สวัสดีครับ

วันนี้ขอนำเสนอเรื่องเกี่ยวกับนักศึกษารังสีเทคนิค ที่เข้ามาฝึกการตรวจสมองจากแบบจำลองด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์กับผม

นักรังสีเทคนิคเป็นผู้ควบคุมเครื่องเอกซรย์ เพื่อช่วยในการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคให้แก่ผู้ป่วย ดังนั้นมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเข้าใจในเครื่องมือและขั้นตอนต่างๆที่เกี่ยวข้องกับการตรวจ เพื่อให้ได้ผลการตรวจที่มีคุณภาพดี เป็นประโยชน์ต่อผู้รับบริการ

ในการตรวจวินิจฉัยนี้ นักศึกษารังสีเทคนิค ควรเริ่มต้นจากการศึกษาเกี่ยวกับเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ที่ใช้หรือเครื่องมือที่เกี่ยวข้องว่า มี พารามิเตอร์ (Parameter) ที่เกี่ยวข้องอะไรบ้าง จากนั้นตามด้วยขั้นตอนการตรวจ (Protocol) ที่กำหนดไว้

ในภาพแสดงลำดับขั้นตอนการสแกนจากเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ Toshiba Ex vision ที่กำหนดไว้ในโปรแกรมการตรวจสมองผู้ป่วยประสบอุบัติเหตุที่สมอง

1. Scanoscopy = Topogram = Scout เป็นขั้นตอนการถ่ายภาพของบริเวณที่สนใจ ในที่นี้ คือ สมองด้านข้าง (Lateral view)

2. บริเวณหน้าจอภาพและแผงควบคุมการตรวจจะปรากฏลำดับขั้นตอนการตรวจ

ภาพบน แสดงลำดับที่กำหนดไว้ใน Protocol ที่หน้าจอภาพ

ภาพล่าง เป็นพารามิเตอร์ที่แผงควบคุมขณะใช้งาน

3. ภาพแสดงรายละเอียดภายในของโปรแกรมที่เกี่ยวข้องการ Scanoscopy จะเห็นว่ากำหนดใช้ 50 mA เหตุผลที่เลือกใช้ mA ต่ำ เพื่อช่วยลดปริมาณรังสี ระยะการสแกน(การวาดภาพ) = 250 mm (คลุมสมองลงมาถึงปลายคาง) แต่ถ้าหากจะลดพื้นที่การตรวจลงน้อยกว่า 250 mm ก็จะช่วยลดปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยมีโอกาสได้รับลง (หลักการป้องกันอันตรายจากรังสีอย่างหนึ่ง)

4. เมื่อการทำตรวจ Scanoscopy เรียบร้อยแล้ว

ภาพของกะโหลกศีรษะก็จะปรากฏขึ้น

ต่อจากนั้นจะเข้าขบวนการ Scan plan

เพื่อวางแผนการตรวจ

ในภาพจะเห็นว่ามีบางส่วนของรังสีครอบคลุมใต้ลงมาจากสมองถึงโพรงอากาศ (กรอบสี่เหลี่ยมและมีเส้นปะ)

ดังนั้นนักรังสีเทคนิคต้องแก้ไขใหม่ โดยเปลี่ยนตำแหน่งกรอบที่ปรากฏนั้นใหม่ เลือกให้คลุมพื้นที่การตรวจที่สนใจ และเอียงลำรังสีเอกซ์ หลบให้พ้นบริเวณลูกตาของผู้ป่วย เพื่อช่วยลดปริมาณรังสีบริเวณลูกตา

5. การเอียงลำรังสีใหม่ เลือกโดยให้เส้นตัวแทนลำรังสีขนานกับฐานกระโหลก ใกล้ต่อมใต้สมองในบริเวณฐานสมอง นิยมฉายรังสีลำแคบ ที่มีความหนา(Slice thickness)ลำรังสี  ประมาณ 5 mm. เพื่อต้องการศึกษารายละเอียดหรือตรวจหาความผิดปกติที่มีขนาดเล็กในสมองได้ดี ลดปัญหาภาพรบกวนที่เรียกว่า Beam Hardening Artifact

6. เมื่อวางแผนการตรวจแล้ว เริ่มเข้าขบวนการสแกน ดังพารามิเตอร์ที่แสดงข้างล่าง โดยเลือกเทคนิค Scan & View นักรังสีเทคนิคควรทราบพารามิเตอร์ต่างๆในนี้ เช่น

mA สูง ในสแกนเนื่องจากใช้รังสีลำแคบ ถ้าปริมาณรังสีที่ออกมีปริมาณน้อย คุณภาพของภาพจะไม่ดี

การกำหนดความหนาชั้นที่ตัด (Slice thickness) เลือกขนาดให้เหมาะสมกับอวัยวะที่ต้องการดู อวัยวะขนาดเล็ก ควรใช้ Slice thickness เล็ก เป็นต้น

7.เข้าขบวนการสแกน เพื่อตรวจวินิจฉัยตาม Protocol ที่กำหนด จนได้ภาพสมองตามที่ต้องการ แต่เมื่อภาพ (Image data) มีข้อบกพร่องหรือต้องการเปลี่ยนแปลงข้อมูลคอมพิวเตอร์ที่แสดงลักษณะเฉพาะของเนื้อเยื่อ (Algorithm) เราสามารถเข้าไปแก้ไขในข้อมูลดิบ (Raw data) และเลือกเปิด Window Width และ Window Level ให้เหมาะสม

สรุป : นี่เป็นส่วนหนึ่งของรายละเอียดที่ต้องการนำเสนอ เพื่อให้นักศึกษารังสีเทคนิคและผู้สนใจรับทราบเกี่ยวกับการตรวจสมองด้วยเครื่อง Single slice spiral CT Scan รวมถึงคำศัพท์เฉพาะในวิชาชีพ ก็ไม่ควรจะลืม

ในการทำงานใดๆ หากผู้ที่ปฏิบัติงานมีความรู้ ความเข้าใจ ใส่ใจ ตั้งใจ มีสติ ร่วมกับการที่มีทักษะที่ดี ย่อมเป็นหนทางไปสู่การบริการที่มีคุณภาพ

การรู้จักเครื่องมือ

ทำให้เราสามารถให้เครื่องมือได้คล่องแคล้ว รวดเร็ว ถูกต้อง และสามารถใช้ได้เต็มประสิทธิภาพที่เครื่องมี

สามารถลดความผิดพลาด สามารถแก้ไขปัญหา ข้อบกพร่องที่อาจเกิดขึ้นจากเครื่องได้

การรู้จักขั้นตอนการตรวจ

ผู้รับบริการได้ประโยชน์ มีความมั่นใจ ปลอดภัย อุ่นใจ

ลดระยะเวลาการรอคอย

ประหยัดในหลายด้านที่เกี่ยวข้อง

ผมหวังว่า... นักรังสีเทคนิค จะเป็นนักรังสี(ที่มี)เทคนิค สามารถนำประสบการณ์ ความรู้ ทักษะที่มีอยู่ มีการพัฒนาตนเอง(อยู่เสมอ) แก้ข้อด้อย เสริมข้อเด่นของตนเอง เพื่อทำประโยชน์ให้แก่ของมวลชน ครอบครัว และตนเอง ต่อไป ครับ