...

เป็นที่ทราบกันดีว่า ประเทศที่มีความเจริญทางวัตถุส่วนใหญ่จะมีสถิติมะเร็งเต้านมเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ สถิติมะเร็งในผู้หญิงไทยเราพบว่า มะเร็งเต้านมกำลังมาแรงขึ้นเรื่อยๆ ผู้หญิงกรุงเทพฯ พบมะเร็งเต้านมมากเป็นอันดับ 1 ส่วนผู้หญิงนอกกรุงเทพฯ ยังพบเป็นอันดับ 2-3

กระทรวงสาธารณสุขร่วมกับมูลนิธิถันยรักษ์จัดทำแผ่นพับแนะนำการตรวจมะเร็งด้วยตนเอง ผู้เขียนขอนำมาเล่าสู่กันฟังครับ

...

ภาพประกอบจากวิกิพีเดีย > [ Wikipedia ]

• ภาพการตรวจเอกซเรย์เต้านม (mammogram / แมมโมแกรม) ซึ่งเริ่มด้วยการวางเต้านมลงบนถาดพลาสติกใส ใช้ถาดอีกใบหนึ่งกดลงไปให้เต้านมแบนราบลง
• ถ้านึกวิธีกดไม่ออก... ให้นึกวิธีทำกล้วยทับที่ใช้ไม้ 2 แผ่นกดกล้วยลงไปจนได้แผ่นบางๆ อยู่นิ่งๆ กลั้นหายใจ เอกซเรย์ แล้วจะได้ภาพออกมา

...

ภาพประกอบจากวิกิพีเดีย > [ Wikipedia ]

• ภาพเอกซเรย์เต้านม > ก้อนที่มีลูกศรชี้มีขอบเขตขรุขระ ไม่เรียบ แลดูคล้ายหนามทุเรียนหรือหนามเงาะ
• ลักษณะแบบนี้มีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมสูงกว่าก้อนที่เรียบ และไม่มีหนาม

...

• ภาพนี้น่าจะเป็นภาพเอกซเรย์เต้านมฝรั่ง ซึ่งมีสัดส่วนไขมันสูง ทำให้เห็นก้อนได้ชัดเจน
• ภาพเอกซเรย์เต้านมคนไทยส่วนใหญ่จะเห็นเบลอๆ ไม่ชัด คล้ายๆ ภาพก้อนเมฆ เนื่องจากคนไทยมีสัดส่วนไขมันในเต้านมต่ำกว่าฝรั่ง (เนื้อแน่นกว่าฝรั่ง) จึงนิยมทำการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง (ultrasound / อัลตราซาวนด์) ร่วมด้วยเสมอ

...

การตรวจเต้านมด้วยตนเองทำได้ง่าย สบายๆ และช่วยให้ตรวจพบก้อนได้ตั้งแต่ยังเล็ก ถ้าตรวจเป็นประจำทุกเดือนๆ ละ 1 ครั้งจะทำให้เกิดความชำนาญ และจะตรวจหาก้อนที่มีขนาดเล็กได้เร็วกว่าคนที่ไม่ตรวจเต้านมด้วยตนเองเป็นประจำ

ผู้หญิงทุกคนควรเริ่มตรวจเต้านมด้วยตนเองทุกเดือน โดยตรวจในวันที่ 10 หลังประจำเดือนมาวันแรก ถ้าตรวจในช่วงที่ประจำเดือนมา... ช่วงนั้นเต้านมจะแน่น อาจทำให้คลำหาก้อนได้ไม่ชัดเจน ถ้ารอวันที่ 10 จะตรวจได้แม่นยำขึ้น

...

ถ้าประจำเดือนหมด หรือมานานๆ ครั้ง เช่น 2 เดือนต่อครั้ง ฯลฯ ควรตรวจในวันเดียวกันของรอบเดือน เช่น วันที่ 1 วันเกิด ฯลฯ เพื่อให้ตรวจได้ทุกเดือน ไม่หลงลืม

ถ้าคลำได้ก้อน... อย่าเพิ่งตกใจ เพราะก้อนส่วนใหญ่ (80-85%) ไม่ใช่มะเร็ง ที่พบบ่อยได้แก่ ถุงน้ำหรือซิสต์ (cyst) เนื้องอกชนิดไม่ร้ายแรง ฯลฯ ควรปรึกษาหมอใกล้บ้านทันทีที่ตรวจพบก้อน

...

ภาพแสดงการรณรงค์ส่งเสริมการตรวจหามะเร็งเต้านม ซึ่งนิยมทำในเดือนตุลาคม (October) ของทุกปี

• เต้านมคนเราไม่ได้มีรูปกลม ทว่า... มีรูปคล้ายหยดน้ำ โดยมีส่วนโค้งตั้งอยู่บนหน้าอก ส่วนปลายแหลมชี้ไปที่รักแร้ การตรวจเต้านมจึงต้องคลำรักแร้ทุกครั้ง

...

• นอกจากส่วนรักแร้จะมี "หาง" หรือส่วนยื่นของเนื้อเต้านมแล้ว ส่วนรักแร้ยังมีต่อมน้ำเหลือง ซึ่งมะเร็งเต้านมมักจะแพร่กระจายไป ทำให้ต่อมน้ำเหลืองรักแร้โต
• คนไข้มะเร็งเต้านมหลายรายคลำก้อนที่เต้านมไม่ได้ แต่คลำต่อมน้ำเหลืองรักแร้ที่โตได้... การตรวจเต้านมจึงต้องคลำรักแร้ทุกครั้ง

...

ก่อนอื่นควรดูภาพนี้ให้ติดตาไว้ก่อนคือ การตรวจเต้านมด้วยตนเองทุกท่านั้นมีเคล็ดไม่ลับที่สำคัญสุดๆ อยู่ 3 ประการได้แก่

(1). ตรวจเต้านมข้างไหน

• ให้ยกแขนข้างนั้นขึ้นเหนือหัว นิยมวางไว้ที่ท้ายทอย ปล่อยแขนสบายๆ (ไม่เกร็งแขน)

...

(2). ใช้นิ้วมือข้างตรงข้ามคลำ

• ใช้ปลายนิ้วมือ 3 นิ้ววางติดกัน คลำคล้ายๆ กับท่าตะเบ๊ะ หรือวันยาหัตถ์ของลูกเสือสามัญ หรือจะใช้นิ้วทั้ง 5 เรียงกันดังภาพ และตรวจด้วยปลายนิ้ว 3 นิ้ว(นิ้วชี้-นิ้วกลาง-นิ้วก้อย)ก็ได้

...

• อย่าใช้ท่าตะเบ๊ะของลูกเสือสำรอง ซึ่งใช้นิ้ว 2 นิ้วแยกกัน
• การใช้นิ้ว 2 นิ้ววางห่างกันคลำเต้านมไม่ดี เพราะอาจทำให้เกิดการ "คีบ" เนื้อเต้านมเข้าหากัน ทำให้เข้าใจผิด คิดว่า เนื้อเต้านมบางส่วนเป็นก้อน ซึ่งจะทำให้ตกใจ และขวัญกำลังใจหายไปอย่างรวดเร็ว

...

(3). เลื่อน-อย่ายก

• เวลาตรวจเต้านม > ให้กดลงไปตรวจ คลึงเบาๆ เป็นรูปวงกลมหลายๆ รอบ แล้วเลื่อนไปบริเวณข้างเคียงช้าๆ

...

• อย่ายกปลายนิ้วมือขึ้นจากเต้านม เนื่องจากอาจเกิดการ "กระโดด (skip)" ข้ามก้อนได้ ให้เลื่อนไปข้างๆ คล้ายๆ การลูบทีละน้อย เพื่อให้คลำได้ครบทุกส่วน

...

ภาพแสดงการตรวจโดยใช้ปลายนิ้ว 3 นิ้ว

• จุดแดงแสดงส่วนของปลายนิ้วที่มีประสาทรับความรู้สึกมาก ถ้าใช้ส่วนนี้คลำจะทำให้การตรวจคลำมีความแม่นยำสูง (ดังภาพ)

...

• เวลาคลำให้คลำเต้านม 3 ระดับ (3 ที) ได้แก่ คลำเบาๆ เพื่อตรวจส่วนตื้นๆ + คลำแรงปานกลางเพื่อตรวจส่วนลึกลงไป และคลำแรงมากหน่อยเพื่อตรวจส่วนลึก (ดังภาพ)

...

 ภาพแสดงการตรวจหน้ากระจกท่ายืน(หรือนั่ง)

• การตรวจเต้านมควรทำ 2 ท่าได้แก่ ท่ายืน(หรือนั่ง)กับท่านอน

...

• การตรวจท่ายืน(หรือนั่ง)ควรตรวจหน้ากระจกมี 2 ท่าย่อยได้แก่ ท่ายืนตรง (ชูแขน ประสานมือขึ้นเหนือหัวดังภาพ) และท่าท้าวสะเอว-ยื่นหัวและไหล่ไปด้านหน้า
• ควรสังเกตว่า หัวนมชี้ไปด้านใด มีการยุบบุ๋มเข้าไปหรือไม่ มีรอยแดงหรือไม่ มีรอยคันหรือไม่ และดูว่า มีเลือดหรือน้ำออกจากหัวนมหรือไม่ (ถ้ามีเลือดออกมีโอกาสเป็นมะเร็ง 1 ใน 5 หรือ 20%)

...

ภาพแสดงการคลำเต้านมตอนอาบน้ำ

• การตรวจเต้านมตอนอาบน้ำค่อนข้างสะดวก เนื่องจากมือที่เปียกสบู่จะลื่นเล็กน้อย ทำให้การเลื่อนนิ้วมือไปยังส่วนต่างๆ ทำได้ง่าย ทว่า... ไม่ควรลืมการตรวจหน้ากระจกทุกครั้ง เพื่อจะได้ตรวจว่า หัวนมเป็นอย่างไร เหมือนเดิมหรือไม่ และเนื้อเต้านมส่วนใดยุบบุ๋มหรือเบี้ยวไปหรือไม่

...

• ท่านที่มีเต้านมขนาดใหญ่ควรตรวจ 2 รอบในท่ายืน(หรือนั่ง)
• รอบแรกให้คลำจนครบทุกส่วน รอบที่สองให้ใช้มือข้างเดียวกันประคองเต้านมจากส่วนล่าง และมือข้างตรงกันข้ามคลำจากด้านบน

...

• นั่นคือ ตรวจเต้านมข้างขวา-ใช้มือขวาประคองจากด้านล่าง-คลำด้วยมือซ้าย ตรวจเต้านมข้างซ้าย-ใช้มือซ้ายประคองจากด้านล่าง-คลำด้วยมือขวา
• อย่าลืมว่า ท่านควรใช้มือข้างตรงข้ามคลำเต้านม อย่าใช้มือข้างเดียวกันคลำ (มือขวาคลำเต้านมซ้าย + มือซ้ายคลำเต้านมขวา)

...

ภาพแสดงการตรวจเต้านมท่านอน

• การตรวจในท่านอนควรสอดหมอนเตี้ยๆ หรือม้วนผ้าใต้ไหล่ข้างที่ตรวจ เช่น ตรวจเต้านมขวา-หนุนไหล่ขวา ตรวจเต้านมซ้าย-หนุนไหล่ซ้าย ฯลฯ
• บริเวณที่ควรตรวจให้ละเอียดถี่ถ้วนมากเป็นพิเศษได้แก่ เต้านมด้านนอก-ส่วนบน หรือเต้านมด้านใกล้รักแร้ เนื่องจากบริเวณนี้มีปริมาณเนื้อเต้านมมากที่สุด และมีโอกาสเป็นมะเร็.มากที่สุดเช่นกัน

...

ต่อไปเป็นวิธีการคลำ 2 วิธีได้แก่

1. การคลำในแนวก้นหอย(คล้ายวงกลม)
2. การคลำในแนวขึ้นลง(คล้ายเครื่องสแกนภาพคอมพิวเตอร์)

...

ภาพแสดงวิธีการคลำในแนวก้นหอย

• การคลำในแนวก้นหอย > เริ่มจากหัวนม คลำหัวนมและบริเวณใต้หัวนมก่อน จากนั้นให้ค่อยๆ หมุนวนออกมาเป็นแนวก้นหอย > จบการคลำที่รักแร้

...

ภาพแสดงวิธีคลำในแนวขึ้นลง

• การคลำในแนวขึ้นลง > เริ่มจากรักแร้ คลำบริเวณรักแร้ให้ทั่วก่อน จากนั้นให้ค่อยๆ คลำในแนวขึ้นลงจากด้านนอกเข้าด้านใน > จบการคลำที่แนวกึ่งกลางหน้าอก

...

การคลำ 2 วิธีมีข้อดี-ข้อเสียต่างกันได้แก่

• การคลำในแนวก้นหอย > ทำได้ค่อนข้างง่าย สบายๆ

...

• การคลำในแนวขึ้นลง > ทำยากขึ้นเล็กน้อย ทว่า... มีความครอบคลุมเต้านมส่วนต่างๆ ได้ครบถ้วน ทำให้มีความแม่นยำสูงกว่า
• ถ้าเป็นไปได้ > ควรฝึกตรวจในแนวขึ้นลง เพราะชีวิตเป็น "อะไรที่ควรทะนุถนอมและใส่ใจ" ถ้าลงทุนเพิ่มอีกหน่อยแล้วทำได้ดีขึ้นก็เป็นเรื่องน่าลงทุนแบบสุดๆ

...

ต่อไปจะเป็นภาพความผิดปกติที่ควรสังเกตทุกครั้งที่ตรวจ [ จากวิกิพีเดีย - Wikipedia ]

• ภาพซ้าย > แสดงการคลำได้ก้อน
• ภาพขวา > แสดงการผิวหนังที่ยุบบุ๋มลงไป

...

• ภาพซ้าย > แสดงผิวเต้านมผิดปกติ เช่น หนาขึ้น แข็งขึ้น ขรุขระคล้ายผิวส้ม ฯลฯ
• ภาพขวา > แสดงหัวนมผิดปกติ เช่น เดิมยื่นออกกลายเป็นยุบบุ๋มลงไป ฯลฯ

...

• ภาพซ้าย > แสดงสารคัดหลั่ง เช่น น้ำใสๆ เลือด ฯลฯ ออกจากหัวนม

...

อย่าลืมว่า มะเร็งที่พบบ่อยผู้หญิงได้แก่ มะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเต้านมนั้น... ไม่เหมือนมะเร็งที่พบบ่อยในผู้ชาย เช่น มะเร็งปอด มะเร็งตับ ฯลฯ

มะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเต้านมมีโอกาสตรวจพบได้ตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม แถมยังมีผลการรักษาค่อนข้างดี ตัวอย่างเช่น คุณอาผู้เขียนเป็นมะเร็งปากมดลูกระยะแรกเริ่มมานานกว่า 40 ปี ตอนนี้อายุประมาณ 87 ปียังแข็งแรง (เสียตรงขี้บ่นหน่อยเท่านั้นเอง)

...

คุณป้าผู้เขียน(ภรรยาคุณลุง)เป็นมะเร็ง 2 ชนิดได้แก่ มะเร็งเต้านมและมะเร็งปากมดลูก ตอนนี้อายุประมาณ 89 ปียังแข็งแรง

การตรวจมะเร็งปากมดลูกด้วยวิธีแปปสเมียร์ ("แปป" มาจากชื่อคุณหมอชาวกรีกคือ Papanicolauo ที่อพยพไปอยู่สหรัฐอเมริกา ช่วงแรกตกงาน อาศัยขยันเลยขายพรมไปก่อน เก็บเงินได้ก็เรียนต่อ หันไปทำงานวิจัยจนค้นพบวิธีการตรวจมะเร็งที่ช่วยคนนับแสนนับล้านคนทั่วโลก) ตรวจพบมะเร็งปากมดลูกได้ตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม

...

การตรวจเต้านมด้วยตนเองเป็นประจำทุกเดือนเป็นวิธีที่ประหยัด เข้ากับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง ถ้าทำเป็นประจำจะทำให้ความแม่นยำในการตรวจสูงกว่าพวกที่ชอบทำอะไร "เป็นพักๆ (ทำบ้าง ไม่ทำบ้าง เหยาะแหยะในเรื่องชีวิต)"

เรียนเสนอให้ท่านผู้อ่านหันมาตรวจเต้านมด้วยตนเองเป็นประจำทุกเดือนตั้งแต่อายุ 20 ปีขึ้นไป

...

ถึงตรงนี้... ขอให้พวกเรามีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ

...

ขอแนะนำเบอร์โทรศัพท์สายด่วนมะเร็งเต้านม

• กรมอนามัย > โทร. 0-2590-4522
• ศูนย์ถันยรักษ์ > โทร. 0-2246-1294 (ถึง 9)
• สถาบันมะเร็งแห่งชาติ > โทร. 0-2419-8749 (ถึง 51)

...

ที่มา                                       

...

 

• ขอขอบพระคุณ > กระทรวงสาธารณสุขร่วมกับมูลนิธิถันยรักษ์ > การตรวจเต้านมด้วยตนเอง Breast self-examination > โรงพิมพ์ชุมชนสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย. 2545.
• Thank Wikipedia > Breast > [ Click ] > November 5, 2008.
• Thank Wikipedia > Breast Cancer > [ Wikipedia ] > November 5, 2008.

 

...

• ข้อมูลในบล็อก "บ้านสุขภาพ" เป็นไปเพื่อการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค ไม่ใช่รักษาโรค 
• ท่านผู้อ่านที่มีโรคประจำตัว หรือมีความเสี่ยงต่อโรคสูง... ควรปรึกษาหมอที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้ 

...

• ขอขอบพระคุณ > อ.นพ.ศิริชัย ภัทรนุธาพร สสจ.ลำปาง + อ.นพ.โอฬาร ยิ่งเสรี ผอ.รพ.ห้างฉัตร + อ.อรพินท์ บุญเสริม + อ.อนุพงษ์ แก้วมา > สนับสนุนเทคนิค iT.  
• นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ ศูนย์แพทย์ชุมชน (CMU) แม่สัน-เมืองยาว โรงพยาบาลห้างฉัตร ลำปาง > 5 พฤศจิกายน 2551. 

 

...