012 : หมวกเมฆ (pileus) เกิดขึ้นได้อย่างไร?


 ใครที่ชอบมองท้องฟ้าบ่อยๆ บางทีโชคดีอาจจะเห็นเมฆลักษณะพิลึกแบบนี้ครับ

คือ บนเมฆก้อนใหญ่ มี 'หมวกเมฆ' สวมอยู่

 

คำว่า 'หมวกเมฆ' นี่ ผมถอดจากคำว่า Pileus (ไพลีอุส) ซึ่งเป็นชื่อของเมฆชนิดนี้ในภาษาอังกฤษ

คำๆ นี้มาจากภาษาละติน แปลว่า cap (หมวก) นั่นเอง

 

ในทางชีววิทยา คำว่า pileus แปลว่า หมวกเห็ด ครับ

(จากหนังสือ ศัพท์พฤกษศาสตร์ อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน)

 

บางครั้ง 'หมวกเมฆ' นี้อาจจะเกิดปรากฏการณ์สีรุ้ง (irisation หรือ iridescence) ได้ด้วย

 

 


 

คำถาม

เมฆหมวกเกิดขึ้นได้อย่างไร?

 

เฉลย

เมฆก้อนขนาดใหญ่ที่กำลังเติบโตขึ้นในแนวดิ่งอย่างรวดเร็ว (เช่น cumulus congestus และ cumulonimbus ระยะก่อตัวใหม่ๆ) จะทำให้อากาศเหนือเมฆถูก "ผลัก" ขึ้นไป หากอากาศที่ถูกผลักนี้มีไอน้ำในปริมาณมาก และบริเวณที่ถูกผลักขึ้นไปมีอุณหภูมิต่ำเพียงพอ ก็จะทำให้เกิดเมฆเป็นแถบบางๆ ลอยอยู่เหนือเมฆก้อนขนาดใหญ่นั้น เมฆแถบบางๆ นี้ก็คือ หมวกเมฆ หรือ pileus นั่นเอง

แผนภาพต่อไปนี้ แสดงชั้นอากาศที่อยู่เหนือเมฆก้อนซึ่งมีความชื้น (humid air layer) ดังที่กล่าวมาแล้ว

 
ที่มาของภาพ

 

 

 

               เอวังก็มีด้วยประการฉะนี้! ;-)

 

ตอนนี้ขอเตรียมตัวไปให้สัมมนา Origami ที่ ม. ศิลปากร ทับแก้ว ก่อนคร้าบ..บ๊าย..บาย


บันทึกที่เกี่ยวข้อง

 


 

คำสำคัญ (Tags): #cloud#pileus#หมวกเมฆ#เมฆ
หมายเลขบันทึก: 187471เขียนเมื่อ 11 มิถุนายน 2008 12:46 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 19:09 น. ()สัญญาอนุญาต: สงวนสิทธิ์ทุกประการจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (13)

สวัสดีค่ะ

* เข้ามาเดาหมวกเมฆค่ะ

* น่าจะเกิดจากการรวตัวของไอน้ำในอากาศ...คล้ายๆกับการเกิดเมฆฝน

* เมฆมักมีรูปทรงแตกต่างกันไป...เดาอีกค่ะ..ขึ้นอยู่กับความหนาแน่นและลมที่พัดผ่านค่ะ....

* เป็นคนชอบมองเมฆ...แต่ไม่รู้เรื่องเมฆ.....ได้ไง...๕๕๕๕ ค่ะ

สวัสดครับ อาจารย์ P นาง พรรณา ผิวเผือก (ไม่มีชื่อกลาง)

      แหม! อาจารย์มาชมเป็นคนแรกๆ และเดาเป็นคนแรกเลย ดีจังครับที่ได้คุยกับคนที่ชอบมองเมฆและท้องฟ้าเหมือนกัน

      เอ้า! ทายไป 1 ท่านแล้วครับ ใครจะเป็นคนที่ 2? เร่เข้าเล้ยยย....

ขอเดาว่าน่าจะเกิดจากความแตกต่างด้านความชื้นหรืออุณหภูมิที่ต่างกันระหว่างชั้นของเมฆ ทำให้เกิดหมวกเมฆขึ้นค่ะ

เป็นความรู้ที่ไม่เคยได้ยินมาก่อนเลยค่ะ ขอบคุณสำหรับเรื่องดีๆ และรูปสวยๆ ที่ส่งให้ดูน่ะค่ะ

  • สวัสดีครับอาจารย์ นึกถึง ฝนมฤตยู@182127  (หลังการระเบิดของ ระเบิดปรมาณู ก็จะมีกลุ่มควันเป็นรูปดอกเห็ด แบบนี้ครับ)

สวัสดีครับคุณ P

        ขอบคุณที่แวะมาชมเมฆครับ เดี๋ยวผมจะรอคำตอบเพิ่มอีกนิด ค่อยเฉลย

แต่ถ้าอดใจรอไม่ไหว ลองค้นคำว่า pileus cloud ได้ครับ ^__^

สวัสดีครับ อาจ่ารย์กวิน

        เรื่องควันรูปดอกเห็ดของระเบิดนิวเคลียร์นี่มีประเด็นน่าสนใจหลายมุมทีเดียวครับ เช่น ทำไมเป็นรูปเห็ด หรือ จากรูปเห็ดนี้ มีข้อมูลอะไรซ่อนอยู่อีกไหม ฯลฯ

ขอเดาด้วยคนนะคะ น่าจะเป็นเพราะเมฆก้อนใหญ่ กับชั้นบรรยากาศข้างบนเคลื่อนตัวเข้าหากัน เกิดเป็นชั้นเมฆอีก 1 ชั้น รูปหมวก ที่มีสีรุ้งน่าจะเป็นเพราะเย็นมาก

จนเป็นเกล็ดน้ำแข็งแล้วเกิดการสะท้อนของแสงสีขาว

สวัสดีครับ

         อธิบายมาได้ใกล้เคียงแล้วครับ อดใจรอเฉลยอีกนิด 

         ส่วนเรื่องสีรุ้งนี่ โปรดดู บันทึกนี้ ได้เลยครับ

สวัสดีค่ะพี่ชิว

อ้าว ยังไม่เฉลยอีกหรือคะ จะตามมาดูว่าเกิดได้ยังไงค่ะ จะเดายังไงดีคะ ..เป็นเพราะกลุ่มไอน้ำที่มีความชื้นสูงกว่า..(ดังแล้ว)ลอยแยกตัวไปหาชั้นอากาศที่เย็นกว่าในชั้นที่สูงกว่า เลยทำให้เป็นแผ่นบางๆเคลือบกลุ่มไอน้ำกลุ่มใหญ่ไว้..ประมาณนั้นค่ะ จะรอดูเฉลยนะคะ

สวัสดีครับ อุ๊

       จินตนาการได้ใกล้มากเลยครับ ^__^

       พอดีพี่ยังหาภาพถูกใจไม่ได้ ลองคิดตามนะครับ

             - เมฆก้อนใหญ่ (เรียกว่า cumulus congestus) ทำตัวเหมือนภูเขา
             - หากกระแสพัดเข้าหาด้านข้าง ก็จะถูกบังคับให้ไหลขึ้นไปตามสันเขา
             - กระแสลมนี้ย่อมมีไอน้ำอยู่ด้วย ตอนอยู่ล่างๆ ไอน้ำก็ยังเป็นไอ (สถานะแก๊ส) จึงมองไม่เห็น 
             -
แต่พอไอน้ำขึ้นไปสูงๆ เหนือเมฆ ตรงนั้นอากาศเย็น ทำให้ไอน้ำกลั่นตัวเป็นหยดน้ำ เกิดเป็นเมฆ

             - เมฆที่เกิดขึ้นนี้จึงมีลักษณะเป็นแผ่นลอยอยู่เหนือเมฆก้อนใหญ่ ดุจดั่งหมวกใบใหญ่สวมศีรษะครับ

          เอวังก็มีด้วยประการฉะนี้...อิอิ ;-)

ขอบคุณมากค่ะพี่ชิวสำหรับเฉลยค่ะ ธรรมชาติมหัศจรรย์จริงๆนะคะ ภาพแรกของพี่ชิวเหมือนสวมหมวก 2 ใบเลยนะคะ แสดงว่าเมฆแผ่นที่ลอยเหนือเมฆก้อนใหญ่ ความเย็นต่างกันทำให้เกิดเป็นช่องว่างหรือเปล่าคะ

เอาภาพเมฆที่ถ่ายเมื่อวานมาฝากพี่ชิวค่ะ เห็นสวยดี น่าจะเป็นเมฆลายปลาหรือเปล่าคะ

นี่อีกภาพค่ะ เมื่อวานฟ้าสวยมากๆค่ะ เหมือนคลื่นในน้ำเลยค่ะ

สวัสดีครับ อุ๊

        เมฆที่ส่งมาให้นี่สวยงามจริงๆ อลังการเต็มท้องฟ้าเลย ^__^

มีภาพใหญ่ขนาดเต็มจอไหมครับ (งกอีกแย้ว...) เดี๋ยวจะไปขอ..อิอิ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท