วันที่ ๒๕ และ ๒๗ ธ.ค. ๕๑ ผมได้สัมผัสการประชุมสภามหาวิทยาลัยแบบชาญฉลาดถึง ๒ ครั้งในเวลาใกล้ๆ กัน   ทำให้อดเอามาบันทึก ลปรร. กันไม่ได้  

          ครั้งแรกเป็นการประชุมสภาอาศรมศิลป์ ที่มี ศ. ระพี สาคริก เป็นนายกสภา   ประชุมเมื่อวันที่ ๒๕ ธ.ค. ๕๑   เขาจัดประชุมแบบให้กรรมการไปเข้าห้อง lab การเรียนรู้ของนักศึกษา    คือชุมชนท่าวังที่อยู่ตรงกันข้ามกับประตูเข้า ม. ศิลปากรวังท่าพระ ด้านถนนมหาราช   แล้วขอให้กรรมการเสนอแนะวิธีการเรียนรู้ของนักศึกษา    ซึ่งเป็นการเรียนรู้แบบลงมือทำจริง    คือเข้าไปจัดกระบวนการเรียนรู้เรื่องราวของชุมชน   และออกแบบฟื้นฟูอาคารสถานที่ (กายภาพ) เพื่อพัฒนาชุมชนในทุกๆ ด้าน
          สภาฯ นี้ เน้นการให้คำแนะนำต่อผู้บริหารและผู้รับผลประโยชน์   ไม่ได้เน้นการกำกับดูแล แบบที่แนะนำไว้ในหนังสือ John Carver. Boards that Make a Difference : A New Design for Leadership in Nonprofit and Public Organizations. 3rd Ed., 2006. 

          ครั้งหลังเป็นการประชุมสภามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ที่เป็นสภามหาวิทยาลัยที่มีกรรมการมากที่สุดที่ผมเคยเห็น คือกว่า ๖๐ คน   นี่ก็เช่นเดียวกัน เน้นจัดวาระการประชุมเพื่อขอคำแนะนำ    โดย ๘๐% ของผู้พูดเป็นกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ   มอ. มีวิธีการนำเอาคำแนะนำของผู้ทรงคุณวุฒิไปดำเนินการ เกิดการสร้างสรรค์ได้ดีมาก   ในขณะที่มหาวิทยาลัยส่วนใหญ่รับฟังคำแนะนำของกรรมการสภาผู้ทรงคุณวุฒิแบบเข้าหูซ้ายทะลุหูขวา    บางแห่งกรรมการสภาฯ ลงมติให้ทำอย่างหนึ่ง ผู้บริหารไปร่างนโยบายตรงกันข้ามแบบแอบๆ ก็เคยมี   ในคราวนั้นผมเป็นผู้ยกมือท้วง   ทำให้ผู้ใหญ่ที่เป็นกรรมการสภาผู้ทรงคุณวุฒิหลายท่านประทับใจในความตรง (ซื่อบื้อ) ของผม    ท่านบอกว่าท่านท้วงมาบ่อยจนเบื่อที่จะท้วงแล้ว    ท่านผู้นี้เป็นถึงอดีตปลัดกระทรวงและเสียชีวิตแล้ว

          แต่ผมว่ามหาวิทยาลัยที่เป็นมหาวิทยาลัยในกำกับรัฐ ต้องมีวิธีการประชุมสภาฯ ที่มีพลังกว่านั้น   คือต้องสามารถทำหน้าที่ Policy Governance และ Generative Governance ได้อย่างแท้จริง   สร้างความเชื่อถือให้แก่ “เจ้าของ” ได้อย่างแท้จริง

วิจารณ์ พานิช
๖ ม.ค. ๕๒