หนานเกียรติ
เกียรติศักดิ์ หนานเกียรติ ม่วงมิตร

ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า


ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า

     การทำมาหากินเลี้ยงครอบครัวของชาวปกาเกอะญอบ้านป่าคานั้น บรรดาผลิตผลทั้งสิ้นล้วนได้มาจากไร่หมุนเวียน ไร่หมุนเวียนจึงเป็นแกนกลางของวิถีชีวิตที่หล่อหลอมให้ชีวิตและชุมชนดำเนินต่อไป

      ในความรู้สึกนึกคิดของชาวบ้านนั้น ไร่หมุนเวียนจะดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถสร้างผลผลิตเพียงพอที่จะเลี้ยงครอบครัวได้ตลอดปี จะขึ้นอยู่กับความอุดมสมบูรณ์ของไร่เหล่าที่เลือกเป็นพื้นที่ทำไร่ปลูกข้าวและพืชผัก รวมทั้งความอุดมสมบูรณ์ของผืนดินและผืนป่าโดยรวมในพื้นที่ ซี่งจะมีผลต่อการฟื้นความอุดมสมบูรณ์ของผืนดินที่ผ่านการทำไร่ในปีที่ผ่านมา

      เพราะความอุดมสมบูรณ์ของผืนดินและผืนป่า เป็นหลักประกันประการสำคัญในการดำรงชีพของชาวปกาเกอะญอบ้านป่าคา บรรพบุรุษจึงได้สั่งสอนลูกหลานเรื่อยมาว่า

      เอาะที เก่อต่อ ที     ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ
      เอาะก่อ เก่อตอ ก่อ     ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า

      คำสอนดังกล่าว ชาวปกาเกอะญอต่างยึดถือปฏิบัติ มิใช่เพียงเคารพต่อคำสั่งสอนเท่านั้น แต่พวกเขาต่างก็รู้ว่า หากพวกเขาใช้น้ำใช้ป่าอย่างไม่ปกปักรักษา สักวันน้ำเสีย ป่าเสื่อม ผู้ที่ได้รับผลกระทบโดยตรงคือพวกเขานั่นเอง การทำมาหากินจะฝืดเคือง และไม่มีที่แห่งไหนให้พวกเขาย้ายไปตั้งหลักแหล่งได้อีก

      นอกจากนั้นในวัฒนธรรมปกาเกอะญอ มีคำสั่งสอนจำนวนมากเกี่ยวกับหลักปฏิบัติต่อธรรมชาติแวดล้อม เพื่อให้มนุษย์อยู่ในสภาพแวดล้อมนั้นอย่างยั่งยืน เช่น

      ที เก่อ ลอ ชอ เก่อ ลอ ชอ               น้ำจะเว้า น้ำจะเว้า
      ก่อ เก่อ ลอ ชอ เก่อ ลอ ชอ             ดินจะแหว่งดินจะแหว่ง
      ทีเก่อ ฮะ กฺอ เอาะ เก่อ ตอ              น้ำจะเสียขอให้รักษา
      ก่อ เก่อ ฮะ กฺอ เอาะ เก่อ ตอ           ดินจะเสียขอให้รักษา
      เก่อ ตอ เก่อ ตอ เหน่ อ่า ซอ            รักษารักษาให้มาใหม่
      ยี่ ยี่ เก่อ เยฺอ หี่ เยฺอ ฆฺอ                  นานนานจะพอเพียงทั้งหมู่บ้าน 

หรือเช่น

      ปา มี เละ เปลอ เอาะ หม่า เลาะ        ผู้เฒ่าสมัยก่อนได้สั่งไว้
      ปา ปก่า เลอะ เปลอ อะ หม่า เลาะ    ผู้แก่สมัยก่อนได้สั่งไว้
      ดล่ โข่ เก่อ ซี เดาะ เก่อ ต่อ               หัวไม้จะตายช่วยรักษา
      หว่า โข่ เก่อ ซี เอาะ เก่อ ตอ             หัวไผ่จะตายช่วยรักษา
      เอาะ ซู่ ลอ ดิ อ่า ซอ                         ใช้แล้วปลูกทดแทนใหม่
      มา ดิ อ่า เญอ หยี่ ญอ ฆอ                ให้ทุกคนได้ใช้ประโยชน์ร่วมกัน

 

 

หมายเลขบันทึก: 291638เขียนเมื่อ 27 สิงหาคม 2009 17:30 น. ()แก้ไขเมื่อ 5 มิถุนายน 2012 13:07 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (27)
  • ดีใจค่ะ ที่ได้อ่านคำสอนของผู้เฒ่า
  • ที่แฝงไว้ด้วยจิตวิยญาณของความรัก
  •  ความผูกพัน และความหยั่งถึง
  • ขอบคุณค่ะ
  • ชอบประโยคนี้มากเลยครับ..ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า
  • ขอบคุณสาระดีๆครับ

P อ.ธนิตย์ สุวรรณเจริญ ครับ
ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า

เป็นคำสอนของชาวปกาเกอะญอครับ

ได้ฟังคร้ังแรกนี่อึ้งเลยครับ และเป็นที่มาของผมที่หลงไหลวัฒนะรรมปกาเกอะญอ

 

สวัสดีค่ะคุณหนานเกียรติ

ยินดีที่ได้รู้จักค่ะ เรียนสาขาการศึกษานอกระบบเช่นเดียวกัน....

คงได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กันในโอกาสต่อไปนะคะ

แต่คนไม่มีรากไม่ค่อยได้เขียนเกี่ยวกับที่เรียนสักเท่าไหร่ค่ะ มักเขียนสิ่งที่คิดและได้อ่านมาตามที่สนใจมากกว่า....

รู้จักและเคยได้คุยกับ พะตีจอนิ โอ่โดเชา เนื่องจากท่านเป็นครูภุมิปัญญาไทย รุ่นที่ 1 ของสกศ. ค่ะ

ไม่ได้ติดต่อกับคุณครูภูมิปัญญาไทยมากนัก เพราะลาเรียนค่ะ

เคยได้ยิน พฤ ลูกชายพะตีจอนิ ร้องให้ฟังค่ะ

เอาะที เก่อต่อ ที ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ

เอาะก่อ เก่อตอ ก่อ           ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า

(^___^)

สวัสดีค่ะ

ประทับใจคำสอน

เอาะที เก่อต่อ ที    ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ

เอาะก่อ เก่อตอ ก่อ ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า

เช่นกันค่ะ

สวัสดีค่ะ..พี่หนาน..(บวชพระมาแล้วเนอะ)ชอบวิถีชีวิตที่ดั้งเดิมมากกว่าความเป็นอยู่ที่รีบร้อนในสังคมเมืองมากค่ะ..อยู่ที่ไหนรักที่นั่น..รักษา..อนุรักษ์..ใช้บ่อยๆ..ค่ะ

P สวัสดีครับ คุณเดือนอ้วน

ชาวปกาเกอะญอมีคำสอนที่ล้ำลึก ลึกซึ้งมากมายเลยครับ

เป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดมาจากบรรพชน

ขอบคุณที่เข้ามาเยี่ยมครับ

...

P สวัสดีครับ คุณครูrinda

ผมเคยบวชเป็นตุ๊เจ้า อยู่เชียงใหม่หลายปีครับ

อยู่วัดศรีโสดา วัดสวนดอก และวัดศรีสุพรรณ

ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมชมครับ

มาชม

นับเป็นพื้นฐานของความกตัญญูกตเวทีต่อธรรมชาตินะครับ...

P อาจารย์ umi

คำสอนเหล่านี้เป็นท่าทีต่อธรรมชาติของชาวปกาเกอะญอเลยครับ

คำสอนที่สืบทอดจากบรรพชนล้ำลึกและลึกซึ้งมาก

มีหลายคำสอนที่สอดคล้องใกล้เคียงกับคำสอนในพุทธศาสนาด้วยครับ

 

 

..เสือพีเพราะป่าปก หญ้ารกเพราะเสือยัง

ดินดีเพราะหญ้าบัง หย้ายังเพราะดินดี..

กตัญญูกตเวทีต่อสรรพสิ่งคือรากฐานของความเป็นคนขอรับ..

สาธุที่ได้ผู้ร่วมธรรมชาติเพิ่มอีกรูบนามหนึ่งขอรับ..

นมัสการครับพระอาจารย์

ขอบพระคุณที่แวะมาเยี่ยมเยียนครับ

เห็นจากข้อมูลว่าท่านอาจารย์อยู่แถวกำแพงแสน

สัปดาห์ปลายเดือนผมต้องออกไปเก็บข้อมูลแถวนั้น

เผื่อว่าจะแวะไปนมัสการครับ

สวัสดีเจ้าท่านหนานเกียรติ

คนกับป่า ป่าของชุมชน คนต้องรักษา

ต้นไม้นานา สัตว์ป่าอาศัย ฝนตกทั่วฟ้า

หลั่งไปทั่วไพร ขุนเขาน้อยใหญ่ อุดมสมบูรณ์

...

ทางใต้นี้ เก่อ มากมาย ฝนตกได้ทุกวี่วัน เก่อ ล้นจนจะท่วมแล้วค่า

 

P สวัสดีครับ คุณpoo

ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมเยียนและแสดงความเห็น

อยากลงไปเดินป่าทางใต้

กำลังตื้อและอ้อนวานท่านผู้เฒ่าอยู่ครับ

 

อ่านแล้วคิดถึงพ้อเลป่าที่บอกว่า ไม้ไผ่ลำเดียวข้ามแม่น้ำไม่ได้ ข้าวโพดเมล็ดเดียว ต้มเหล้าไม่ได้ มาแถวๆๆกำแพงแสน แวะมากินสเต็กที่ มหาวิทยาลัยนะครับ เผื่อพบพี่ตุ้ม มาแล้วไม่แจ้ง มีเคืองครับพี่

P อาจารย์ ขจิต ฝอยทอง ครับ

คำสอนของปกาเกอะญอลึกซึ้งมากครับ ดดยมากเป้นคำสอนที่ให้มนุษย์นอบน้อมต้อสิ่งสูงสุด ต่อธรรมชาติ และเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน

ผมรวบรวมไว้อยู่มากเหมือนกัน คิดว่าจะจัดพิมพ์รวมเล่ม (ทำมือ) เก็บไว้ ทำเสร็จจะกำนัลให้เล่มนึงครับ

สเต็กที่กำแพงแสนเลื่องลือและได้ไปพิสูจน์ด้วยตัวเองมาแล้ว คราวแรกท่านรองอธิการเลี้ยง คราวที่สองอ.หน่อยเลี้ยง ครั้งที่สาม อ.วนิดา-อ.พิเชษฐ์ ทำให้ทานที่บ้านพัก

รสชาดยังติดอยู่ที่ปลายลิ้นเลยครับ

นี่แหละที่เขาบอกว่ากินแล้วระลึกชาติได้

ไปครับ ไปแน่ ๆ

.

(ขอเอาภรรยาติดไปด้วยนะครับ ชอบพอ ๆ กัน... ส่วนเฌวาไม่ชอบ แต่คงจะไปวิ่งไล่จับวัวหนะครับ)


เมื่อ ส. 05 ก.ย. 2552 @ 12:31
1530612 [ลบ] [แจ้งลบ]ากครับ

เชิญครับ ชวนภรรยาและน้องเฌวามาด้วย มีวัวพยศ เอ หรือม้า ให้เด็กๆๆเล่นครับ มาเมื่อไรแจ้งได้ครับ...

P อาจารย์ ขจิต ฝอยทอง

ขอบพระคุณอย่างสูงครับ

หมอดูบอกว่าผมเนี่ยดวงนารีอุปถัมภ์

แหะ แหะ ไม่นึกว่าจะมีบุรุษอุปถัมภ์ด้วย...ฮิ ฮิ

คำเก่า.เล่าขาน..ตำนานเน่า..ตั้งแต่ยายธี(หัดปลูกป่า..เข้าป่าที่ปลูก)เห็นแต่สิ่งตรงข้ามในสิ่งแวดล้อมทุกวันนี้..เป็นต้นว่า...มีห้วยมีพุ..คนเก่าก่อนเป็นกระเหรี่ยงไทย..ห้วยพุมันหายไป..ไผ่ริมห้วยมันหายต้นไม้ริมห้วย(เป็นสาธารณะ)ตัดไปขายกันได้..ปิดกั้นลบทางน้ำ....รางน้ำที่ทำเป็นรางซีเมนต์เป็นที่ทิ้งขยะ..อิอิ(เรื่องเล่านี้ไม่ขำก่อนนอนแน่ๆ)เห็นว่าจะไปกำแพงแสน..หากมีเวลาวิ่งขึ้นเส้นอู่ทอง..ทุ่งคอก..พนมทวน.ลิ่นถิ่น..ไปแวะ..ไปเก็บข้อมูลสนุกๆ...www.glangdin.spaces.live.com ยายธีกำลังเอ้อเร้อเอ้อเต่ออยากได้ความช่วยเหลือ..ขอบคุณที่แวะไปเยี่ยม(ในบล้อก)..และดีใจที่คุณขำได้ในเรื่องเล่า..ในป่าเล็กๆที่ว่านี้..มีครอบครัวเล็กๆที่จะมีโอกาศเป็นครอบครัวหรือเปล่า(ไม่รู้)..เด็กๆคนหนึ่งเป็นเหลนชื่อ..ชมชน..อยากให้เขารู้จักกัน..กับชมบุญ...ครอบครัวเล่าขานตำนาน..ศรีอารยเมตตรัย..ความฝันที่ไม่น่าจะลืมเลือนหรือว่าไง..

P ยายธี ครับ

มีโอกาสจะแวะไปหาในโลกแห่งความเป็นจริง

ระยะนี้แวะไปหาในโลกไซเบอร์ก่อน

อยากพาเฌวาไปคลุกดินโคลน อาบไอหญ้าป่าเขาครับ

ชมชน ชมบุญ ชมชน ชมบุญ ...

ขอบคุณที่แวะมาเยือนครับ

เอาะที เก่อต่อ ที ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ

เอาะก่อ เก่อตอ ก่อ           ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า

ภูมิปัญญาพื้นบ้านบรรพบุรุษ                    ยอดเยี่ยมสุดประสบการณ์ท่านสั่งสม

"ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ"ยอดคำคม       น่าชื่นชมภูมิปัญญาปกาเกอะญอ

เป็นยังไงพวกคนเมืองเลื่องลือถือศิวิไล      ใครคิดได้อย่างนี้มีไหมหนอ

"ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า"น่ายกยอ          อยากจะขอนำถ่ายทอดยอดเยี่ยมจริง

พระมหาแล ขำสุข(อาสโย)

เจริญพรคุณหนานเกียรติ

           บ้านป่าคา : เรื่องเล่าของคนกับป่า   

                   ปาเกอะญอมีปรัชญาว่า...

  • ได้กินจากน้ำต้องรักษาน้ำ ได้กินจากป่าต้องรักษาป่า
  • เรื่องเล่าของคนบ้านไหน   แล้วใครเอ่ย ???   
  • ได้กินจากน้ำแล้วทำลายน้ำ ได้กินจากป่าแล้วทำลายป่า

เจริญพร

ไม่มีรูป  พี่วิโรจน์ พูลสุข ครับ

แวะไปอ่านฉบับเต็มมาแล้ว

ชอบมาก ๆ เลยครับพี่

คารวะจากใจครับ

นมัสการพระอาจารย์ พระมหาแล ขำสุข(อาสโย) ครับ

ในช่วงที่มีความขัดแย้งกันระหว่างกรมป่าไม้ กับชุมชน/ชาวบ้านที่อยู่ในเขตป่า เมื่อหลายปีก่อน

พะตีจอนิ โอโดเชา ปราชญ์ชาวปกาเกอะญอ เอาแผนที่มากางและชี้ให้ที่ต้ังของหมู่บ้านชาวปกาเกอะญอ ซึ่งเป็นพื้นที่สีเขียว แสดงให้เห็นว่าเป็นพื้นที่ป่า

ในขณะที่พื้นที่อื่น ที่ต้ังบ้านเรือนในเมือง ในพื้นราบ ไม่ใช่พื้นที่สีเขียว

แล้วท่านก็บอกว่า ใครว่าปกาเกอะญอทำลายป่า ที่ๆ ปกาเกอะญออยู่มีป่าเต็มไปหมด แต่พื้นที่อื่น ๆ คนที่กล่าวหาว่าปกาเกอะญอทำลายป่า พื้นที่ไม่มีป่าหรือมีน้อยมาก

  • นี่คือภูมิปัญญาของการใช้ชีวิตที่มีปัญญาเชียวนะน้องเอ๋ย
  • ดิน น้ำ ลม ไฟ คือสิ่งพื้นฐานที่มีผลต่อชีวิตมากมายเลยค่ะ

P สวัสดีครับ พี่สามสัก

Pสวัสดีครับ พี่หมอ หมอเจ๊ คนสวย แซ่เฮ

ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมเยียนครับ

 

สวัสดีคะ..ขอบคุณนะคะ

ที่เปิดขวดแก้วอ่านจดหมาย

วันนี้เลยแวะมารับถ้อบคำอันบริสุทธิ์

ของชาวปะกาเกอะญอที่สืบต่อจิตใจอันงดงามกันมาจนน่าทึ่ง

เราเสียอีกบางครั้ง สำคัญตน จนลืมคำพร่ำสอนดี ๆ ไป

จนบางครั้งต้องสูญเสียหาย ๆ อย่างไป..กว่าจะคิดได้

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท