การเจริญจิตภาวนา


อ่านทั้งหมด ที่เวป http://khunsamatha.com/

การเจริญจิตภาวนา 

เปรียบจิตที่ถูกนิวรณ์ครอบงำ


๑. จิตที่ถูกกามราคะครอบงำ

เปรียบเหมือนภาชนะใส่น้ำซึ่งเอาสีครั่งบ้าง  สีขมิ้นบ้าง  สีเขียวบ้าง  สีแดงอ่อนบ้าง  ผสมปนกันไว้  
คนตาดีมองดูเงาหน้าของตนในภาชนะนั้น  ก็ไม่รู้ไม่เห็นตามเป็นจริง


๒. จิตที่ถูกพยาบาทครอบงำ

เปรียบเหมือนภาชนะใส่น้ำที่เอาไฟเผาจนเดือดพล่าน  มีไอพลุ่ง  
คนตาดีดูเงาหน้าของตนในภาชนะนั้น  ก็ไม่รู้ไม่เห็นตามเป็นจริง


๓. จิตที่ถูกถีนมิทถะครอบงำ

เปรียบเหมือนภาชนะใส่น้ำที่ถูกสาหร่ายและจอกแหนปกคลุม  
คนตาดีดูเงาหน้าของตนในภาชนะนั้น  ก็ไม่รู้ไม่เห็นตามเป็นจริง


๔. จิตที่ถูกอุทธัจจกุกกุจจะครอบงำ

เปรียบเหมือนภาชนะใส่น้ำที่ถูกลมพัดไหวกระเพื่อมเป็นคลื่น  
คนตาดีดูเงาหน้าของตนในภาชนะนั้น  ก็ไม่รู้ไม่เห็นตามเป็นจริง


๕. จิตที่ถูกวิจิกิจฉาครอบงำ

เปรียบเหมือนภาชนะใส่น้ำที่ขุ่นมัว  เป็นตม  ซึ่งวางไว้ในที่มืด  
คนตาดีดูเงาหน้าของตนในภาชนะนั้น  ก็ไม่รู้ไม่เห็นตามเป็นจริง


//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


ประโยชน์ที่มุ่งหมายของการฝึกสติ


๑. ควบคุมรักษาสภาพจิตให้อยู่ในภาวะที่ต้องการ  โดยตรวจตรากระบวนการรับรู้และกระแสความคิด  
เลือกรับสิ่งที่ต้องการ  กันออกไปซึ่งสิ่งที่ไม่ต้องการ  ตรึงกระแสความคิดให้นิ่งเข้าที่  และทำให้จิตเป็นสมาธิได้ง่าย


๒. ทำให้ร่างกายและจิตใจอยู่ในสภาพที่เรียกได้ว่าเป็นตัวของตัวเอง  เพราะมีความโปร่งเบา  ผ่อนคลายเป็นสุขโดยสภาพของมันเอง  
พร้อมที่จะเผชิญความเป็นไปต่างๆ และจัดการกับสิ่งทั้งหลายในโลกอย่างได้ผลดี


๓. ในภาวะจิตที่เป็นสมาธิ  อาจใช้สติเหนี่ยวนำกระบวนการรับรู้  และกระแสความคิด  
ทำขอบเขตการรับรู้และความคิดให้ขยายไปโดยมิติต่างๆ หรือให้เป็นไปต่างๆ ได้


๔. โดยการยึดหรือจับเอาอารมณ์ที่เป็นวัตถุแห่งการพิจารณาวางไว้ต่อหน้าจึงทำให้การพิจารณาสืบค้นด้วยปัญญาดำเนินไปได้ชัดเจนเต็มที่  
เท่ากับเป็นพื้นฐานในการสร้างเสริมปัญญาให้เจริญบริบูรณ์


๕. ชำระพฤติกรรมต่างๆ ทุกอย่าง  ทั้งกายกรรม  วจีกรรม  มโนกรรม  ให้บริสุทธิ์อิสระไม่เกลือกกลั้ว  หรือเป็นไปด้วยอำนาจตัณหาอุปาทาน  
และร่วมกับสัมปชัญญะทำให้พฤติกรรมเหล่านั้นเป็นไปด้วยปัญญาหรือเหตุผลบริสุทธิ์ล้วนๆ


//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


ลักษณะจิตที่เป็นสมาธิ


๑. แข็งแรง  มีพลังมาก  ท่านเปรียบไว้ว่าเหมือนกระแสน้ำที่ถูกควบคุมให้ไหลพุ่งไปในทิศทางเดียว  ย่อมมีกำลังแรงกว่าน้ำที่ถูกปล่อยให้ไหลแพร่กระจายออกไป


๒. ราบเรียบสงบ  ซึ่งเหมือนกระแสหรือบึงน้ำใหญ่ที่มีความนิ่ง  ไม่มีลมพัดต้อง  ไม่มีสิ่งรบกวนให้กระเพื่อมไหว


๓. ใส กระจ่าง  มองเห็นอะไรๆ ได้ชัด  เหมือนน้ำสงบนิ่ง  ไม่เป็นริ้วคลื่นและฝุ่นละอองที่มีก็ตกตะกอนนอนก้นหมด


๔. นุ่มนวล  ควรแก่การงาน  หรือเหมาะแก่การใช้งาน  เพราะ  ไม่เครียด  ไม่กระด้าง  ไม่วุ่น  ไม่ขุ่นมัว  ไม่สับสน  ไม่เร่าร้อน  ไม่กระวนกระวาย


//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


จิตที่เป็นสมาธิขั้นสมบูรณ์

ประกอบด้วยองค์  ๘  คือ

๑. ตั้งมั่น                        ๒. บริสุทธิ์                        ๓. ผ่องใส                 ๔. โปร่งโล่งเกลี้ยงเกลา            

๕. ปราศจากสิ่งมัวหมอง          ๖. นุ่มนวล         ๗. ควรแก่งาน                ๘. อยู่ตัวไม่วอกแวกหวั่นไหว



//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


ปะโยชน์ของสมาธิ


ก. ประโยชน์ที่เป็นจุดหมายหรืออุดมคติทางศาสนา  คือ  หลุดพ้นจากกิเลสและทุกข์ทั้งปวง  (ซึ่งเป็นความมุ่งหมายที่แท้จริง)

๑. ประโยชน์ที่ตรง  คือ  การเตรียมจิตให้พร้อมที่จะใช้ปัญญาพิจารณาให้รู้แจ้งสภาวะธรรมตามความเป็นจริง

๒. ประโยชน์ที่รองลงมา  คือ  การบรรลุภาวะที่จิตหลุดพ้นจากกิเลสชั่วคราว  กิเลสถูกกำลังสมาธิกด  ข่ม  หรือทับไว้



ข. ประโยชน์ในด้านการสร้างความสามารถพิเศษเหนือสามัญวิสัย  หรือเรียกสั้นๆ ว่า  ประโยชน์ในด้านอภิญญา  ได้แก่  การใช้สมาธิระดับฌาณ  สมาบัติเป็นฐานทำให้เกิดฤทธิ์และอภิญญาขั้นโลกีย์อย่างอื่นๆ คือ  หูทิพย์  ตาทิพย์  ทายใจคนอื่นได้  ระลึกชาติได้  



ค. ประโยชน์ในด้านสุขภาพจิตและการพัฒนาบุคลิกภาพ  เช่น  ทำให้เป็นผู้มีจิตใจและมีบุคลิกลักษณะ  เข้มแข็ง  เยือกเย็น  สุภาพ  นิ่มนวล  สดชื่น  ผ่องใส  กระฉับกระเฉง  กระปรี้กระเปร่า  เบิกบาน  งามสง่า  มีเมตตากรุณา  มองดูรู้จักตนเองและผู้อื่นตามความเป็นจริง



ง. ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน  เช่น

๑. ใช้ช่วยทำให้จิตใจผ่อนคลาย  หายเครียด  เกิดความสงบ  หายกระวนกระวาย  เป็นทิฎฐธรรมสุขวิหาร

๒. เป็นเครื่องเสริมประสิทธิภาพในการทำงาน  การเล่าเรียนและการทำกิจทุกอย่าง  เป็นกัมมนียะ

๓. ช่วยเสริมสุขภาพกาย  และใช้แก้ไขโรคได้  เพราะร่างกายกับจิตใจอาศัยกันและมีอิทธิพลต่อกัน


//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ข้อมูลจาก  พระมหาประกิต  ฐิตสีโล  :  วัดชลประทานรังสฤษฏ์

หมายเลขบันทึก: 215497เขียนเมื่อ 10 ตุลาคม 2008 12:59 น. ()แก้ไขเมื่อ 21 มิถุนายน 2012 20:29 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท