความเกรงอกเกรงใจ ความกลัว จนอาจเป็นข้อมูลเท็จไปในที่สุด  

ใช่วัฒนธรรมไทยหรือเปล่า น่าจะมีส่วนใช่มากทีเดียว แล้วความเกรงอกเกรงใจ ความรู้สึกเอาใจเขามาใส่ใจเรา ความกลัว เหล่านี้ไม่ต้องระวังหรือ ไม่ใช่วัฒนธรรมที่ดีงามดอกหรือ โปรดอย่าเข้าใจอย่างนั้น วัฒนธรรม-ค่านิยมไทยที่ดีงาม โดยเฉพาะความเห็นอกเห็นใจ ควรต้องตระหนักและพึงระวังอย่างที่สุด แต่ก็ต้องพอดี บนทางสายกลางอย่างพระพุทธเจ้าสอน   

และที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ เพียงอยากบอกว่า ถ้าไม่อยู่บนความจริง เราจะไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้จริง..เท่านั้น