คงจะไม่มีใครไม่เคยได้ยินคำนี้ อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย นับว่าเป็นสิ่งยืนยันได้อย่างดีถึงความยิ่งใหญ่ของคำนี้ในเมืองไทย...

ผู้เขียนคิดว่า ประชาธิปไตย เป็นคำที่ล้อมาจากคำบาลี (หรือสันสกฤต) เพราะผู้เขียนไปเคยเห็นในคัมภีร์ เจอแต่เรื่อง อธิปเตยยะ ๓ กล่าวคือ

• อัตตาธิปเตยยะ (อัตตะ + อธิปเตยยะ) = ความมีตนเองเป็นใหญ่
• โลกาธิปเตยยะ (โลกะ + อธิปเตยยะ) = ความมีโลก (คือสังคม) เป็นใหญ่
• ธัมมาธิปเตยยะ (ธัมมะ + อธิปเตยยะ) = ความมีธรรมเป็นใหญ่

ประชาธิปไตย ถ้าจะเขียนเป็นบาลีแท้ก็คือ ปชาธิปเตยยะ ( ปชา + อธิปเตยยะ) = ความมีประชาชนเป็นใหญ่ .... และผู้เขียนเคยอ่านงานของท่านผู้รู้เปรียบเทียบไว้ว่า ประชาธิปไตย เทียบได้กับ โลกาธิปเตยยะ นั่นเอง ... ซึ่งผู้เขียนก็เห็นด้วย... 

รัฐศาสตร์เบื้องต้นบอกว่า ประชาธิปไตย คือ ระบอบการปกครองที่ถือเอาเสียงส่วนใหญ่เป็นเกณฑ์โดยไม่ละเลยเสียงส่วนน้อย... ประมาณนี้ 

นักรัฐศาสตร์บางคนบอกว่า ประชาธิปไตย แม้มิใช่การปกครองที่ดีที่สุด แต่เป็นการปกครองที่เลวน้อยที่สุด... ประมาณนั้น

........

ในทางพระพุทธศาสนายึดถือ ธัมมาธิปไตย กล่าวคือ ยึดถือความถูกต้องเหมาะสมเป็นใหญ่... มิได้ยึดถือเสียงส่วนมากเป็นใหญ่ และตีค่าการยึดถือเสียงส่วนมากเป็นใหญ่แค่ โลกาธิปไตย... และมิได้ยึดถืออำนาจของตัวเองผู้เดียวเป็นใหญ่ที่เรียกว่า อัตตาธิปไตย

ถามว่า ธรรมาธิปไตย ตามหลักพระพุทธศาสนาเป็นอย่างไร ?

พระพุทธศาสนาใช้ทุกระบบตามหลัก วิภัชชวาท (แยกแยะเฉพาะกรณี) เช่น...

เยภุยยสิกา ศัพท์นี้ใช้ทางพระวินัย ยึดถือเสียงส่วนมากเป็นใหญ่ ซึ่งตรงกับประชาธิปไตย แต่ก็ใช้ได้เฉพาะบางกรณีเท่านั้น...

เอกฉันท์ ในอุปสมบทกรรมเป็นต้น พระภิกษุทุกรูปจะต้องเห็นด้วย แม้รูปหนึ่งรูปใดไม่เห็นด้วย ก็จะไม่สำเร็จกรรม... ทำนองนี้ จึงต่างจากประชาธิปไตย

พระเถระเป็นใหญ่ ในกรณีทั่วๆ ไป สังคมสงฆ์มักจะยกให้พระเถระเป็นใหญ่ กล่าวคือ เป็นผู้ใช้อำนาจ หรือได้สิ่งนั้นก่อน ....

ผู้มาก่อนเป็นใหญ่ แต่มีบางกรณี เช่น การใช้ เวจจกุฏี (ห้องน้ำห้องส้วม) ไม่ว่าพระผู้ใหญ่ ผู้น้อย หรือสามเณร ใครไปก่อนย่อมได้เข้าก่อน ไม่สามารถอ้างสิทธิอื่นๆ ได้...

เมืองไทยเป็นเมืองพุทธ มักอ้างกันอย่างนี้ ผู้เขียนสงสัยเหลือเกินว่า การเมืองปัจจุบันจะยึดถือ ธรรมาธิปไตย หรือไม่ ? เพราะเห็นใครๆ ก็อ้างแต่ ประชาธิปไตย

ถ้าทุกคนอ้างได้ในฐานะ ประชาชน ว่า ประชาชนเป็นใหญ่... ซึ่งถ้าอ้างกันทุกคนก็จะเป็น อัตตาธิปไตย ... ซึ่งการที่ทุกคนเป็นใหญ่นี้ ถ้ามองในมุมกลับก็จะเป็น อนาธิปไตย คือ ไม่มีใครเป็นใหญ่ ... 

............โดยประการฉะนี้...........