หิโตปเทศ
อ่านไปเจออนุทินของกัลยาณมิตรใน GoToKnow วิจารณ์หนังสือหิโตปเทศ ผู้เขียนนึกสนุก จึงนำชื่อหนังสือมาเล่าเล่นๆ ในโอกาสนี้ ... โดยส่วนตัว ผู้เขียนพบคำนี้ปรากฎอยู่ใต้ข้อความ คำคม หรือภาษิต มาตั้งแต่เล็กๆ... เคยสอบถามบางคน เค้าก็บอกว่าเป็นชื่อหนังสือ แต่กว่าผู้เขียนจะเจอหนังสือเล่มนี้ ก็เมื่อได้เข้ามาบวชอยู่ในวัดแล้ว... และนับว่าพอมีวาสนาอยู่บ้าง เมื่อเข้าเรียนมจร. ในวิชาสันสกฤตได้นำบางเรื่องของหนังสือเล่มนี้มาหัดแปล...
หิโตปเทศ ถ้าจะเขียนเป็นบาลีก็จะได้ว่า หิโตปเทส ซึ่งแยกศัพท์ออกมาได้ดังนี้
- หิตะ + อุปะ + เทส = หิโตปเทส
- หิตะ = ประโยชน์เกื้อกูล (คำนาม)
- อุปะ = เข้าไป, ใกล้, มั่น (อุปสัค)
- เทสะ = เห็น, แสดง (มาจากรากศัพท์ว่า ทิส)
และเมื่อนำศัพท์เหล่านี้มาวิเคราะห์ในรูปของนามกิตก์ ก็อาจได้หลายนัย เช่น
- หิตํ อุปมํ เทเสตีติ หิโตปเทโส (คมฺภีโร)
- คัมภีร์ใด ย่อมแสดง ซึ่งข้อเปรียบเทียบ อันเป็นประโยชน์เกื้อกูล ดังนั้น คัมภีร์นั้น ชื่อว่า หิโตปเทส (แสดงข้อเปรียบเทียบอันเป็นประโยชน์เกื้อกูล)
ตามนัยนี้ หิโตปเทศ แปลว่า (คัมภีร์) แสดงข้อเปรียบเทียบอันเป็นประโยชน์เกื้อกูล
ส่วนนักเรียนไวยากรณ์บาลีเรียกการวิเคราะห์ตามนัยนี้ว่า กัตตุรูป กัตตุสาธนะ นั่นคือ คัมภีร์ ซึ่งเป็นประธานในประโยคเป็น ผู้กระทำ กล่าวคือ ผู้แสดงข้อเปรียบเทียบอันเป็นประโยชน์เกื้อกูลเอง
..........
- หิตํ อุปมํ เทเสติ เตนาติ หิโตปเทโส (คมฺภีโร)
- บุคล ย่อมเห็น ซึ่งข้อเปรียบเทียบ อันเป็นประโยชน์เกื้อกูล ด้วยคัมภีร์นั้น ดังนั้น คัมภีร์นั้น ชื่อว่า หิโตปเทส (เป็นเครื่องเห็นข้อเปรียบเทียบอันเป็นประโยชน์เกื้อกูลของคน)
ตามนัยนี้ หิโตปเทศ แปลว่า (คัมภีร์) เป็นเครื่องเห็นข้อเปรียบเทียบอันเป็นประโยชน์เกื้อกูลของคน
ส่วนนักเรียนไวยากรณ์บาลีเรียกการวิเคราะห์ตามนัยนี้ว่า กัตตุรูป กรณสาธนะ นั่นคือ คัมภีร์ ซึ่งเป็นประธานในประโยคเป็น เครื่องมือ ให้คนใช้เพื่อจะได้เห็นข้อเปรียบเทียบอันเป็นประโยชน์เกื้อกูล
..........
- อาจริเยน หิตา อุปมา เทสิยเต เตนาติ หิโตปเทโส (คมฺภีโร)
- ข้อเปรียบเทียบ อันเป็นประโยชน์เกื้อกูล อันอาจารย์ ย่อมแสดง ด้วยคัมภีร์นั้น ดังนั้น คัมภีร์นั้น ชื่อว่า หิโตปเทส (เป็นเครื่องอันอาจารย์แสดงข้อเปรียบเทียบอันเป็นประโยชน์เกื้อกูล)
ตามนัยนี้ หิโตปเทศ แปลว่า (คัมภีร์) เป็นเครื่องอันอาจารย์แสดงข้อเปรียบเทียบอันเป็นประโยชน์เกื้อกูล
ส่วนนักเรียนไวยากรณ์บาลีเรียกการวิเคราะห์ตามนัยนี้ว่า กัมมรูป กรณสาธนะ นั่นคือ คัมภีร์ ซึ่เป็นประธานในประโยคเป็น เครื่องมือที่ถูกสร้างขึ้นมา กล่าวคือ ถูกอาจารย์แสดงไว้ให้เห็นข้อเปรียบเทียบที่เป็นประโยชน์เกื้อกูล
อนึ่ง อาจยักย้ายวิเคราะห์ทำนองอื่นได้อีกหลายนัย แต่คำแปลก็ไม่แตกต่างไปจากคำศัพท์ที่แยกไว้ เพียงแต่จุดมุ่งหมายในการวิเคราะห์เท่านั้นที่อาจแตกต่างออกไป
..........
โดยส่วนตัว ผู้เขียนชอบหนังสือเล่มนี้ นอกจากเคยแปลต้นฉบับจากสันสกฤตโดยตรงบางเรื่องแล้ว ฉบับภาษาไทยก็เคยอ่านหลายครั้ง ทั้งพิมพ์เก่าพิมพ์ใหม่ และฉบับคำกลอนก็เคยอ่านบางเรื่อง...
ความเห็น (19)
นมัสการหลวงพี่
เรื่องหิโตปเทศ ชื่อเรื่องฟังดูยากๆ แต่เนื้อเรื่องสนุกสนานชวนคิด
ถ้าหลวงพี่นำมาเล่าเป็นบางเรื่อง เป็นบางตอน คงมีสมาชิกสนใจไม่น้อยนะครับ
นมัสการหลวงพี่
ผมก็สงสัยมานานว่าแปลว่าอะไร
ตอนแรกฟังจากรายการวิทยุรอบดึกๆ ตอนกำลังนั่งทำการบ้าน สมัยเรียน ม. ปลาย สักสี่สิบกว่าปีมาแล้ว เข้าใจว่าเป็น "ประเทศ" สมมติ แบบ "ตลกๆ"
เพราะ อ่านทีไรทะแม่งๆ พิกล
และก็ไม่เคยได้ยินจากที่อื่นๆอีกเลย
เพิ่งกระจ่างวันนี้เองครับ
สุดยอด......ครับ
ไม่แน่ใจว่าคุณโยมหรือใคร เคยแนะนำครั้งหนึ่งแล้ว...
ก็รับไว้พิจารณา แต่ความเห็นส่วนตัว น่าจะอ่านจากหนังสือดีกว่า...
ตอนยังไม่บวช ไม่ได้เรียนบาลี อาตมาก็คาดเดาไปทำนองเดียวกับอาจารย์...
ปเทส (ป+ทิส) น่าจะแปลว่า ถูกเห็นในเบื้องหน้า หมายถึงว่า เมื่อเราเดินทางก็จะเจอบ้านเมืองปรากฎอยู่เบื้องหน้าให้เราเห็น...
..........
เจริญพรทุกท่าน
นะมัสการครับ
กราบขอบพระคุณท่านครับที่นำเรื่องนี้มาเล่าสู่กันฟัง
ผมเห็นหนังสือเรื่องนี้ในร้านหนังสื่อที่เดลีแล้ว
มีมากมายหลายสิบเรื่องที่อยากจะอ่าน
เรื่องนี้เป็นหนึ่งในนั้น
จะตามอ่านจากบันทึกของท่านด้วยครับ
นะมัสการครับ
นมัสการพระคุณเจ้าเคยอ่านนิดหน่อยครับฉบับที่เสถียรโกเศศ และนาคะประทีป แปล เป็นคติธรรมที่ดีมากๆครับ
ฟังว่า หนังสือในอินเดียราคาถูกมาก จัดอยู่ในระดับต้นๆ ของโลกเลย ยินดีด้วยที่ท่านทูตมีโอกาสสะสมหนังสือเพิ่มขึ้น...
หนังสือนี้ อ่านเล่นได้เรื่อยๆ มีโศลกหรือคาถาทั้งเล่ม เพียงแต่เนื้อเรื่องเท่านั้น ที่ซ่อนเรื่องเล็กๆ แทรกเข้ามา และเรื่องเล็กๆ นั้น ก็มีเรื่องน้อยๆ แทรกเสริมเข้ามาอีก จนบางครั้งทำให้มั่วได้เหมือนกัน....
เจริญพร
นมัสการหลวงพี่
มีการ์ตูนเรื่อง หิโตปเทศ ของอินเดีย มาฝากครับ แยกเป็นเรื่องย่อยๆ จะได้ไม่มึนครับ ;)
นมัสการ
ขอบพระคุณครับสำหรับความกระจ่างในชื่อหนังสือ
เรื่องนี้ผมชอบอ่านมาก ซื้อมาเล่มหนึ่ง สงสัยจะราวสามสิบห้าปีได้แล้ว สมัยเรียนมัธยม ตอนนี้ก็ยังอยู่ ไม่รู้ความหมายของชื่อ แต่รู้ว่า ในอินเดียเรียกว่า ปัญจตันตระ ครับ ดูเหมือนจะแปลว่านิทานห้าเล่ม อะไรทำนองนั้น
พยายามจะให้ลูกอ่าน ไม่ยอมอ่าน
- อนุโมทนา...
.........
บุรชัย
คงจะยังไม่ถึงเวลาที่เค้าจะอ่าน... มีเณรน้อยบางรูป เมื่อก่อนให้อ่านหนังสือบางเล่มก็ไม่ยอมอ่าน แต่พอหลายปีผ่านไป เจอกันก็มีหนังสือแปลกๆ ใหม่ๆ ติดมือมา...
เจริญพร
นมัสการอาจารย์ขอรับ..
๑. ท่านอาจารย์เป็นคนอีสานหรือเปล่าขอรับ
๒. กระผมเคยซื้อหนังสือเล่มนี้ไว้เมื่อหลายปี ขณะนี้ยังอยู่ แม้จะย้ายที่อยู่ แต่ก็ไม่ลืมหนังสือเล่มนี้ และยังกล่าวให้คนอื่นฟังในบางเรื่อง เป็นระยะ ๆ
๓. สำหรับให้บุตรหลานอ่าน ก็น่าส่งเสริมนะขอรับ
rung
เป็นคนปักษ์ใต้ แหลงตะกั๋ว (ราคาถูกกว่าทองแดง)...
เห็นด้วยว่าควรส่งเสริมให้ลูกหลานได้อ่าน ถ้าเป็นไปได้ คุณตาหรือคุณยาย จ้างให้หลานอ่านให้ฟัง น่าจะเหมาะสมที่สุด...
เจริญพร
นักเรียนจ่าอากาศ
ผมก็ได้อ่านมาบ้างแล้วคับ คือคุณพ่อเข้าเอามานะคับ
ทีแรกผมก้ไม่สน หรอกนะคับ เป้นเล่มออก เก่าๆ เหลืองๆหน่อยคับ
ข้างในแดงทั้งเล่มเลยเพราะเก่ามาก เหอะๆ
ผมชอบมากคับ โดยเฉพาะใคร อยากเป้นนักปกครอง หรือทูต เหมาะหลายที่จะอ่านเด๋อ
ถ้าจำไม่ผิดนะ เข้าแบ่งเป้น 3 ตอน
การแตกมิตตร การผูกมิตร และสุดท้ายไม่รุ้เรื่องอะไร แต่เขียน ว่า สนธิ = ความสงบ
มักหลายหม่องนี้เด้อคับ
"ผู้ใดช่วยให้พ้นทุกข์อันตราย ผู้นั้นนับว่ามิตรแท้จริง ผู้ที่เป้นแต่ปากคอยติเตียน หยิบ
ข้อผิด ชอบแต่พูดให้หวาดตกใจกลัว ท่านไม่นับว่ามิตร"
นัมสการคับ อาจารย์
นักเรียนจ่าอากาศ
ผมว่านะ หนังสือ อีกเล่ม ที่มีเนื้อหา คล้ายๆกับ หิโตปเทศ คืออะไรน่า อ๋อ
"ธรรมนิติ" สอนหลายเรื่องเลย รู้สึกว่าเนือหาจะเกี่ยวกับชีวิต และการสมาคม การเอาตัวรอด การอยู่กับคนดี หรือเวลาอยู่กับคนชั่วจะทำยังไง และเรืองการพูด อะรควรพูดอะไรไม่ควร ประมาณนี้ละครับ สำนวนก้คล้ายกับ หิโตปเทศ แต่ผมไม่เคยได้อ่านหรอกครับ ค้นคว้าเอาแต่ไม่เจอที่มา หนือหนังสือหรอกคับ ถ้ามีท่านผุ้รู้ทราบก็ขอความกรุณาบอกกระผมด้วยนะคับ
นักเรียนจ่าอากาศ
หนังสือที่แต่งผูกเรื่องซ้อนเรื่องทำนองนี้ ของเปอร์เซียหรืออาหรับก็เคยเห็นเหมือนกัน แต่ก็ลืมเลือนไปหมดแล้ว...
เจริญพร
หนังสือ หิโตปเทศ มีจำหน่ายที่ www.dbdmart.com/usedbook4u ครับ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.2459
Usedbook4U
- อนุโมทนา...
เจริญพร