โลกนี้ไม่มีอะไรสมบูรณ์แบบ


ผมเคยนั่งคุยกับทางรองคณบดีฝ่ายวิชาการของคณะฯ เกี่ยวกับการสอนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพครูให้กับนักศึกษาสาขาวิชาอื่นที่มาเรียนต่อ 1 ปี เพื่อให้ได้ใบรับรองวิชาชีพครู ซึ่งแปลว่า นักศึกษาเหล่านี้คือผู้ที่เรียนจบปริญญาตรีมาแล้วเป็นอย่างน้อย

ดังนั้น การสอนวิชาครูให้พวกเขาเหล่านั้นควรจะต้องมีความเป็น "มาตรฐาน" ไม่ว่าจะเป็นอาจารย์ประจำ หรือ อาจารย์พิเศษสอน ย่อมต้องให้มีความเป็นไปในทิศทางเดียวกับเนื้อหา วัตถุประสงค์ ชิ้นงาน การสอบ ฯลฯ

หากไม่มีความเป็น "มาตรฐาน" แล้ว อาจจะทำให้เกิดความแตกต่างและเหลื่อมล้ำในเนื้อหาความรู้ของแต่ละหมู่เรียนได้ อันนำมาซึ่งคำว่า "ไม่ได้มาตรฐาน"

แต่นั่นก็เป็นแค่ความคิดของการมองเรื่องของ "มาตรฐาน" แต่รองคณบดีฯ ก็ได้ให้ความคิดไว้ว่า คำว่า "มาตรฐาน" หรือ "ความยุติธรรม" ในโลกนี้นั้นไม่มีจริง คนเราไม่สามารถทำอะไรให้เท่าเทียมกันได้จริง ๆ ถึงได้ก็แค่ใกล้เคียง แต่จะให้เทียบเท่านั้นไม่มี

แต่โลกของการศึกษากลับพยายามทำให้มันเท่าเทียมกัน ทั้ง ๆ ที่พระพุทธองค์ทรงสอนว่า "บัว ยังมีตั้ง 4 เหล่า"

ผมได้รับเรื่องราวใกล้ ๆ กับเรื่องคำว่า "มาตรฐาน" นี้จากท่าน ว.วชิรเมธี โดยผ่านหนังสือเล่มหนึ่ง ชื่อ "คนสำราญ งานสำเร็จ" พลิกโดยบังเอิญ เมื่อนั่งอ่านดู จึงพบว่า อืมม โลกนี้ไม่มีอะไรสมบูรณ์แบบจริง ๆ

 

ท่านเล่าให้ฟังไว้ดังนี้ครับ

 

มีลูกศิษย์มาเล่าให้ฟังว่า ตอนไปสอบเป็นนักศึกษาใหม่ หลังจากผ่านข้อเขียนแล้วต้องไปสอบสัมภาษณ์ แล้วก็ต้องสอบเป็นภาษาอังกฤษด้วยจึงไปเรียนพิเศษ ครูก็แสนดีสอนให้ท่องข้อสอบมาเป็นสูตรสำเร็จเลย เช่น พอถูกถามว่าฮาวอาร์ยู ก็ตอบว่า แอมไฟน์ แต่พอไปเจอคนสัมภาษณ์ตัวจริง เขาไม่ได้ถามฮาวอาร์ยู แต่ก็จำเป็นต้องตอบแอมไฟน์ทั้งหมด ครูผู้สัมภาษณ์หัวเราะตลอด

เด็กคนนี้มาเล่าให้อาตมาฟัง เขารักครูผู้สัมภาษณ์คนนั้นมาก เขาบอกว่า เรียนหนังสือแล้วถ้าตอบผิดเหมือนกับว่าไปฆ่าคนมา รู้สึกเหมือนมีความผิดอย่างรุนแรง แต่ครูผู้สัมภาษณ์ก็ไม่โกรธ กลับหัวเราะและค่อย ๆ อธิบายเพิ่มให้เขาเข้าใจว่า การพูดภาษาอังกฤษผิด ๆ ถูก ๆ ไม่ได้หมายความว่าชีวิตไม่มีคุณค่าอีกแล้ว คนที่มีธรรมะ คนที่ปฎิบัติธรรม คือคนที่มีอารมณ์ขัน เข้าใจโลก เข้าใจว่าเด็กไม่พร้อม เพราะฉะนั้นไม่คาดหวังสูง บางคนเอาต้นกุหลาบไปปลูก สามสัปดาห์แค่นั้นเห็นผลแล้ว แต่ถ้าสอนภาษาอังกฤษสามเดือนต้องการเห็นผล พอเด็กพูดไม่ได้ โกรธเด็ก อย่างนี้ไม่ได้ ถ้ามีธรรมะ ต้องมองออกว่าเป็นธรรมดา ถ้าปัจจัยมันไม่สมบูรณ์ ได้แค่นี้ก็บุญแล้ว ได้แค่นี้ก็ดีแล้ว ก็หัวเราะได้ มีความสุข มีทัศนคติที่ดี

การที่เราพูดผิดไม่ใช่ว่าเราไปทำอาชญากรรมมา พูดผิดเราก็พูดใหม่ได้ แค่นั้นเอง เราล้มเราก็ลุกใหม่ได้ แค่นั้นเอง เหมือนเวลาเราไปปฏิบัติธรรม บางคนบอกว่า กลัวศีลไม่บริสุทธิ์ จึงไม่อยากปฏิบัติธรรม อาจารย์ของอาตมภาพท่านบอกว่า ในการปฏิบัติธรรมนั้น อย่ารอให้ตัวเองมีศีลบริสุทธิ์เสียก่อนจึงคิดปฏิบัติธรรม แท้จริงแล้ว การปฏิบัติธรรมนั้นขอแค่คุณเป็นคนและมีลมหายใจ แค่นั้นก็มาฝึกธรรมะได้เลย ถ้าถามว่า ทุกคนมีศีลบริสุทธิ์หรือไม่ ต้องตอบว่า ไม่เลย คนเรากะดำกะด่างมากันแทบทุกคน ทุกคนที่มาปฏิบัติธรรมทั้งหมด หากบอกว่า ศีลบริสุทธิ์ร้อยเปอร์เซ็นต์ คนที่พูดแบบนี้เสี่ยงต่อการโกหกมาก ไม่ผิดศีลข้อนั้นก็ผิดข้อนี้ บางคนศีลทั้งห้าข้อ ผิดทะลุเรียงข้อมาเลยก็มี แต่อาจารย์ของอาตมาท่านจะบอกลูกศิษย์ที่มาปฏิบัติธรรมกับท่านด้วยความเข้าใจโลกและชีวิตว่า ขอแค่เป็นคนและมีลมหายใจและตั้งใจมาปฏิบัติธรรม เดี๋ยวก็มีศีลขึ้นมาเอง

 

การทำงานก็เหมือนการปฏิบัติธรรมที่กล่าวมาข้างต้น นั่นคือ หากเราอยากให้งานได้ผล สิ่งแรกก็คือ เราต้องมีทัศนคติที่ดีในการทำงานเสียก่อน อาตมภาพพูดอยู่เสมอว่า พื้นฐานของมนุษย์คือความไม่สมบูรณ์ ธรรมชาติของมนุษย์ไม่ได้เกิดมาจากความสมบูรณ์ คนที่คิดว่าตนเองสมบูรณ์ที่สุด คือ คนที่ไม่เข้าใจโลกและชีวิต คนเช่นนี้เมื่อดำเนินชีวิตไปก็จะทุกข์มากกว่าคนทั่วไปมหาศาล

จริง ๆ แล้วโลกทั้งโลกไม่มีอะไรสมบูรณ์ แต่ว่าเราจะทำให้มันสมบูรณ์ได้ไหม ก็ทำได้ อะไร ๆ มันก็สมบูรณ์พอกล้อมแกล้มไปได้ คือ ให้เราตระหนักไว้ว่าไม่มีสิ่งใดสมบูรณ์แบบ เผื่อว่าวันหนึ่งพนักงานของเราทำงานแล้วไม่เต็มร้อย ถ้าเราจะดุเขา ก็ขอให้ดุแค่ครึ่งหนึ่งพอ อีกครึ่งขอให้เราเข้าใจว่าโลกมันเป็นอย่างนี้ ไม่มีอะไรเต็มร้อยสมบูรณ์ครบถ้วน

 

คนที่ดีที่สุดเช่นพระพุทธเจ้ายังถูกชาวบ้านด่า 7 วัน 7 คืน นับประสาอะไรกับปุถุชนคนธรรมดาอย่างเรา ในสมัยที่พระเยซูท่านสอนศาสนาก็เช่นเดียวกัน วันหนึ่งมีชาวบ้านคนหนึ่งจับได้ว่าภรรยาคบชู้สู่ชาย กะว่าจะลงโทษให้ถึงตาย ผู้หญิงคนนี้ก็วิ่งหนี คนเป็นร้อยวิ่งถือท่อนไม้กรูตามกันไป ผู้หญิงคนนี้วิ่งไปจนมุมตรงหน้าที่พำนักของพระเยซู แล้วก็ไปก้มกราบแทบพระบาทของพระเยซู พลางอ้อนวอนว่า ถ้าพระองค์ไม่เป็นที่พึ่ง ลูกก็หมดที่พึ่งแล้ว พอกลุ่มคนวิ่งตามมาทันก็บอกว่า พระองค์ต้องช่วยตัดสิน แล้วก็ต้องตัดสินอย่างยุติธรรมด้วย

ก่อนที่จะตัดสิน พระเยซูก็ตรัสถามว่า ในที่นี้มีใครบ้างที่ไม่เคยทำผิดมาก่อน ใครที่ไม่เคยทำผิดขอให้ก้าวออกมาข้างนอก จะให้คนคนนั้นมาพิพากษาผู้หญิงคนนี้ พอพระเยซูตรัสเสร็จ ทุกคนนิ่งหมด เพราะในชีวิตทุกคนเคยทำผิดมาแล้วทั้งนั้น ไม่ทำผิดมากก็ทำผิดน้อย คนที่ไม่เคยทำผิดเลยแทบไม่มีในโลก เห็นดังนั้นแล้วพระองค์ก็สรุปว่าสุดท้ายก็ไม่มีใครที่พร้อมจะตัดสินผู้หญิงคนนี้ใช่ไหม ตัวฉันเองก็เคยทำผิด ในเมื่อทุกท่านล้วนเคยทำผิด ทำไมจึงไม่คิดจะพิพากษาตนเอง ต่อตัวเองกลับผ่อนปรน แต่กับคนอื่นทำไมจึงคาดคั้นให้เขาสมบูรณ์แบบ ดังนั้น ผู้หญิงคนนั้นก็รอดตาย เพราะไม่มีใครกล้าพิพากษาเธอ

 

ถ้าเราเข้าใจสัจธรรมของมนุษย์ว่า โดยสัจธรรมพื้นฐานแล้ว ไม่มีใครสมบูรณ์ ก็จะเรียกร้องจากคนอื่นน้อยลง และเข้าใจตนเองมากขึ้น ครูบาอาจารย์ต้องการให้ลูกศิษย์ทำข้อสอบได้ แต่คนทุกคนมีขีดจำกัดไม่เหมือนกัน พอเขาทำไม่ได้ตามเป้าหมาย เขาก็จะมองว่า ตัวเองโง่ ไร้ค่า และไม่มีความหมาย ลูกศิษย์บางคนเก่งภาษาต่างชาติ แต่ภาษาไทยไม่ได้เรื่อง ครูสอนภาษาไทยอยากให้เขาเก่งภาษาไทย แต่เด็กไม่รู้เรื่อง หาว่าเด็กโง่ ในระบบการศึกษาจะเห็นความเข้าใจผิดเช่นนี้อยู่ทั่วไป

ถ้าเราเข้าใจธรรมชาติของเด็กว่าไม่มีใครดีที่สุด เพราะว่าคนทุกคนก็จะได้อย่างเสียอย่าง ส่วนไหนที่เขาเสีย เราก็พยายามมองข้าม แล้วหันมาช่วยกันพัฒนาส่วนที่ดีให้มันดีที่สุด คนที่ไม่เข้าใจโลก คิดอยากให้ไก่ว่ายน้ำดีเท่าเป็ด และคิดอยากให้เป็ดขันดีเสมอไก่ จะกลายเป็นคนที่มีชีวิตทุกข์ตรมขมไหม้ เขาจะทุกข์มากมายไม่ใช่จากการกระทำของคนอื่น แต่ทุกข์เพราะโลกทัศน์อันผิดพลาดของตัวเองต่างหาก

ถ้าเราพบว่า ในชีวิตไม่มีอะไรดีที่สุด หาคนสมบูรณ์แบบแทบไม่ได้ ก็ไม่ต้องเสียใจ เพราะว่าคนเราทุกคนมีความไม่สมบูรณ์เป็นพื้นฐานของชีวิต แม้แต่พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมครั้งแรกมีคนฟังแค่ 5 คน ใน 5 คนนั้นก็บรรลุธรรมเพียงคนเดียว แล้วเราเป็นใครถึงจะทำสำเร็จทุกสิ่งทุกอย่าง สมบูรณ์แบบไปเสียทุกเรื่อง การที่เราตระหนักรู้ความจริงของโลกและชีวิตว่าวางรากฐานอยู่บนความไม่สมบูรณ์เช่นนี้ จะทำให้เราไม่เป็นคนสุดโต่งเกินไป ไม่เรียกร้องมากเกินไป แต่จะเป็นคนที่ยืดหยุ่น ผ่อนปรนได้ พร้อมจะเข้าใจคน เข้าใจงาน และเข้าใจโลก

 


 

หาก "มาตรฐาน" คือ ความสมบูรณ์แบบ

โลกนี้จึงไม่มีอะไรที่เป็นมาตรฐาน หรือ สมบูรณ์แบบจริง

แค่ทำทุก ๆ วันให้ดีที่สุดแล้วเป็นพอ

เขียนบันทึกไว้เพื่อเตือนตนเอง

อีกนัยหนึ่ง สอนตัวเองเพราะเป็นครูด้วย

 

บุญรักษา ทุกท่าน ;)

 


แหล่งอ้างอิง

ว.วชิรเมธี.  คนสำราญ งานสำเร็จ.  พิมพ์ครั้งที่ 14.  กรุงเทพฯ: อมรินทร์, 2551.

 

 

หมายเลขบันทึก: 346228เขียนเมื่อ 22 มีนาคม 2010 14:36 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 ธันวาคม 2012 13:38 น. ()สัญญาอนุญาต: สงวนสิทธิ์ทุกประการจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (32)

เดินสายกลาง ตามหลักคำสอนของพระพุทธเจ้าค่ะ

สาธุและขอบคุณ

แต่หนูยังปฎิบัติไม่ค่อยได้ค่ะ

ตามมาศึกษาธรรมมะ สาธุๆๆ จริงด้วยโลกนี้ไม่มีอะไรสมบูรณ์แบบครับ...

มาตรฐาน ในการศึกษามีไม่เท่ากันเลยค่ะ

แต่ละที่ แตกต่างกันค่ะ บางคนเกรดน้อย แต่ข้อสอบแบบยากมากเลย สอบเขียนมาตลอด

ในขณะบางแห่ง มีการบอกข้อสอบเด็กด้วย

ไม่รู้ว่าจะเอาอะไรเป็นมาตรฐานค่ะ

ผมคิดว่า มาตรฐานอยู่ที่เป้าหมายหลักของการสร้างบัณฑิตครับว่า เราอยากสร้างบัณฑิตได้อะไรไป ทำอะไรเป็น ถึงแม้ว่าจะความแตกต่างระหว่างบุคคลโดยธรรมชาติ แต่หน้าที่ของเราก็คือ ทำให้เขาได้รับความรู้และการนำไปใช้ได้ใกล้เคียงกันมากที่สุด แบบนี้จึงเรียกว่า มาตรฐาน แต่ยังคงยึดคำว่า "โลกนี้ไม่มีอะไรสมบูรณ์แบบ" นะครับ ;)

ส่วนกระบวนการการเรียนการสอนนั้น ขึ้นอยู่กับ "จิตสำนึก" ของคนที่เป็นครูเหล่านั้นด้วยว่า มีแค่ไหน จะทดสอบดันบอกข้อสอบนี่ "จิตสำนึก" ไม่มีแน่ ๆ ครับ

ขอบคุณครับ ;)

ขอบพระคุณมากครับพี่ Was ^^

อันดับแรกเลยคือสอนผมเองได้ดีนัก เผลอตัดสินคนอื่นบ่อยๆ ยั้งๆไว้ใจเราก็จะสุขเอง อิอิ

นั่นสิน๊า...ธรรมมะแห่งความจริงของชีวิตนั้นสอนเตือนเราได้ทุกเรื่องไป

ขอบพระคุณมากๆอีกครั้งครับพี่ สบายดีแม่นบ๊อ ;)

 

สวัสดีครับ น้องเดย์ adayday ;)

สบายดีตามอัตภาพครับ ...

หลายคนเป็น Mr.Perfectism Man ครับ

ทำให้เราเป็นทุกข์เยอะแยะ ต้องรู้จักปล่อยและวาง

จะทำให้ใจเราเบาขึ้น ;)

มีความสุขนัก ๆ ครับ น้องเดย์ ;)

สำหรับตัวเอง..ในการสอนตัวเอง สอนหลานและสอนลูกศิษย์..คือการสอนให้พัฒนาตนเองให้ดีขึ้นเรื่อยๆ..ก้าวย่างของการพัฒนา..คือความสำเร็จ..(ที่เข้าใกล้มาตรฐานที่สุดเพราะมาตรฐานอาจไม่มีอยู่จริง)ไม่ใช่ก็ใกล้เคียงก็ยังดีนะคะ..

^^บันทึกนี้น่าสนใจค่ะ..^^

ขอบคุณค่ะ..

คุณครูแอ๊ว สบายดีไหมครับ ... ไม่ได้คุยกันนานนะครับ ;)

บันทึกนี้สะท้อนในเรื่องการศึกษาพอสมควรครับ

ขอบคุณนะครับ ;)

การศึกษาในไทย เรียนกันหนักมากค่ะ

เด็กฝร่งเพิ่งเรียนเลขสมการตอนอยู่ ม.4 ในขณะที่เด็กไทยเรียนตั้งแต่อยู่ป.6

ฝรั่งไม่มีกวดวิชาเหมือนบ้านเราค่ะ เค้ามีแต่ให้เรียนเพื่อเพิ่มทักษะด้านอื่นค่ะ เช่นเรียน เปียโน ไม่มีกวดวิชาเน้นวิชาการเหมือนบ้านเราค่ะ

ไทยเราปิดเทอมที 2-3 เดือน ในขณะที่ฝรั่งปิด 1-2 อาทิตย์ค่ะ

มาตราฐานมันอาจจะมาจากทางบ้านซึ่งนั่นก็หมายถึงตัวผู้ปกครอง ที่มองว่าถ้าลูกเอนทรานต์ติด มหาวิทยาลัยดี ก็มีหน้ามีตาของพ่อแม่ ซึ่งคนที่เป็นพ่อแม่ของฝร่งเขาไม่คิดแบบนั้นกันค่ะ ....

มาตราฐานบางทีมันไม่เกี่ยวกับคนที่เป็นครูค่ะ แต่คนเป็นพ่อแม่มากค่ะ เป็นตัวสร้างมาตราฐานให้กับการศึกษาของเด็ก ครูมีส่วนในการชี้แนะชี้ทาง แต่พ่อแม่มีบทบาทอย่างมากเลยค่ะ พ่อแม่ยังไม่เข้าใจว่าการศึกษาที่แท้จริงมันคืออะไรค่ะ

เรื่องราวเหล่านี้คุยกับเด็กๆที่เค้ามีเพื่อนอยู่ต่างประเทศแล้วเอามาเล่าให้หนูฟังอีกที

Nontachai Saptawepong (ไม่มีนามแฝง)

คำว่า "มาตรฐาน" หรือ "ความยุติธรรม" ในโลกนี้นั้นไม่มีจริง คนเราไม่สามารถทำอะไรให้เท่าเทียมกันได้จริง ๆ ถึงได้ก็แค่ใกล้เคียง แต่จะให้เทียบเท่านั้นไม่มี

 

เห็นด้วยครับ ไม่มีทางที่คนทุกคนจะตีความหมายของคำทั้งสองนี้ได้ตรงกัน

สวัสดีค่ะ

แวบ ๆ ..มารับธรรมะยามเย็น

สาธุ ๆ ๆ ....

อาจารย์สบายดีนะคะ ...!!!???

no one is perfect. เอาไว้ปลอบใจตัวเอง เพราะทำอะไรไม่ค่อยจะ perfect ..อิ อิ

และสอนตัวเองทุกวันว่า..ทำวันนี้ให้ดีที่สุด..เพราะที่นี่มาตรฐานเยอะมากค่ะ..หุ หุ

จึงขอยึดหลักเหมือนอาจารย์บอก..ในโลกนี้ไม่มีอะไรสมบูรณ์แบบ

ขอบพระคุณค่ะ..^_^

 

 

ขอบคุณมากครับสำหรับประสบการณ์อันล้ำค่าของน้อง berger0123 ;)

ขอบคุณมากครับ คุณ Nontachai Saptawepong ;)

สวัสดีครับ คุณพยาบาลสีตะวัน ;)

ผมยังสบายดีอยู่ครับ เดี๋ยวจะไม่สบายก็คงเริ่มเสาร์ - อาทิตย์นี้แล้วครับ

สอนแหลก อิ อิ

ทำวันนี้ให้ดีที่สุดจึงจะเป็นจริง

ขอบคุณครับ ;)

  • ขอบคุณท่านเป็นอย่างสูงที่เข้าไปให้กำลังใจผม
  • ครับ...โลกนี้ไม่มีอะไรสมบูรณ์แบบครับ
  • ขอบคุณสำหรับน้ำใจของท่านจะขอจำไว้ตลอดไปครับ

ขอให้โชคดีครับ คุณ นายก้ามกุ้ง ;)

ยินดีและขอบคุณมากครับ

ขอบคุณมากครับ

ทำให้นึกถึงโคลงที่เขียนว่า คนเราหาแต่ส่วนดี โดยส่วนเดียวไม่ได้

อ้าว คุณเอก จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร แวะมาแถวนี้ได้อย่างไรกันครับ อิ อิ ;)

โลกนี้จึงไม่มีอะไรที่สมบูรณ์แบบไงครับ

ถ้ามนุษย์ต้องการทำอะไรให้สมบูรณ์ที่สุดแล้วนั้น ผมว่า คงทุกข์ตรมน่าดู เพราะไม่มีวันที่จะสมบูรณ์แน่นอน

ขอบคุณครับ ;)

บันทึกนี้...อ่านแล้ว เหมือนจะงานเข้า ค่ะ อิอิ

;)  No Perfect Man in the World, Just only Intention ;)

อ้ะ ลืมไปเลยภาพเกาหลีๆ ขอบคุณนะคะ คุณครู้ คุณครูเสือ;)

สวัสดีค่ะอาจารย์

มีโอกาสได้แสดงละครเรื่องนี้ค่ะ แล้วเล่นเป็นพระเยซูด้วยนะคะ เพื่อนที่ทำงานบอกว่า เล่นละครเป็นพระเยซู แต่ตัวจริงเป็นคนบาป อิอิ มีรูปมายืนยันค่ะ(ชุดขาว)

 

งานเข้า หมายถึง เรื่องดี ๆ ใช่ไหมครับ คุณ ♥paula .`๏'- ที่ปรึกษาตัวน้อย.`๏'- ;) อิ อิ

ขอบคุณครับ คุณ poo ;)

เดี๋ยวให้น้องคัด ๆ มาให้ชมนะครับ อิ อิ

ขอบคุณครับ คุณ Natcha Chalermklang ;)...

มีภาพมาเป็นหลักฐานด้วยนะครับ อิ อิ

แม้แต่คนชื่อ สมบูรณ์ ยังไม่สมบูรณ์ครับ

ขอบคุณมากครับ คุณครู พลาย ;) ...

ท่าน ผอ.สมบูรณ์ที่ผมรู้จักต้องสะดุ้งแน่ ๆ เลยครับ 555

สวัสดีคะอาจารย์ Wasawat Deemarn

แวะมาเติมความรู้ตะ

ขอบคุณมากครับ พี่พยาบาล ประกาย ;)

เรากำลังฝึกปฏิบัติ เพื่อมุ่งไปสู่ "ความสมบูรณ์แบบ" เหมือนพระพุทธองค์

ท่านอาจารย์ ว.วชิรเมธี ก็บอกไว้ว่า พระพุทธองค์ก็ยังทรงไม่ใช่บุคคลที่สมบูรณ์แบบที่สุด เพราะท่านกำพร้าแม่ ประสูติได้ 7 วัน แม่ท่านก็ตาย

การสอนให้ลูกศิษย์รู้จักโลก รู้จักชีวิตจึงเป็นสิ่งที่ครูสมควรกระทำมากที่สุดครับ

ขอบคุณครับ ท่านอาจารย์ตี๋ ครูgisชนบท ;)...

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท